Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Beckerman over het bericht 'NAM dient winningsplan Norg in'

Antwoord van Minister Jetten (Klimaat en Energie) mede namens de Staatssecretaris
van Economische Zaken en Klimaat (ontvangen 5 oktober 2023).

Vraag 1

Kent u het bericht «NAM dient winningsplan Norg in»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat deze door de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) gewenste
winning van kussengas ongewenst, ongepast en onacceptabel is en voorkomen dient te
worden?

Antwoord 2

In het Commissiedebat van 28 september met uw Kamer heb ik aangegeven niet enthousiast
te staan tegenover het idee om, zo vlakbij het Groningen gasveld, gas uit een ander
gasveld te gaan winnen. De situatie is dat de NAM reeds een winningsvergunning voor
UGS Norg heeft. De NAM kan op basis daarvan een winningsplan voor het kussengas ter
instemming aan mij voorleggen en heeft dat inmiddels gedaan, omdat zij de opslag wil
beëindigen en wil beginnen met het winnen van het kussengas van het gasveld. In mijn
rol als vergunningverlener ben ik verplicht dit winningsplan te beoordelen volgens
de procedure uit de Mijnbouwwet. In deze procedure zal ik het voorstel kritisch toetsen
aan de eisen uit de wet. Daarbij win ik advies in van onder andere SodM, de Mijnraad
en regionale overheden. Voor alles geldt dat ik enkel zal toestaan om op termijn het
kussengas te winnen als dit veilig kan.

Daarnaast geldt dat ACM in een afzonderlijke procedure moet beoordelen of de stopzetting
van de gasopslaginstallatie de gasleveringszekerheid op Unie- of nationaal niveau
niet vermindert.

Naar verwachting zullen al deze elementen samen anderhalf tot twee jaar in beslag
nemen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat het uitermate wrang is dat na alle beloftes over het stoppen
van de gaswinning uit het Groningenveld per één oktober en nu én geen sprake is van
een definitieve stop én er bovendien de dreiging is van (nieuwe) gaswinning uit kleine
velden?

Antwoord 3

Het kabinet heeft de belofte gedaan ernaar te zullen streven de gaswinning uit het
Groningenveld in 2023 of in 2024 definitief te stoppen en komt die belofte na. Bij
het antwoord op vraag 2 heb ik aangegeven niet enthousiast te zijn over winning van
kussengas zo vlakbij het Groningenveld.

Vraag 4

Zo ja, welke stappen gaat u zetten om de gaswinning bij Norg te voorkomen?

Antwoord 4

Ik zal het winningsplan beoordelen op basis van de criteria uit de Mijnbouwwet, onder
andere ten aanzien van de veiligheid voor omwonenden en zal de regionale overheden,
de Mijnraad en SodM daarbij om advies vragen. Deze procedure zal een geruime tijd
in beslag nemen. Op basis van deze adviezen neemt de Staatssecretaris Mijnbouw een
beslissing over instemming met de voorgenomen gaswinning bij Norg.

Daarnaast geldt dat, op grond van EU-regelgeving2, ACM moet beoordelen of het beëindigen van een opslag niet leidt tot een vermindering
van de gasleveringszekerheid op Unie- of nationaal niveau.

Vraag 5

Bent u, met ons, van mening dat omwonenden van de gasopslag Norg (Langelo) al jarenlang
een grote bijdrage hebben geleverd aan zowel het voorzien van Nederland van gas als
het zorgen dat de gaswinning uit het Groningenveld versneld kon worden afgebouwd?

Antwoord 5

De inzet van de gasopslag Norg heeft inderdaad jarenlang een grote bijdrage geleverd
aan het voorzien van Nederland van gas en de versnelde afbouw van de gaswinning uit
het Groningenveld, net als de andere gasopslagen in Nederland. De NAM is met de gemeente
Westerkwartier en Noordenveld en EZK een omgevingstraject gestart. Hierin wordt het
gesprek met omwonenden aangegaan over de gasopslag. Ik zal uw Kamer informeren wanneer
er afspraken gemaakt worden op het gebied van monitoring, conform motie Beckerman
Nijboer van 6 juli 2022 (Kamerstuk 33 529, nr. 1047).

Vraag 6

Deelt u de mening dat omwonenden van de gasopslag lang niet gehoord zijn en bleven
zitten met schade die niet vergoed werd? Wordt deze schade inmiddels wel goed vergoed?
Hoeveel schades zijn er inmiddels vergoed?

Antwoord 6

Ja, ik onderschrijf dat sinds mei 2017 een deel van de omwonenden van de gasopslag
met schade te maken heeft gehad met onduidelijkheid over de schadeafhandeling waar
zij een beroep op kunnen doen.

Per 1 januari 2024 wordt met een algemene maatregel van bestuur het effectgebied van
de gaswinning in Groningen en de gasopslag in Norg weer hersteld naar de oorspronkelijke
afbakening en wordt daar weer het wettelijk bewijsvermoeden onverkort toegepast. Het
bewijsvermoeden zal tevens van toepassing zijn op de gasopslag bij Grijpskerk.

Het IMG vergoedt momenteel geen schades nabij de gasopslag bij Norg, met de uitzondering
van twaalf kleinere deelgebieden. De behandeling van de schademeldingen en het vergoeden
van deze schades zal na inwerkingtreding meelopen met de gefaseerde invoering van
de maatregelen uit Nij Begun.

Vraag 7 en 8

Klopt het bericht van persbureau Bloomberg dat de NAM de gasopslagen bij Norg en Grijpskerk
te koop heeft aangeboden aan de staat?3

Zo ja, waarom heeft de staat deze opslagen niet overgenomen? Had daarmee niet veel
onrust, zoals nu over de indiening van een winningsplan, voorkomen kunnen worden en
bestaande problemen kunnen worden opgelost?

Antwoord 7 en 8

Op 13 december 2022 heb ik uw Kamer geïnformeerd over de gesprekken met Shell en ExxonMobil
om definitieve afspraken te maken over de financiële afwikkeling van de gaswinning
en tegelijk ook over de toekomst van de gasopslagen Norg en Grijpskerk, zoals ook
aangegeven in de Kamerbrief van 13 december 2022 (Kamerstuk 33 529, nr. 1105). Als de gesprekken aanleiding geven tot een update zal de Kamer hierover (vertrouwelijk)
worden geïnformeerd. Een eventueel akkoord zal voor ondertekening aan de Kamer ter
goedkeuring worden voorgelegd.

Vraag 9

Hoe verhoudt de wens van de NAM om de gasopslagfunctie bij Norg te stoppen zich tot
de door het kabinet uitgesproken noodzaak van opslagcapaciteit?

Antwoord 9

Momenteel zijn er vijf gasopslagen in Nederland: Alkmaar, Bergermeer, Grijpskerk,
Norg en Zuidwending. Een zesde gasopslag in Duitsland, UGS Nüttermoor, bedient ook
de Nederlandse markt. Deze zes gasopslagen samen hebben bij ongestoord functioneren
voldoende opslag- en onttrekkingscapaciteit om op dit moment te voorzien in de belangrijkste
functies, namelijk seizoensopslag, pieklevering en het balanceren van het net door
marktpartijen.

Het kabinet vindt het belangrijk dat de gasopslagen in Nederland in werking blijven,
zolang dit voor het energiesysteem nodig is. Daarom is het belangrijk dat – voordat
de gasopslaginstallatie wordt stopgezet – ACM moet concluderen dat het beëindigen
van een opslag niet leidt tot een vermindering van de gasleveringszekerheid op Unie-
of nationaal niveau.

Vraag 10

Wat kan het verlies van opslagcapaciteit betekenen voor de leveringszekerheid van
gas en de prijzen van gas in Nederland?

Antwoord 10

Zoals al opgemerkt, is op dit moment niet aan te geven of instemming wordt verleend
aan het ingediende winningsplan. Wat het eventuele verlies van opslagcapaciteit betekent
wordt onderzocht. Zie ook het antwoord op vraag 9.

Vraag 11

Hoe verhoudt zich de door de NAM gewenste gaswinning bij Norg tot het in 2021 door
het kabinet met Shell en Exxon gesloten Norg-akkoord en de arbitragezaak over de gewijzigde
inzet van de gasopslag?

Antwoord 11

Het winningsplan dat de NAM heeft ingediend houdt rekening met de afspraken in het
Norg-akkoord. Het Norg-akkoord is gesloten ten behoeve van de versnelde sluiting van
het Groningenveld.

Vraag 12

Kent u het bericht «creatief idee» van Shell voor gasopslag, goed voor miljardenwinst,
op kosten van de staat?4

Antwoord 12

Ja.

Vraag 13

Klopt het dat door het Norg-akkoord en de uitkomst van de arbitragezaak de gasopslag
bij Norg heeft gezorgd voor grote extra inkomsten voor de NAM (Shell en Exxon)?

Antwoord 13

Nee. Het Norg-akkoord zorgt ervoor dat NAM in dezelfde positie wordt gesteld als wanneer
het akkoord niet zou zijn gesloten. Daarbij is aangesloten bij het nadeelcompensatierecht.
De gewijzigde inzet van de gasopslag Norg leidt ertoe dat de gaswinning uit het Groningenveld
sneller kan worden afgebouwd. Zoals vermeld in de Kamerbrief van 1 april 2022 (Kamerstuk
33 529 nr. 997) heeft een onafhankelijke arbiter op 22 maart 2022 uitspraak gedaan over de berekeningswijze
van een marktconforme vergoeding die de Staat zal betalen aan de eigenaar van Norg,
de NAM. Dit is een vergoeding voor de inkoop van het gas dat wordt opgeslagen in Norg,
de transportkosten, extra kosten door het wegvallen van flexibele inzet van Norg en
gederfde inkomsten in de verkoop van gas. Het belangrijkste onderdeel van de vergoeding
bestaat uit de inkoop van hoogcalorisch gas. Zonder het Norg-akkoord zou gas uit het
Groningenveld opgeslagen worden in Norg. In plaats daarvan is hoogcalorisch gas ingekocht
en geconverteerd naar laagcalorisch gas. De Staat betaalt daarom een vergoeding, om
het nadeel van de NAM te compenseren. Het Norg-akkoord leidt dus niet tot extra inkomsten
voor de NAM.

Vraag 14

Is met dit akkoord het ondernemersrisico van de NAM afgewenteld op de staat?

Antwoord 14

Nee. Zie het antwoord op vraag 11.

Vraag 15

Hoeveel heeft de NAM in totaal verdiend aan het Norg-akkoord? Hoeveel heeft de staat
aan dividend en vennootschapsbelasting ontvangen vanwege het Norg-akkoord? Is er een
schatting hoeveel dat de komende jaren zal zijn?

Antwoord 15

De vergoeding wordt door de NAM en EBN verantwoord op hun resultatenrekeningen en
komt grotendeels terug bij de overheid. De door NAM ontvangen btw wordt door NAM weer
geheel afgedragen aan de Staat. De vergoeding bedraagt naar verwachting exclusief
btw circa 9 miljard euro over de jaren 2019 t/m 2024, waarvan circa 6,4 miljard euro
cumulatief terugvloeit naar de Staat. EBN ontvangt namelijk 40% van de vergoeding,
waarover zij onder meer solidariteitsbijdrage (in 2022) en vennootschapsbelasting
afdragen aan de Staat. Omdat EBN een 100% beleidsdeelneming is, staat de volledige
winst ter beschikking aan de Staat. Over het deel dat NAM ontvangt wordt winstaandeel,
vennootschapsbelasting en solidariteitsheffing (in 2022) betaald. De Norg-vergoeding
wordt niet anders behandeld dan andere inkomsten van NAM.

Aangezien de vergoeding afhankelijk is van de gasprijs van het betreffende gasjaar
is de raming nog met veel onzekerheid omgeven. In de miljoenennota voor 2023 is een
overzicht voor de komende jaren gegeven.

Vraag 16

Hoe verhoudt zich het ingediende winningsplan door de NAM tot de voorgenomen verkoop
van (delen van de) NAM?

Antwoord 16

Zie het antwoord op vraag 7.

Vraag 17

Deelt u de mening dat we de problemen die door gaswinning zijn veroorzaakt eindelijk
moeten oplossen en niet moeten verplaatsen?

Antwoord 17

Ja.

Vraag 18

Kunt u deze vragen beantwoorden voor het eerstvolgende commissiedebat Mijnbouw/Groningen
op 28 september 2023?

Antwoord 18

Dit is niet gelukt voor het debat van 28 september.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van het lid Nijboer (PvdA),
ingezonden 14 september 2023 (vraagnummer 2023Z15241).