Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Westerveld en Van der Lee over het bericht ‘Racismecoördinator: 'Structurele discriminatie van moslims bij banken'

Antwoord van Minister Kaag (Financiën) (ontvangen 21 juni 2023). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 2477.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Racismecoördinator: «Structurele discriminatie van
moslims bij banken»»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Deelt u de mening dat het buitengewoon zorgelijk is dat de Nationale Coördinator tegen
Racisme en Discriminatie (NCRD) constateert dat moslims structureel worden gediscrimineerd
door banken en financiële instellingen als gevolg van de Wet ter voorkoming van witwassen
en financieren van terrorisme (Wwft)?

Bent u voornemens om onderzoek te doen naar discriminatie door de wijze waarop de
Wwft wordt toegepast, zoals de NCRD adviseert? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat kunt
u zeggen over de aanpak van dit onderzoek?

Antwoord 2 en 3

Ik ben geschrokken van deze berichten. De beschreven ervaringen moeten zeer vervelend
en frustrerend zijn voor de betrokkenen. Mede naar aanleiding van de signalen van
de NCRD, wil ik de aanwezigheid van discriminerende elementen in de aanpak van witwassen,
financieren van terrorisme en fraude onderzoeken. Ik ben momenteel met de NVB, DNB,
AFM, NCDR en het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in gesprek hoe dit
het beste vorm kan worden gegeven. DNB heeft mij laten weten dat zij gaat onderzoeken
of banken voldoende beheersmaatregelen nemen om discriminatie zoveel mogelijk te voorkomen.
Ik zal uw Kamer hier nader over informeren in de najaarsrapportage van de beleidsagenda
aanpak van witwassen.

Vraag 4

Welke instrumenten hebben banken en financiële instellingen op dit moment om het risico
op profileren te verminderen bij de toepassing van de Wwft? Zijn deze middelen afdoende
volgens u, gezien de constateringen van de NCRD?

Antwoord 4

Banken dienen op grond van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van
terrorisme (Wwft) cliëntonderzoek te verrichten, de transacties van hun cliënten te
monitoren, risico’s te mitigeren en ongebruikelijke transacties te melden bij de FIU-Nederland.
Banken dienen de systemen die ze hiervoor gebruiken zodanig in te richten dat er geen
sprake is van discriminatoire elementen. De Nederlandse Vereniging van Banken geeft
desgevraagd aan dat banken gebruik maken van diverse instrumenten en maatregelen om
risico’s op structurele discriminatie te reduceren en inclusiviteit te bevorderen.
Hierbij kan, onder andere, gedacht worden aan training van medewerkers over het voorkomen
van (onbewuste) vooringenomenheid bij oordeelsvorming en besluiten, checken op mogelijke
(onbewuste) vooringenomenheid bij het uitvoeren van kwaliteitscontroles op de uitvoering
van Wwft-processen en een klachtenprocedure voor cliënten. Of de door de banken getroffen
maatregelen op dit terrein voldoende zijn, zal moeten blijken uit nader onderzoek
naar de constateringen van de NCRD. DNB heeft mij laten weten dat zij gaat onderzoeken
of banken voldoende beheersmaatregelen nemen om discriminatie zoveel mogelijk te voorkomen.

Vraag 5

Bent u het ermee eens dat discriminatie van groepen, bijvoorbeeld bij religieuze giften,
een breder probleem is dan uitsluiting van klantengroepen alleen, omdat het hier niet
enkel gaat om het in kaart brengen welke groepen geen enkele toegang hebben tot het
betalingsverkeer, maar ook om een gelijke behandeling in het betalingsverkeer? Bent
u bereid om het Plan van Aanpak Witwassen op dit punt aan te scherpen, omdat dit tot
nu toe enkel toeziet op het eerst genoemde en niet op het tweede?

Antwoord 5

Ja, daar ben ik het mee eens. Discriminatie van groepen burgers is vanzelfsprekend
ook onacceptabel als deze niet leidt tot volledige uitsluiting van deze groep tot het betalingsverkeer. De prioriteit uit de beleidsagenda
aanpak van witwassen, waarmee beoogd wordt om de toegang tot het betalingsverkeer
te waarborgen, ziet niet alleen op volledigeuitsluiting van groepen, maar ook op subgroepen binnen een groep die problemen ervaren
met toegang tot het betalingsverkeer. In de voortgangsbrief, die ik recent naar uw
Kamer heb gestuurd,2 staat ook dat deze problematiek hierin is opgenomen.

Vraag 6

Op welke wijze kunnen de leidraden Wwft (van zowel de verschillende Wwft-toezichthouders
als het ministerie) aangepast worden, zodat non-discriminatie bij de toepassing van
de Wwft beter wordt verankerd? Zijn de Wwft-toezichthouders en u bereid om dit te
doen?

Antwoord 6

Ik wil eerst een beter beeld krijgen van het probleem en de oorsprong ervan, voordat
ik eventuele oplossingen kan beoordelen.

Vraag 7

Bent u in gesprek met de Wwft-toezichthouders, met name De Nederlandsche Bank, over
het risico op profileren zoals toegezegd tijdens het commissiedebat over bestrijding
witwassen en terrorismefinanciering op 21 december 2022?3 Zo ja, wat zijn de vervolgacties naar aanleiding van het gesprek?

Antwoord 7

Ja, DNB en AFM zijn ook betrokken bij de gesprekken over de vormgeving van het onderzoek
naar de aanwezigheid van discriminerende elementen in de aanpak van witwassen, financieren
van terrorisme en fraude, dat ik hierboven noemde. DNB heeft mij laten weten dat zij
gaat onderzoeken of banken voldoende beheersmaatregelen nemen om discriminatie zoveel
mogelijk te voorkomen. Ik zal uw Kamer hier nader over informeren in de najaarsrapportage
van de beleidsagenda aanpak van witwassen.

Toelichting:

Toelichting: Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van het lid
Slootweg (CDA), ingezonden 7 april 2023 (vraagnummer 2023Z06278) en van het lid Azarkan (DENK), ingezonden 12 april 2023 (vraagnummer 2023Z06504).