Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Tielen en Van Strien over Het televisieprogramma ‘The Biohack Project’

Antwoord van Staatssecretaris Uslu (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap), mede namens
de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 7 november 2023). Zie
ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 193.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de eerste uitzending van het programma «The Biohack Project»
op de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) en de daaropvolgende kritiek in diverse media?1
2
3

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Deelt u de mening dat de inhoud van dit programma bestaat uit pseudo-wetenschappelijk
gepresenteerde maar niet-wetenschappelijk bewezen uitingen en beloftes en daarmee
misleidend is voor kijkers als het gaat om gezondheid? Zo ja, in hoeverre vindt u
dat voor kijkers duidelijk is dat het hier gaat om niet-wetenschappelijk bewezen uitingen
en beloftes?

Bent u bereid de content van dit programma te benoemen als «kwakzalverij»? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 2 en 3

Programma’s van de publieke omroep dienen conform de publieke mediaopdracht in de
Mediawet altijd te voldoen aan hoge journalistieke en professionele kwaliteitseisen.
De omroepen zijn zelf verantwoordelijk voor de vorm en inhoud van de programma’s.
Zij moeten zelf zorgen dat de programma’s voldoen aan deze kwaliteitseisen. Het Commissariaat
voor de Media (hierna: het Commissariaat) is belast met het toezicht op de naleving
van de Mediawet.

Het programma «The Biohack Project» is daarbij in de basis een amusementsprogramma,
ook wel adventure-reality genoemd door de betrokken publieke omroep KRO-NCRV. KRO-NCRV
wil met dit programma aandacht besteden aan lifestylefenomenen zoals biohacking. Het
gaat volgens KRO-NCRV in dit programma om de persoonlijke ervaring van de deelnemers.
Tegelijk heeft KRO-NCRV aangegeven open te staan voor de reacties die dit programma
heeft opgeroepen. Daarom heeft de KRO-NCRV een disclaimer toegevoegd waarin aangegeven
wordt dat biohacking geen wetenschap is en dat er geen wetenschappelijk bewijs is
voor de biohacks. Naast het toevoegen van deze disclaimer heeft de KRO-NCRV een verdere
aanscherping van het programma doorgevoerd door hermontage van bepaalde onderdelen.

Vraag 4

Is bij u bekend dat de presentator van het programma geen relevante wetenschappelijke
achtergrond heeft, maar wel een bedrijf dat supplementen en gezondheidsclaims op de
markt aanbiedt?

Antwoord 4

Ja, dat is mij bekend. In de disclaimer is opgenomen dat hij geen wetenschapper is,
maar een ervaringsdeskundige waarbij hij wordt bijgestaan door experts. Volgens KRO-NCRV
worden er in het programma verder geen adviezen voor voedingssupplementen gegeven.

Vraag 5

Deelt u de verwachting van dat kijkers door dit programma verkeerde verwachtingen
hebben van hun gezondheid en tot verkeerde keuzes worden verleid? Verwacht u, net
als een aantal huisartsen, dat dit programma kan leiden tot een verhoging van onnodig
huisartsbezoek en bloed- of urineonderzoek? Zo ja, deelt u de mening dat dit absoluut
ongewenst is?

Antwoord 5

De huisartsenzorg staat, net als de rest van de zorg, al onder grote druk. Om de zorg
toegankelijk te houden, moeten we voorkomen dat mensen onnodig een beroep op zorg
doen. Onnodige (verzoeken tot) diagnostiek moeten dus vermeden worden. Goede en betrouwbare
informatievoorziening aan burgers kan hieraan bijdragen. Of dit programma daadwerkelijk
zal leiden tot extra druk op de huisartsenzorg kan ik niet beoordelen. Het advies
aan mensen is om zich waar mogelijk via een website als Thuisarts.nl te informeren
over de noodzaak van een bezoek aan de huisarts. De informatie op deze website is
gebaseerd op de wetenschappelijke richtlijnen van huisartsen en medisch specialisten.
Aan de lopende afleveringen is door omroep KRO-NCRV een disclaimer toegevoegd waarin
staat dat er in het programma geen medische adviezen worden gegeven en dat het gaat
om de persoonlijke ervaring van de deelnemers.

Vraag 6

Deelt u de mening dat de NPO en omroep KRO-NCRV verantwoordelijk zijn voor de misleidende
informatie in dit programma? Bent u bereid om stappen te ondernemen om dit tegen te
gaan? Zo ja, welke en op welke termijn? Schendt KRO-NCRV met dit programma de journalistieke
code van de NPO? Zijn er reeds klachten binnengekomen bij de ombudsman? Zo ja, is
de ombudsman voornemens een onderzoek in te stellen?

Antwoord 6

Conform artikel 2.88 van de Mediawet zijn de omroepen verantwoordelijk voor de inhoud
van de programma’s van de publieke omroep. De journalistieke code van de NPO geldt
voor journalistiek handelen verricht voor de landelijke publieke omroepen bij het
verzorgen van producties voor de diverse kanalen van de NPO op het gebied van nieuws,
informatie en educatie. Formeel geldt deze code dus niet voor amusement, waar dit
programma onder is gecategoriseerd. Het is mij niet bekend of er klachten binnen zijn
gekomen bij de NPO Ombudsman.

Maar ook los hiervan dienen programma’s van de publieke omroep te voldoen aan hoge
kwaliteitsstandaarden. Zoals ik in mijn antwoord op vraag 2 en 3 al heb aangegeven
heeft de KRO-NCRV diverse maatregelen genomen om voor dit programma beter te borgen
dat deze voldoet aan deze standaarden. Daarnaast is recent besloten dat dit programma
vanwege achterblijvende bereikscijfers ten opzichte van de doelstellingen op maandag
23 oktober zijn laatste uitzending had.

Vraag 7

Deelt u de mening dat de manier waarop The Biohack Project gezondheidsclaims doet
die passen bij het productassortiment van de presentator, strijdig zijn met de Mediawet?
Zo ja, wat gaat u doen om te handhaven?

Antwoord 7

De Mediawet stelt, naast de eerder genoemde hoge journalistieke en professionele kwaliteitseisen,
ook strenge eisen die zien op het non-commerciële karakter van de publieke omroep.
De deugdelijke naleving van deze wettelijke eisen heeft de bijzondere aandacht van
het Commissariaat. Als het Commissariaat signalen ontvangt dat deze naleving mogelijk
tekortschiet, kan het besluiten onderzoek te doen. Over de afhandeling van signalen
en over (mogelijke) onderzoeken naar specifieke programma’s doet het Commissariaat
geen mededelingen.