Mededeling (uitstel antwoord) : Uitstel beantwoording vragen van de leden Kostic, Van Kent, Gabriëls en Bamenga over het beschermen van burgers, dieren en milieu tegen staalslakken

Mededeling van Staatssecretaris Jansen (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen 7 oktober
2024).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Onderzoekers waarschuwen: staalslak als bouwstof
voldoet niet aan Nederlandse en Europese milieuregelgeving, milieuramp in de maak»
en het onderliggende onderzoeksrapport over de juridische status van LD-staalslakken,
afkomstig van Stichting Natuurlijk Schoon Eerbeek?1
2

Vraag 2

Wat is uw reactie op het onderzoeksrapport van Stichting Natuurlijk Schoon Eerbeek?3

Vraag 3

Kunt u aangeven welke informatie uit dit rapport bij uw ministerie al bekend was en
welke informatie nieuw is?

Vraag 4

Deelt u de constatering dat staalslakken een productieresidu zijn? Zo nee, waarom
niet?

Vraag 5

Deelt u de constatering dat om een productieresidu te mogen gebruiken er speciale
voorzorgsmaatregelen moeten worden getroffen vanwege het schadelijke karakter voor
het milieu? Zo nee, waarom niet?

Vraag 6

Erkent u, naar aanleiding van onder andere verschillende reacties uit het land, dat
veel mensen zich zorgen maken over staalslakken en het liever niet als bouwstof zien?

Vraag 7

Deelt u de constatering van het Europese Hof van Justitie dat staalslakken een afvalstof
zijn, omdat ze niet gebruikt kunnen worden zonder verdere behandeling, anders dan
bij normale productie gangbaar is?

Vraag 8

Wat is uw reactie op de conclusie dat staalslakken een afvalstof zijn en geen bijproduct/bouwstof
in de zin van de Wet milieubeheer?

Vraag 9

Concludeert u op basis van het onderzoek van Natuurlijk Schoon Eerbeek dat staalslakken
juridisch niet ingezet kunnen worden als bouwstof? Zo nee, welke wetenschappelijke
en juridische onderbouwing heeft u daarvoor?

Vraag 10

Klopt het dat de beoordeling of iets een afvalstof of bijproduct is vanuit Europa
wordt bepaald en het niet aan de lokale overheid is om elk individueel geval apart
te oordelen? Zo nee, hoe zit dat dan precies?

Vraag 11

Zijn er voorschriften voor de gebruiker hoe staalslak veilig toegepast kan worden
en, zo ja, hoe zien die er precies uit en hoe worden die in praktijk overgebracht
naar gebruikers?

Vraag 12

Hoe kunnen staalslakken op de juiste manier afgedekt worden waarbij wetenschappelijk
gegarandeerd kan worden dat ze niet in contact komen met water, regenwater en grondwater?

Vraag 13

Zijn er wettelijke regels voor het afdekken van staalslak? Zo ja, is die manier toegepast
bij alle gevallen waar tot nu toe verontreiniging is geweest? En wilt u per geval
aangeven in hoeverre dat is gelukt, zoals bijvoorbeeld in Beverwijk (Aagtenbelt),
Spijk en Eerbeek?

Vraag 14

Klopt het dat afdekking met fijn gemalen staalslak die een harde koek zou vormen in
de praktijk niet werkt en ook een leeflaag onvoldoende is, omdat het water doorlaat?

Vraag 15

Wat zijn de concrete risico's van zware metalen in staalslak voor het milieu en de
volksgezondheid, en hoe worden deze risico’s gemonitord?

Vraag 16

Hoe verhouden de huidige normen voor de samenstelling en uitloging van staalslak zich
tot de normen die zijn vastgesteld onder de Kaderrichtlijn Water?

Vraag 17

Bent u ervan op de hoogte dat de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft opgemerkt
dat staalslakken in toenemende mate in grootschalige toepassingen worden verwerkt
en dat risico's voor milieu en gezondheid het grootst zijn bij zulke grootschalige
toepassingen?

Vraag 18

Bent u het er dan mee eens dat het niet wenselijk is, als er prikkels zijn die grootschalige
toepassingen van staalslakken steeds verder aanjagen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 19

Deelt u de constatering dat de realiteit waarin afnemers zelfs geld toe krijgen om
staalslakken grootschalig af te nemen en toe te passen niet in het voordeel werkt
van zorgvuldig beleid dat de gezondheid en het milieu zou moeten beschermen?

Vraag 20

Bent u bereid om uw «rechtsoordeel» van 22 september 2017 te heroverwegen en een nieuw
beleidsstandpunt over LD-staalslakken in te nemen, dit mede gezien in het licht van
de veranderde maatschappelijke opvattingen over het gebruik van staalslakken? Zo nee,
waarom niet?

Vraag 21

Bent u bereid het gebruik en de toepassing van staalslakken op te schorten, totdat
Tata Steel/Pelt & Hooykaas onomstotelijk hebben aangetoond dat ze de staalslakken
van hun giftige kenmerken hebben ontdaan op een wijze die zich verdraagt met de daarvoor
toepasselijke wet- en regelgeving?

Vraag 22

Klopt het dat een toepassingsvoorwaarde bij staalslakken is dat de staalslakken absoluut
niet in aanraking mogen komen met hemel-, grond- en oppervlaktewater?

Vraag 23

Wat is uw reactie op de constatering dat sommige overheden weigeren te controleren
en te handhaven op deze voorwaarde en zich bijvoorbeeld beroepen op het «rechtsoordeel»
van het Rijk van 22 september 2017?

Vraag 24

Wat vindt u ervan dat gemeenten als Beverwijk ervoor kiezen om hun chemisch vervuilde
voormalige vuilnisbelten goedkoop af te dekken met staalslakken en licht vervuilde
grond, waardoor de vervuiling blijft doorwerken, in plaats van de grond te saneren?4
5

Vraag 25

Bent u het ermee eens dat afnemers, waaronder aannemers en gemeenten, financieel de
verkeerde prikkel krijgen op dit moment, door geld toe te krijgen bij het afnemen
en toepassen van staalslakken, terwijl een andere oplossing gezonder zou zijn voor
mens en milieu?

Vraag 26

Wat kunnen het Rijk en/of de provincie juridisch gezien doen (bijvoorbeeld in het
kader van interbestuurlijk toezicht) als een gemeente het milieu en de gezondheid
van mensen en dieren onvoldoende blijft beschermen?

Vraag 27

Bent u het ermee eens dat het vervangen van een primaire grondstof onwenselijk is
als de te gebruiken secundaire stof al veelvuldig nadelige gevolgen heeft gehad op
gezondheid, natuur en het milieu?

Vraag 28

Overweegt u de uitkomst van het onderzoek van Natuurlijk Schoon Eerbeek te betrekken
bij de eventueel te maken maatwerkafspraken met Tata Steel over de toekomstige staalslakken
(restafval) die bij de productie van groen staal vrijkomen, ter voorkoming van verdere
milieuverontreiniging en gezondheidsschade?

Vraag 29

Kunt u precies uitleggen hoe u verwacht dat er geen schade aan het milieu en de gezondheid
van mensen en dieren plaatsvindt door staalslakken in de toekomst, als nu al blijkt
dat het moeilijk te controleren is, dat het vaak misgaat en dat de gemeenten en omgevingsdiensten
een tekort aan capaciteit hebben om goed te kunnen controleren en te handhaven?

Vraag 30

Bent u het ermee eens dat bij het huidige gebruik van staalslakken over het geheel
genomen niet kan worden uitgesloten dat er ongunstige effecten optreden voor het milieu
of de menselijke gezondheid?

Vraag 31

Is er recentelijk wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd naar de langetermijneffecten
van staalslak op het milieu en de gezondheid? Zo ja, kunt u de bevindingen toelichten?

Vraag 32

Gezien de vele problemen die optreden met staalslak op verschillende locaties, hoe
ziet u de toekomst van de toepassing van staalslak als we kijken naar de toekomstige
hoeveelheden staalslak die geproduceerd gaan worden?

Vraag 33

Welke maatregelen worden er momenteel getroffen om de gezondheid en veiligheid van
werknemers te waarborgen die werkzaam zijn met staalslak, gezien de potentiële risico's
van blootstelling aan deze stof, en welke stappen worden er ondernomen om de langetermijngevolgen
voor deze werknemers te monitoren en te voorkomen?

Vraag 34

Bent u bereid om het gebruik van staalslakken te stoppen of op te schorten, tenzij
daar waar toegepast onomstotelijk is aangetoond dat er geen sprake is van achteruitgang
van de waterkwaliteit en er geen milieu of gezondheidsrisico’s zijn?

Vraag 35

Als u geen algehele stop op het gebruik van staalslakken wilt, bent u dan ten minste
bereid om grootschalig gebruik van staalslakken te stoppen, omdat ook volgens de ILT
en het RIVM daar de grootste risico's mee gepaard gaan voor het milieu en de gezondheid?

Vraag 36

Bent u bereid om het gebruik van staalslakken te stoppen of op te schorten, zoals
eerder verzocht door provincie Zeeland, in ieder geval totdat het lopende onderzoek
naar de impact op schaal- en schelpdieren in de Oosterschelde is afgerond en verzekerd
is dat staalslakken geen negatief effect hebben op deze dieren?

Vraag 37

Als het antwoord op de drie laatste vragen hierboven nee is, kunt u dan beschrijven
hoe u precies in de praktijk gaat garanderen dat er door het gebruik van staalslakken
geen schade ontstaat aan de gezondheid van mensen en dieren en de waterkwaliteit en
dat de waterkwaliteit niet verslechtert?

Vraag 38

Kunt u de vragen één voor één beantwoorden?

Mededeling

De leden Kostić (PvdD), Van Kent (SP), Gabriëls (GroenLinks-PvdA) en Bamenga (D66)
hebben op 18 september schriftelijke vragen gesteld over het beschermen van burgers,
dieren en milieu tegen staalslakken.

Gezien de veelheid aan vragen en de benodigde afstemming is beantwoording binnen de
gebruikelijke termijn niet mogelijk. Ik zal de antwoorden op de vragen zo spoedig
mogelijk aan uw Kamer doen toekomen.