Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Eerdmans over het vullen van de gasopslagen

Antwoord van Minister Hermans (Klimaat en Groene Groei) (ontvangen 5 september 2024).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Nederland vult gasvoorraad trager bij: «Zou me zorgen
maken als Europese opslagen ook achterblijven»»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2, 3, 7 en 8

Wat is volgens u de verklaring dat de gasopslagen in onder meer Norg, Grijpskerk en
de Bergermeer nog lang niet vol zijn en ruim onder het Europees gemiddelde liggen?

Hoe problematisch vindt u het dat de Nederlandse gasopslagen ruim onder de nationale
vulgraad liggen, de gasopslagen in Grijpskerk en in Norg, de grootste van het land,
sinds 1 juni niet meer is bijgevuld en dat onze gasopslagen ruim 10 procent lager
zijn dan andere EU-landen?

In hoeverre bent u het eens met de oproep van energie-expert Martien Visser dat we
in onzekere tijden leven, waardoor er maar iets hoeft te gebeuren om in een gascrisis
te zitten met prijzen die door het dak gaan, waardoor het raadzaam is om de gasopslagen
zo snel mogelijk te vullen?

In hoeverre bent u het eens met de beweringen van Martien Visser dat er geen sprake
is van grootschalig onderhoud aan onze gasopslagen en dat het verstandiger is om de
gasopslagen niet tot 90% maar tot 100% aan te vullen?

Antwoord 2, 3, 7 en 8

Het is belangrijk dat de gasopslagen bij aanvang van de winter (1 november) voldoende
gevuld zijn, zodat ook in een koude winter energieleveranciers hun klanten kunnen
voorzien van voldoende gas. Het kabinet is het eens met Martien Visser dat gasopslagen
een belangrijke rol spelen in de Nederlandse en Europese gasleveringszekerheid. In
de visie gasopslag is deze rol uitgebreider beschreven.2 Het kabinet deelt daarom de ambitie van het vorige kabinet dat de gasopslagen in
Nederland gemiddeld voor minimaal 90% zijn gevuld op 1 november 2024.3 Deze ambitie ligt ruim boven de voor Nederland geldende EU-vulverplichting (74%)
en ook iets boven de door GTS geadviseerde vulgraad (88%).4 Het is daarom goed dat marktpartijen, waaronder GasTerra, de afgelopen maand veel
gas hebben opgeslagen. De gemiddelde vulgraad van de gasopslagen in Nederland ligt
momenteel op ruim 90%.5

Ik vind het belangrijk te benadrukken dat de vuldoelstelling van het kabinet geldt
voor 1 november. Gedurende het hele vulseizoen (normaal gesproken van 1 april tot
1 november) worden gasopslagen gevuld, zodat het opgeslagen gas in de winter kan worden
ingezet als de vraag hoger is. Bij aanvang van het vulseizoen ligt de vulgraad vaak
laag (de afgelopen 5 jaar lag de gemiddelde vulgraad op 1 mei op zo’n 42%), waarna
marktpartijen daarna ruim een half jaar hebben om de door hen geboekte capaciteit
te vullen. Het vullen van de gasopslagen duurt meerdere maanden, ook omdat rekening
gehouden moet worden met de injectiecapaciteit van gasopslagen. Daarnaast spreiden
marktpartijen het vullen over het vulseizoen, zodat ze ook kunnen inspelen op marktkansen
later in het vulseizoen. Het is zeker geen noodzaak, en gezien de beschikbare injectiecapaciteit
ook niet mogelijk, dat de gasopslagen al snel in het begin van het vulseizoen gevuld
worden tot 90%. Het is juist beter als marktpartijen verspreid over het vulseizoen
vullen en niet allemaal tegelijkertijd gas aankopen: dat voorkomt prijspieken zoals
we in augustus 2022 zagen.

Dat Norg, Grijpskerk en Bergermeer begin juli nog niet vol waren, is dan ook logisch.
Marktpartijen hadden op dat moment nog vier maanden om gas te injecteren. Overigens
was de gemiddelde vulgraad van die drie bergingen op 1 juli (ca. 67%) hoger dan de
gemiddelde vulgraad op 1 juli de afgelopen vijf jaar (namelijk bijna 63%). Verder
geldt dat de Nederlandse gasopslagen op dit moment (peildatum 2 september) voor ruim
90% zijn gevuld, hetgeen nauwelijks afwijkt van de vulgraad van alle opslagen in de
EU (ruim 92%).

Vraag 4

Kunt u aangeven in hoeverre GasTerra en andere partijen commerciële redenen hebben
om de gasvelden niet voldoende aan te vullen? Kunt u tevens aangeven of het afbouwen
van het Groninger gasveld hierbij een rol speelt, omdat GasTerra hierdoor een omzetdaling
van 15 miljard euro in 2024 verwacht?6

Antwoord 4

De bergingen Norg, Grijpskerk en Alkmaar zijn de afgelopen maanden verder gevuld door
GasTerra. Op 2 september waren Grijpskerk en de piekgasinstallatie Alkmaar volledig
gevuld en Norg voor bijna 89%, terwijl het vulseizoen nog niet is afgelopen. De genoemde
omzetdaling is geen verwachting voor 2024, maar een realisatie over 2023 ten opzichte
van 2022 en speelt hierbij geen rol. De daling van de omzet in 2023 komt vooral voort
uit het feit dat de gasprijzen in 2023 aanzienlijk lager waren dan in 2022.

Vraag 5

GasTerra wil zelf weinig kwijt over de relatief lage voorraad. In hoeverre heeft u
zicht op de criteria van organisaties die verantwoordelijk zijn voor het vullen van
de gasbergingen om gasopslagen te vullen?

Antwoord 5

De gebruikers van de opslagen bepalen zelf welke criteria zij hanteren bij het gebruik
van de opslagen. Wel is op dagelijkse basis informatie beschikbaar over hoeveel gas
er in de opslagen wordt geïnjecteerd dan wel onttrokken (zie: https://agsi.gie.eu/#/).

Vraag 6

Kunt u zo concreet mogelijk aangeven hoeveel gas wij de afgelopen jaren uit Rusland
hebben geïmporteerd? Kunt u tevens zo concreet mogelijk aangeven hoeveel verwacht
gas Nederland aankomend jaar en jaren uit Rusland gaan importeren?

Antwoord 6

Voor de inval van Rusland in Oekraïne was ca. 25% van het gas dat werd geïmporteerd
afkomstig uit Rusland. Het ging daarbij op jaarbasis om ca. 10 miljard m3, maar hoeveel precies is niet aan te geven omdat het overgrote deel van dit gas werd
aangevoerd via pijpleidingen waarmee ook gas uit andere bronnen, met name Noorwegen,
werd geïmporteerd.

Na het wegvallen van Nord Stream I komt er geen Russisch pijpleidingengas meer naar
Nederland. Wel wordt er nog Russisch gas in de vorm van LNG geïmporteerd bij de GATE
terminal in Rotterdam. Dit op basis van contracten die enkele capaciteitshouders bij
GATE in het verleden hebben afgesloten. In 2023 was de totale omvang ca. 10 TWh (ca.
1 miljard m3), oftewel ca. 3% van het binnenlandse verbruik.

Daarnaast kan er nog Russisch gas naar Nederland komen via de LNG-terminal in België.
De exacte omvang daarvan is niet bekend omdat het gas dat vanuit België naar Nederland
komt wordt gemengd met gas dat via andere bronnen en ook andere aanvoerroutes dan
LNG naar België komt. Maar hiermee rekening houdend schat het Centraal Bureau van
de Statistiek in dat in 2023 in totaal iets minder dan 9% van het geïmporteerde gas
afkomstig was uit Rusland, het gaat dan om ca. 50 TWh oftewel ca. 15% van het binnenlands
verbruik. Dit met de kanttekening dat dit gas ook (deels) kan zijn geëxporteerd.

Het is de verwachting dat de import van Russisch gas in de komende jaren verder zal
afnemen. Dat is ook in lijn met de afspraken die op EU-niveau zijn gemaakt met REPowerEU.
Daarmee hebben alle lidstaten zich gecommitteerd aan het doel om in 2027 de invoer
van Russische fossiele energie volledig uit te faseren.

Vraag 9

Denkt u dat bedrijven zoals GasTerra en NAM voldoende gestimuleerd worden en voldoende
inzicht hebben om het gas dat zij in de zomer inkopen, beter te verkopen tijdens de
maanden waarin gas wordt onttrokken?

Antwoord 9

Gebruikers van opslagen houden rekening met de zomerprijzen voor de inkoop en de winterprijzen
voor de verkoop. Gelijktijdig met de inkoop van het gas verkopen zij het gas in de
winter om geen prijsrisico te lopen over het opgeslagen gas.

Vraag 10

Kunt u toezeggen dat de vijf Nederlandse ondergrondse gasopslagen op 1 oktober 2024
met minimaal 90% gevuld zijn? Kunt u tevens aangeven wat de consequenties zijn als
dit niet lukt?

Antwoord 10

Het is de ambitie van het kabinet dat de gasopslagen in Nederland op 1 november 2024
gemiddeld voor minimaal 90% gevuld zijn.7 Aangezien de gemiddelde vulgraad momenteel al op ruim 90%8 ligt, is het zeer waarschijnlijk dat deze ambitie op 1 oktober gehaald wordt.

Vraag 11

In hoeverre maakt u zich zorgen over de beschikbaarheid van gas de komende winter?

Antwoord 11

Op dit moment is het gasleveringszekerheidsbeeld positief: de gasopslagen zijn zowel
in Nederland als in de rest van de EU goed gevuld, Nederland heeft de LNG-importcapaciteit
op orde en de groothandelsmarkt is betrekkelijk stabiel. Echter, experts waarschuwen
dat waakzaamheid geboden blijft. Het kabinet blijft daarom ook waakzaam en monitort,
samen met GTS, de gasleveringszekerheid nauwgezet. Voor 1 oktober 2024 kom ik met
een update over de gasleveringszekerheid, waarin ik een uitgebreider beeld schets
en inga op het lopende beleid.