Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kostic´ over een dikbilstier die vanwege de stress is overleden op de veemarkt in Schagen

Antwoord van Minister Adema (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen 28 mei
2024). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 1580.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat een dikbilstier op een veemarkt in Schagen in
elkaar is gezakt en is overleden?1

Antwoord 1

De foto van de dikbilstier op de grond vind ik uiteraard verschrikkelijk om te zien.
Het overlijden van de dikbilstier is voor alle betrokkenen ingrijpend.

Vraag 2

Wat vindt u ervan dat we dieren op markten puur voor het vermaak van mensen blootstellen
aan grote hoeveelheden stress, met ernstige welzijnsaantastingen als gevolg?

Antwoord 2

Ik vind dat dieren meer zijn dan een object of eigendom, het zijn levende wezens met
een eigen waarde, los van de (gebruiks-)waarde die de mens er aan toekent. Deze intrinsieke
waarde van dieren is vastgelegd in de Wet dieren en vormt dan ook het uitgangspunt
van mijn beleid. We dienen met respect met dieren om te gaan, ze goed te behandelen
en goede huisvesting en verzorging te bieden, van fok tot slacht ongeacht van de plaats
waar het dier zich bevindt. Dus ook op markten waar dieren tentoongesteld mogen worden.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het overlijden van de dikbilstier geen incident is, maar onderdeel
van een breder patroon van welzijnsproblemen en misstanden op markten met levende
dieren?2, 3, 4, 5

Antwoord 3

Naar mijn mening is het overlijden van de dikbilstier een incident. Wanneer er runderen
naar een tentoonstelling of keuring worden gebracht, dan gelden er eisen. Deze zijn
opgenomen in artikel 4.15 en 4.16 van het Besluit houders van dieren en in hoofdstuk 8a,
paragraaf 8a.1 van de Regeling houders van dieren. Daarnaast gelden er eisen aan het
vertonen van dieren. Deze zijn opgenomen in artikel 2.16 van de Wet dieren. Houders
van dieren dienen daarnaast te voldoen aan geldende huisvestings- en verzorgingseisen
uit bestaande regelgeving.

Vraag 4

Bent u bereid om wetgeving voor te bereiden om markten met levende dieren te verbieden?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

Voor markten met leven dieren zijn er voldoende waarborgen in de huidige regelgeving
om het dierenwelzijn te borgen. Hoezeer ik het incident met de dikbilstier ook betreur,
zie ik in dit incident geen aanleiding om de bestaande eisen verder aan te scherpen.
Ik zal dan ook niet overgaan tot het verbieden van markten met levende dieren.

Vraag 5

Kunt u bevestigen dat het verboden is om dieren onnodig angst en stress te bezorgen?

Antwoord 5

Als het onnodig bezorgen van angst en stress het welzijn van dieren benadeelt, dan
is dat verboden op grond van artikel 2.1 van de Wet dieren.

Vraag 6

Kunt u bevestigen dat dieren op deze veemarkt onnodig angst en stress zijn bezorgd?

Antwoord 6

Nee, dat kan ik niet bevestigen. Door genoemde eisen in het antwoord op vraag 3 wordt
angst en stress tot een minimum beperkt op dergelijke tentoonstellingen en evenementen.

Vraag 7

Was de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) aanwezig op deze veemarkt? Zo
nee, waarom niet?

Antwoord 7

De NVWA was niet aanwezig op de veemarkt in Schagen. De NVWA voert haar toezicht risico
gebaseerd uit en is niet op alle evenementen met levende dieren aanwezig. Er was geen
directe aanleiding om deze markt te bezoeken.

Vraag 8

Indien de NVWA wel aanwezig was, zijn er overtredingen of misstanden geconstateerd
op deze veemarkt? Zo ja, hoeveel en welke?

Antwoord 8

Zie het antwoord op vraag 7.

Vraag 9

Wat vindt u ervan dat extreem doorgefokte rassen zoals dikbilrunderen worden tentoongesteld
op markten?

Antwoord 9

Ik deel de zorgen rondom het tentoonstellen van dieren met extreme uiterlijke kenmerken
voor het dienen van het economisch belang. Echter is het tentoonstellen van runderen
toegestaan in Nederland, mits wordt voldaan aan de genoemde eisen in artikel 4.15
en 4.16 van het Besluit houders van dieren en in hoofdstuk 8a, paragraaf 8a.1 van
de Regeling houders van dieren.

Vraag 10

Ziet u de mogelijkheid om dikbilrunderen ook op te nemen in het vertoningsverbod dat
u voorbereidt voor dieren met extreme uiterlijke kenmerken? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 10

Het vertoningsverbod dat wordt voorbereid voor schadelijke uiterlijke kenmerken ziet
specifiek toe op gezelschapsdieren (te beginnen met honden en katten) die lijden onder
hun uiterlijk omdat mensen dit mooi of schattig vinden. Door hun uiterlijk zijn deze
dieren veelvuldig te zien in reclame en op social media en met het vertoningsverbod
wordt beoogd de populariteit, en daarmee de vraag terug te dringen. De vraag naar
landbouwhuisdieren met extreme uiterlijke kenmerken komt echter hoofdzakelijk voort
uit productietechnische en economische overwegingen. Ik acht een vertoningsverbod
gericht op reclame en social media voor deze dieren daarom weinig zinvol.

Vraag 11

Kunt u bevestigen dat veel dikbilrunderen extreem zijn doorgefokt zodat ze meer vlees
opleveren, maar dat dit ten koste is gegaan van het bekken dat juist smaller is geworden?

Antwoord 11

De selectie op spiermassa bij dikbilrunderen van de rassen Verbeterd Roodbont en Belgisch
Witblauw lijkt gepaard te gaan met een onbedoelde selectie op moederdieren met een
nauw bekken. Met het project Bewust Natuurlijk Luxe wordt door de sector gewerkt aan
meer natuurlijke geboorten bij deze rassen, onder andere door selectie op bekkenmaten.
Dit jaar vindt er een evaluatie plaats van het project Bewust Natuurlijk Luxe dat
als doel had het aantal natuurlijke geboorten bij deze dieren te verhogen. Ik zal
de resultaten van de evaluatie te zijner tijd met uw Kamer delen. Naast deze genoemde
rassen zijn er andere vleesveerassen (bijvoorbeeld: Limousins, Charolais) in Nederland
die doorgaans wel natuurlijk afkalven.

Vraag 12

Kunt u bevestigen dat hierdoor het overgrote deel van de dikbilkalfjes niet op natuurlijke
wijze kan bevallen, maar alleen via routinematige keizersneden?

Antwoord 12

Het is mij niet bekend hoeveel keizersneden er per jaar bij de rassen Verbeterd Roodbont
en Belgisch Witblauw, de rassen waarbij gewerkt wordt aan meer natuurlijke geboorten,
plaatsvinden. Voor de overige vleesrassen geldt dat natuurlijke geboorten de standaard
is.

Vraag 13

Kunt u bevestigen dat het al meer dan 15 jaar de inzet van het ministerie is om het
aantal keizersneden bij dikbilrunderen te verminderen door vrijblijvende onderzoeken,
pilots, gesprekken en plannen van de sector?6

Antwoord 13

In de Beleidsbrief dierenwelzijn van 4 oktober 2013 (Kamerstuk 28 286, nr. 651) zijn houders van de dubbelgespierde rassen Verbeterd Roodbont en Belgisch Witblauw
opgeroepen om toe te werken naar dieren die weer op een natuurlijke wijze kunnen afkalven.
De sector heeft hiervoor een plan gemaakt en het project Bewust Natuurlijk Luxe (BNL)
gestart. Wageningen Livestock Research heeft in 2018 een evaluatie over de voortgang
opgeleverd welke eerder met de Kamer is gedeeld (Kamerstuk 28 286, nr. 1063). Uit het evaluatierapport bleek dat genetische selectie op specifieke kenmerken
tijd kost en dat een projectperiode van 3 jaar te kort was om de beoogde genetische
vooruitgang te bewerkstelligen om het aantal keizersneden te reduceren. Ook bleek
uit het rapport dat de tot dan toe geboekte genetische vooruitgang het gunstigste
was dat in dat stadium verwacht kan worden. Daarnaast bleek dat het draagvlak voor
meer natuurlijke geboorten onder fokkers van luxe vleesvee duidelijk is versterkt.
Daarom is in 2019 gestart met fase 2 van het project met meerdere doelstellingen,
zoals het uitbreiden van dataverzameling ten behoeve van het fokprogramma en het uiteindelijke
doel dat de sector het proces zelfstandig voortzet. Zoals aangegeven bij het antwoord
op vraag 11 vindt dit jaar de evaluatie plaats. Dan zal duidelijk worden wat het resultaat
is van deze inspanningen.

Vraag 14

Wat vindt u ervan dat het aantal keizersneden ondanks al deze vrijblijvende initiatieven
nog steeds extreem hoog is?

Antwoord 14

Zie mijn antwoord op vraag 12.

Vraag 15

Kunt u herinneren dat u eerder aan de Kamer schreef dat u een einde wil aan het fokken
van dierrassen met kenmerken die schadelijk zijn voor hun welzijn en gezondheid?7

Antwoord 15

Ja, dat kan ik mij herinneren.

Vraag 16

Erkent u dat dikbilrunderen worden gefokt met kenmerken die schadelijk zijn voor hun
welzijn en gezondheid? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 16

Mijn beleid is gericht om op termijn te komen tot een dierwaardige veehouderij volgens
de zes leidende principes van de Raad van Dierenaangelegenheden (RDA). Binnen een
dierwaardige veehouderij kunnen dieren hun gedragsbehoeften uitoefenen en worden fysieke
ingrepen die plaatsvinden vanwege de wijze van houden niet meer toegepast. In de Quickscan
die ik in dit kader heb laten opstellen worden ook de standaard keizersneden bij de
dubbelgespierde vleesveerassen genoemd. De integriteit van het dier wordt aangetast
en is daarmee onwenselijk. Het stoppen met fokken van dierrassen met kenmerken die
schadelijk zijn voor hun welzijn of gezondheid zal binnen mijn beleid voor een dierwaardige
veehouderij worden onderbracht.

Vraag 17

Wanneer komt u met maatregelen om de fok van dikbilrunderen te verbieden?

Antwoord 17

Het instellen van een fok- of houdverbod is in strijd met de Europese Fokkerijverordening
2016/1021. In deze verordening is onder meer bepaald dat lidstaten er op toe moeten
zien dat de toelating van raszuivere fokrunderen tot de voortplanting niet wordt verboden,
beperkt of belemmerd. Fokrunderen van de rassen Verbeterd Roodbont en Belgisch Witblauw
zijn raszuiver en vallen binnen de werkingssfeer van de verordening. Ik kan het fokken
van dikbilrunderen niet verbieden. In het traject dierwaardige veehouderij wil ik
zoals aangegeven in het antwoord op vraag 16 afspraken maken over het fokken van dierrassen
met kenmerken die schadelijk zijn voor hun welzijn en gezondheid. Daarnaast heb ik
bij onze inzet op Europees niveau gepleit voor het uitfaseren en verbieden van het
fokken en houden van dieren met schadelijke kenmerken.

Vraag 18

Kunt u deze vragen één voor één en binnen de daarvoor gestelde termijn beantwoorden?

Antwoord 18

Om de vragen zorgvuldig te beantwoorden en af te stemmen is tijd nodig. Uiteraard
heb ik mijn best gedaan de antwoorden zo spoedig mogelijk naar uw Kamer te sturen.