Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Gündogan over de loodkwestie van het Oosterpark in Amsterdam

Antwoord van Staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen 23 juni
2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 2778.

Vraag 1

Bent u bekend met de zorgen van Stichting Herstel Oosterpark in Amsterdam met betrekking
tot de hoeveelheid lood in de bodem van het drukbezochte Oosterpark?

Antwoord 1

Ja. Ik heb kennisgenomen van de zorgen van de Stichting Herstel Oosterpark in Amsterdam
met betrekking tot de hoeveelheid lood in de bodem. Het bevoegd gezag (Wet bodembescherming)
voor de kwaliteit van de bodem van het Oosterpark is gemeente Amsterdam. De toezichthoudende
en vergunningverlenende taken worden namens het college door de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied
uitgevoerd. Naar aanleiding van de vragen is contact gezocht met de gemeente Amsterdam.

Vraag 2

Klopt het dat de bodem van het Oosterpark wordt gekwalificeerd als «groen met natuurwaarde»
en dat daarin volgens de regels het loodgehalte hoger mag zijn dan in een locatie
met de kwalificatie «plaats waar kinderen spelen»?

Antwoord 2

Dat klopt, het Oosterpark wordt gekwalificeerd als «groen met natuurwaarde», Amsterdam
hanteert voor deze functie een grenswaarde van 800 mg lood/ kg grond. Dit is in hun
Nota Bodembeheer vastgelegd. De kwalificatie «plaats waar kinderen spelen» wordt gebruikt
voor kinderspeelplaatsen. Dit zijn plekken waar kleine kinderen intensief met hun
handen in contact kunnen zijn met de grond. De grenswaarde voor functie groen met
natuurwaarde mag hoger zijn dan bij kinderspeelplaatsen.

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat de loodkwestie van het Oosterpark door de gemeente anders zou
moeten worden benaderd, op het moment dat het Oosterpark de status «plaats waar kinderen
spelen» zou hebben?

Antwoord 3

Gemeente Amsterdam houdt bij de indeling in functiecategorieën rekening met het gebruik
van de bodem. Met «plaatsen waar kinderen spelen» worden, zoals aangegeven, kinderspeelplaatsen
bedoeld waar kleine kinderen vaak met hun handen in de grond spelen. Bij «groen met
natuurwaarden» hebben kinderen en gebruikers minder intensief contact met de grond
en is de kans dat ze grond met aanhangende looddeeltjes inslikken veel kleiner. In
het Oosterpark zijn 3 kinderspeelplaatsen, deze zijn onderzocht en veilig voor kleine
kinderen om dagelijks in te spelen. In de rest van het Oosterpark zijn de gezondheidsrisico’s
onderzocht door adviesbureaus en de GGD. De bodem van het Oosterpark voldoet aan de
gezondheidsnormen die de GGD’s daarvoor hebben opgesteld.

Vraag 4

Erkent u dat er in het «groen met natuurwaardegebied» genaamd Oosterpark, in de zomer
dagelijks door honderden kinderen en volwassenen gerecreëerd wordt?

Antwoord 4

Ik ken de cijfers niet. Ik kan me voorstellen dat er in de zomer veel recreatie plaatsvindt.

Vraag 5

Bent u bekend met het Milieukundig Bodemonderzoek Oosterpark te Amsterdam van september
2020 door het onderzoeksbureau IDDS? Deelt u de conclusie dat op diverse locaties
in het Oosterpark loodwaarden zijn aangetroffen die veel te hoog zijn voor een gebied
met de status «plaatsen waar kinderen spelen»?

Antwoord 5

Ik heb reeds eerder kennisgenomen van dit onderzoek. Het rapport «Milieukundig bodemonderzoek
Oosterpark te Amsterdam», dat is uitgevoerd door adviesbureau IDDS. Dit is verschenen
op 18 september 2020. Aangegeven wordt dat de bovenste meter van de bodem in het Oosterpark
heterogeen diffuus verontreinigd is met zware metalen, met name lood. Deze verontreiniging
bevindt zich vooral in de diepere grondlagen, maar komt op enkele plaatsen ook in
de bovenste laag, 0–0,5 meter onder het maaiveld, voor. De gemeente Amsterdam heeft
dit rapport laten beoordelen door de GGD. De resultaten van het onderzoek van IDDS
zijn in lijn met de eerder uitgevoerde bodemonderzoeken in het Oosterpark, die ook
in het rapport worden benoemd. In het IDDS-rapport wordt een gemiddeld loodgehalte
van 190 mg/kg voor de bovengrond van het park aangegeven. Op een enkele plek is een
sterk verhoogde concentratie gevonden in de toplaag. De GGD geeft aan dat dit zeer
incidenteel voorkomt, en bovendien op plekken waar kinderen minder intensief contact
hebben met de bodem. Daarom heeft de GGD beoordeeld dat bezoekers (waaronder kinderen)
veilig en gezond gebruik kunnen maken van het Oosterpark.

Vraag 6

Bent u bekend met het feit dat de situatie met betrekking tot de bodemverontreiniging
in het Oosterpark anders is dan in alle andere parken van Amsterdam vanwege werkzaamheden
in het kader van de renovatie van het park waardoor de vervuilde bodem van de ondergrond
is vermengd met de bovengrond (elders zit de loodverontreiniging uitsluitend in de
ondergrond, maar in het Oosterpark is deze nu gemeten in de bovengrond, waar kinderen
spelen)?

Antwoord 6

De gemeente Amsterdam heeft aangegeven dat de situatie, gezien de beschikbare bodemgegevens,
in het Oosterpark naar verwachting niet anders is dan de situatie in andere Amsterdamse
parken.

Vraag 7

Bent u bekend met de opmerkingen van prof. dr. Jacob de Boer, emeritus hoogleraar
milieuchemie en toxicologie, betrokken bij de situatie met bodemverontreiniging bij
Tata Steel, dat de loodverontreiniging in het Oosterpark vier maal hoger is dan bij
Tata Steel bij IJmuiden?

Antwoord 7

Ja, ik ben door de gemeente Amsterdam op de hoogte gebracht van de mening van em.
prof. De Boer. De gemeente Amsterdam en prof. de Boer zijn het eens over het gevaar
van lood voor de gezondheid, maar verschillen van mening over het risico dat bezoekers
lopen om blootgesteld te worden aan lood in het Oosterpark. Bij het Oosterpark gaat
het om een immobiele verontreiniging van aan de grondgebonden looddeeltjes. De gemeente
Amsterdam geeft aan dat blootstelling is beperkt tot het incidenteel inslikken van
deze grond. Bij de risicobeoordeling van het Oosterpark door de GGD is hier rekening
mee gehouden.

Vraag 8

Vindt u ook dat een openbaar groen gebied waar structureel veel kinderen spelen altijd
de status «gebied waar kinderen spelen» moet krijgen als het gaat om de mate van bodemverontreiniging
en de veiligheid en de gezondheid van de kinderen?

Antwoord 8

Voor openbaar groengebied zoals parken in Nederland is het belangrijk om deze veilig
en gezond in te richten voor onze kinderen en overige gebruikers. Of er op een specifieke
locatie sprake is van veiligheids- en/of gezondheidsrisico’s hangt af van de specifieke
omstandigheden en het gebruik van die locatie en wordt beoordeeld door het bevoegd
gezag, in het geval van het Oosterpark, gemeente Amsterdam. Indien nodig of gewenst
wordt daarnaast aan een onafhankelijk adviesbureau of de GGD gevraagd of eventueel
aangetroffen verontreinigingen kunnen leiden tot mogelijke gezondheidsrisico’s. Voor
deze risicobeoordeling wordt aan gezondheidskundige normen getoetst. Deze aanpak is
in Nederland gestandaardiseerd in de module «diffuus lood» van de risicotoolbox: https://www.risicotoolboxbodem.nl/tools/sanscrit/diffuus_lood.aspx. Voor het Oosterpark is deze gezondheidskundige toets uitgevoerd met als conclusie
dat spelen en recreëren in het park veilig is en geen gezondheidsrisico’s heeft voor
kinderen en andere gebruikers.

Vraag 9

Erkent u dat kinderen over het algemeen geen rekening houden met de verschillen tussen
de door de gemeente vastgestelde status «recreatie» dan wel «groen met natuurwaarde»?
Erkent u dat kinderen de neiging kunnen hebben om juist te spelen, verstoppen en ravotten,
buiten de geijkte paden en aangegeven speelterreintjes?

Antwoord 9

Zie mijn antwoord op vraag 8.

Vraag 10

Kunt u zich voorstellen dat het tactisch saneren van een paar hotspots in het Oosterpark,
niet tegemoetkomt aan de zorgen van ouders voor hun spelende kinderen, zolang elders
in het Oosterpark de loodwaarden van een recreatiegebied ruimschoots worden overschreden?

Antwoord 10

Het advies van de GGD is dat op grond van de uitgevoerde onderzoeken in het Oosterpark
er geen reden is om vervolgmaatregelen te nemen voor de humane gezondheid. De speelplaatsen
en de rest van het park kunnen gebruikt worden om te spelen en te recreëren. Het is
aan bevoegd gezag, gemeente Amsterdam, om te kijken of aanvullende maatregelen en
zo ja welke maatregelen noodzakelijk zijn.

Vraag 11

Erkent u dat het oordeel van de GGD, blijkens antwoorden op eerdere schriftelijke
vragen van het lid Beckerman (SP)1, alleen betrekking heeft op de kleine speelplaatsen in het Oosterpark en niet op
de bodem elders in het park, waar in het bodemonderzoek van IDDS veel hogere loodwaarden
zijn aangetroffen?

Antwoord 11

Volgens de gemeente Amsterdam klopt dit niet, de gemeente heeft aangegeven dat de
GGD op een aantal momenten om advies is gevraagd en deze advisering heeft betrekking
op het gehele park.

Vraag 12

Staat u nog steeds volmondig achter uw antwoord op de eerdere schriftelijke vragen
van het lid Beckerman (SP) dat «de speelplaatsen en de rest van het park gebruikt
kunnen worden om te spelen en te recreëren»? Indien ja, geldt dit onverwijld ook voor
groenmedewerkers, recreanten en kinderen die vrijwel elke dag in het Oosterpark actief
zijn?

Antwoord 12

Gemeente Amsterdam is bevoegd gezag in deze om de kwaliteit van de bodem te beoordelen
en eventueel daarop maatregelen te nemen, waaronder het verstrekken van gebruiksadviezen.
De gemeente Amsterdam heeft aangegeven dat het Oosterpark veilig is voor parkbezoekers.
De beoordeling van risico’s voor personen die professioneel elke dag in de grond werken
vallen onder een ander wettelijk kader en moeten anders beoordeeld worden. Hiervoor
is de werkgever verantwoordelijk.

Vraag 13

Vindt u dat in een park waar veel kinderen spelen de bodem moet worden beoordeeld
volgens de normen van «plaatsen waar kinderen spelen»? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 13

Zie hiervoor het antwoord op vraag 8.

Vraag 14

Bent u bekend met het artikel over de loodkwestie van het Oosterpark, met als titel
«confronterende zitting over lood in Oosterpark»?2 Bent u het eens met de conclusie dat de gemeente Amsterdam in de eerste plaats moet
kijken naar de gezondheid van kinderen en niet de oude regels moet laten prevaleren?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 14

Ik heb kennisgenomen van dit artikel. Zoals in vraag 8 toegelicht is voor het Oosterpark
een gezondheidskundige risico-evaluatie uitgevoerd, waarbij getoetst is aan gezondheidskundige
normen. Deze normen zijn gebaseerd op de meest recente inzichten over het gevaar van
lood voor de gezondheid van kinderen. De conclusie dat de gemeente Amsterdam oude
regels laat prevaleren boven de gezondheid van kinderen onderschrijf ik dan ook niet.

Vraag 15

Bent u bereid om, zolang de bodem van het Oosterpark in Amsterdam niet is gesaneerd,
de gemeente op te dragen bij de ingangen van het park waarschuwingsborden te plaatsen
voor de ouders van kinderen over het onveilige loodgehalte voor spelende kinderen?

Antwoord 15

Gemeente Amsterdam is bevoegd gezag in deze om de kwaliteit van de bodem te beoordelen
en eventueel daarop maatregelen te nemen, waaronder het verstrekken van gebruiksadviezen.
Voor een verder onderbouwing van mijn antwoord zie de beantwoording van vraag 2, 3
en 4.