Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Thijssen en Kröger over het artikel 'Vrees voor stijging gasprijs: Nederland onderschat de risico's'

Antwoord van Minister Jetten (Klimaat en Energie) (ontvangen 18 september 2023).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Vrees voor stijging gasprijs: «Nederland onderschat
risico’s»»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van de zrogen die worden geuit in het artikel? Onderschat u inderdaad
de risico’s van mogelijke prijsstijgingen? Waarom wel of niet?

Antwoord 2

De energiemarkt heeft zich lange tijd in een onzekere periode bevonden door de oorlog
in Oekraïne. Inmiddels zien we dat markt ten op zichtte van een jaar geleden een stuk
rustiger is geworden. Het grootste gedeelte van de huishoudens heeft een tarief onder
het prijsplafond en er is een ruim aanbod van vaste contracten door de komst van de
nieuwe opzegregels, waar consumenten voor kunnen kiezen als ze prijszekerheid zoeken
voor de komende periode. Daarnaast hebben de gasopslagen begin september een vulgraad
van 95,3%, wat de risico’s beperkt voor wat betreft de leveringszekerheid voor de
komende winter. Tegelijkertijd blijft het moeilijk om de risico’s van prijsstijgingen
ver vooruit te kunnen inschatten. Het kabinet blijft daarom uiteraard de ontwikkelingen
in de gaten houden.

Vraag 3

Gezien het feit dat u eerder heeft aangegeven dat bij bepaalde, hoge prijzen de markt
blijkbaar niet meer in staat is om vraag en aanbod bij elkaar te brengen op een redelijke
manier en dat u heeft toegezegd om preciezer uit te werken en de Kamer te informeren
wanneer u wil ingrijpen in de markt middels de Crisis- en herstelwet: kunt u aangeven
bij welke prijs u wilt ingrijpen? Hoeveel meer huishoudens dreigen dan in energiearmoede
te komen?

Antwoord 3

Op dit moment zijn de prijzen significant lager dan vorig jaar. Bovendien is er in
tegenstelling tot vorig jaar sprake van een ruim aanbod aan vaste contracten op de
markt, waar consumenten voor kunnen kiezen als ze prijszekerheid zoeken voor de komende
periode. Ik zie daarom op dit moment geen reden om in te grijpen in de markt, maar
ik houd uiteraard de situatie in de gaten. Hier worden onder andere de cijfers van
het CBS en de energiearmoede monitor van TNO voor gebruikt. De eerstvolgende monitor
van TNO zal in het eerste kwartaal van 2024 uitkomen. Uw Kamer zal vanzelfsprekend
hierover geïnformeerd worden.

Vraag 4

Is er inmiddels een alternatief voor het prijsplafond, waarvan u eerder aankondigde
deze in mei te kunnen presenteren, voor het geval er weer een flinke stijging komt
van de energieprijzen, en kan deze met de Kamer worden gedeeld?

Antwoord 4

Het kabinet heeft de Kamer op 28 april jl. met een brief (Kamerstuk 36 200, nr. 182) geïnformeerd over de maatregelen die worden overwogen ter ondersteuning van huishoudens
die kwetsbaar zijn voor hoge energieprijzen na 2023. Naast het bredere vraagstuk rond
bestaanszekerheid is in deze brief uitgebreid stilgestaan bij hoge energieprijzen
en hoe kwetsbare gezinnen hierin tegemoetgekomen kunnen worden. De afgelopen maanden
heeft een integrale weging plaatsgevonden van deze maatregelen en andere koopkracht
maatregelen als onderdeel van de augustusbesluitvorming. De begroting voor 2024 zal
uw Kamer op Prinsjesdag ontvangen.

Vraag 5

Als het alternatief de nieuwe energiebelasting is met de extra eerste schrijf, kunt
u dan voorrekenen wat dit voorstel betekent voor een huishouden in een slecht geïsoleerd
huis, ofwel met een hoger dan gemiddeld gasgebruik?

Antwoord 5

Op Prinsjesdag maakt het kabinet bekend welke koopkrachtmaatregelen het neemt in 2024.
Hier kan ik niet op vooruitlopen.

Vraag 6

Welke mogelijkheden ziet u om minder afhankelijk te worden van de dag- en spotmarkt,
en welke voor- en nadelen kleven aan elk van deze mogelijkheden?

Antwoord 6

Consumenten ondervinden minder gevolgen van eventuele schommelingen op de korte termijn
markt indien zij een vast contract (met vaste prijs) kunnen afsluiten waarbij de leveranciers
dan op hun beurt de inkoop voor deze (langere) contractperiode ook adequaat afdekken
via langere termijn inkoopcontracten op de groothandelsmarkt. Randvoorwaarde is uiteraard
dat er voldoende aanbod van gas beschikbaar is. Er zijn diverse maatregelen de voorbije
periode getroffen om de fysieke levering van voldoende aardgas aan de Europese markt
te borgen en de gasopslagen zijn voor de komende winter opnieuw tijdig gevuld. Het
ministerie laat onderzoeken in hoeverre de Nederlandse markt bediend wordt met langetermijncontracten,
of het wenselijk is dat dit aandeel wordt vergroot en wat de mogelijkheden zijn om
dit te bewerkstelligen. Zo kan een zorgvuldige weging worden gemaakt of ingrijpen
gewenst en effectief is.

Er zijn daarnaast diverse maatregelen getroffen om een breder aanbod aan contracten
voor consumenten mogelijk te maken. In juni van dit jaar zijn de nieuwe regels ingegaan
omtrent de opzegvergoedingen voor vaste contracten. Met deze nieuwe regels zullen
de opzegvergoedingen beter aansluiten bij het reële verlies van de energieleveranciers
in geval van een vroegtijdige overstap van de consument. Energieleveranciers lopen
hierdoor niet het risico met duur ingekochte energie te blijven zitten. Dit helpt
energieleveranciers om de benodigde energie voor een langere termijn in te kopen op
de lange termijnmarkt.

Op dit moment is er ruim aanbod van vaste contracten. Ik ben blij dat het voor consumenten
weer mogelijk is om een vast contract te kunnen afsluiten. Ik vind het belangrijk
dat iedere consument een afweging kan maken over het soort contract dat bij zijn situatie
past. Consumenten kunnen kiezen voor prijszekerheid door het afsluiten van een vast
contract of juist kiezen voor een variabel contract en daarmee de keuze maken om mee
te gaan met de prijzen van de markt die hoger of lager kunnen worden.

Er zijn overigens ook afnemers die in positieve zin gebruik maken van de korte termijn
markt. Er is een groeiende groep consumenten die een dynamisch energiecontract afsluit.
De energieprijzen zijn dan direct gekoppeld aan de prijzen op de spotmarkt. De prijzen
voor elektriciteit veranderen dan per uur, voor gas per dag. In zogenaamde goedkope
uren kan het dan voordeling zijn om meer stroom te gebruiken, in de duurdere uren
is het dan juist voordelig om minder stroom te gebruiken.