Jaarverslag : Verslag van de commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten over haar werkzaamheden in 2022

Nr. 1 VERSLAG

Vastgesteld 29 maart 2023

De commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten heeft de eer verslag uit
te brengen over haar werkzaamheden in 2022.

De voorzitter van de commissie, Hermans

1. Inleiding

De commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (hierna: de CIVD of de commissie)
is belast met de parlementaire controle op de geheime aspecten van het overheidsbeleid
aangaande de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (hierna: de AIVD) en de Militaire
Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (hierna: de MIVD). Omdat de door de verantwoordelijke
bewindspersonen aan de commissie verstrekte inlichtingen en stukken geheim zijn, vergadert
de commissie in beslotenheid. De commissie acht het van belang zich tegenover de Kamer
te verantwoorden voor de wijze waarop zij de haar door de Kamer toevertrouwde taak
heeft uitgevoerd. Met dit jaarverslag beoogt de commissie een zo transparant mogelijk
overzicht te geven van haar werkzaamheden in 2022.

Het jaarverslag gaat in op de taak en de grondslag van de commissie en geeft een korte
toelichting op de verschillende (type) vergaderingen en activiteiten van de commissie,
en de stukken die daar behandeld worden. Daarnaast komt de samenstelling en ondersteuning
van de commissie aan bod, alsook de frequentie van de vergaderingen in 2022 en de
opkomst. Tot slot geeft dit verslag een beknopt chronologisch overzicht van de in
2022 geagendeerde onderwerpen en (beleids)stukken die de commissie ontving en besprak.
Vanwege het staatsgeheime karakter betreft dit geen uitputtende opsomming van de onderwerpen
die in de commissie aan de orde zijn geweest.

2. Grondslag van de commissie

Het bestaan en de samenstelling van de commissie is geregeld in artikel 7.5 van het
Reglement van Orde van de Tweede Kamer.

Uitgangspunt is dat het kabinet informatie over de AIVD en MIVD zoveel mogelijk openbaar
aan de Tweede Kamer verstrekt. In de praktijk gebeurt dit respectievelijk aan de vaste
commissies voor Binnenlandse Zaken en voor Defensie. Wanneer het belang van de staat
zich tegen deze verstrekking verzet, biedt de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten
2017 (hierna: de Wiv 2017) de mogelijkheid beide Kamers der Staten-Generaal vertrouwelijk
te informeren.1 In de Tweede Kamer gebeurt dit in de commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten.
Dit betekent dat deze commissie in principe alleen kennisneemt van staatsgeheime informatie.
Verder bepaalt de Wiv dat de commissie op de hoogte dient te worden gebracht door
de verantwoordelijke Ministers van (meldingen van) misstanden bij de AIVD en de MIVD,
wanneer staatsgeheime gegevens daarin een rol spelen.2 Sinds de invoering van de Wiv 2017 is dit nog niet voorgekomen.

3. Vergaderingen en activiteiten van de commissie

De commissie komt bijeen voor reguliere vergaderingen, extra vergaderingen, vergaderingen
in besloten kring, technische briefings, gesprekken en werkbezoeken. Verslagen van
commissie-activiteiten zijn staatsgeheim gerubriceerd.

Reguliere vergaderingen

In de reguliere vergaderingen worden (beleids)stukken van de Minister van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties (hierna: de Minister van BZK), de Minister van Defensie
en de Minister van Justitie en Veiligheid (hierna: de Minister van J&V) over de AIVD,
de MIVD en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (hierna: de
NCTV) behandeld. Daarnaast worden gerubriceerde stukken van de Commissie van Toezicht
op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (hierna: de CTIVD), van de Algemene Rekenkamer
en van de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (hierna: de TIB) besproken, inclusief
de reacties van de betreffende Ministers hierop. Tot slot wordt de commissie schriftelijk
en mondeling geïnformeerd over actualiteiten, en ontvangt de commissie presentaties
over specifieke thema’s of landen.

In de regel worden de reguliere vergaderingen bijgewoond door de betrokken Ministers
(BZK, Defensie en J&V), de secretarissen-generaal van het Ministerie van BZK en van
Defensie, de (plaatsvervangend) directeur-generaal van de AIVD (vergezeld door maximaal
één AIVD-medewerker), de (plaatsvervangend) directeur van de MIVD (vergezeld door
maximaal één MIVD-medewerker) en de (plaatsvervangend) NCTV (vergezeld door maximaal
één NCTV-medewerker).

Extra vergaderingen

Extra vergaderingen worden ad hoc ingepland met de betrokken Minister(s), bijvoorbeeld
naar aanleiding van een specifieke gebeurtenis.

Vergaderingen in besloten kring

Bij vergaderingen in besloten kring zijn alleen de commissieleden aanwezig. Deze vergaderingen
zijn over het algemeen besluitvormend van aard. De commissie neemt bijvoorbeeld besluiten
over haar jaarplanning, haar werkwijze, haar jaarverslag en specifieke onderwerpen
die behandeld zijn in de reguliere vergaderingen. Daarnaast benut de commissie de
vergaderingen in besloten kring om desgewenst de reguliere vergaderingen voor te bespreken.
Tot slot beslist de commissie over de behandeling van brieven van derden, over verzoeken
om inzage in het archief van de commissie (al dan niet in overleg met de AIVD, MIVD
en/of NCTV) en over de ontvangst van buitenlandse delegaties.

Technische briefings

Bij technische briefings ontvangt de commissie een toelichting over (technische) aspecten
van een bepaald thema of dossier. In de regel betreft dit thema’s waar de commissie
dieper op in wenst te gaan, omdat zij meer kennis van deze thematiek nodig acht voor
haar controlerende taak. De briefings worden verzorgd door medewerkers van de AIVD,
MIVD en/of NCTV. Bij briefings worden de commissieleden in de gelegenheid gesteld
om technische en politiek neutrale vragen te stellen aan de sprekers.

Gesprekken

Naast de vergaderingen en technische briefings, voert de commissie gesprekken met
de CTIVD, de Algemene Rekenkamer en de TIB. Dan spreekt de commissie onder andere
over de geheime bijlagen bij toezichtsrapporten van de CTIVD, de gerubriceerde rapportages
van de Algemene Rekenkamer en gerubriceerde stukken van de TIB.

Werkbezoeken

De commissie streeft ernaar jaarlijks enkele werkbezoeken af te leggen aan de AIVD,
de MIVD en/of de NCTV. De commissie bepaalt aan welke thema’s zij een werkbezoek wenst
te wijden. Naast werkbezoeken in commissieverband hebben de commissieleden de mogelijkheid
om op individuele basis een werkbezoek af te leggen.

4. Vergaderstukken van de commissie

Dit hoofdstuk biedt een overzicht van de verschillende (beleids)stukken die de commissie
bespreekt.

4.1 Begrotings- en verantwoordingsinformatie AIVD/MIVD

Zie de bijlage voor een weergave van de momenten waarop de onderstaande begrotings-
en verantwoordingsstukken in de commissie worden behandeld.

Geïntegreerde Aanwijzing Inlichtingen- en Veiligheid

De Geïntegreerde Aanwijzing Inlichtingen en Veiligheid (hierna: de GA I&V) beschrijft
de behoefte aan inlichtingen vanuit verschillende behoeftestellers. De Minister-President
en de Ministers van BZK en Defensie stellen deze vast voor een periode van vier jaar,
na overleg met de Ministers van J&V en Buitenlandse Zaken. De GA I&V wordt elk jaar
geëvalueerd en indien gewenst aangepast. De GA I&V bestaat uit een openbaar deel dat
gepubliceerd wordt in de Staatscourant, en een geheim deel. Het geheime deel, dat
in de commissie besproken wordt, bevat de onderzoeksdoelstellingen voor de komende
vier jaar en de werkverdeling tussen de AIVD en de MIVD. Tevens behandelt de commissie
de staatsgeheime evaluaties van de GA I&V.

Begrotingsbrieven

Wanneer de Tweede Kamer in september de (openbare) begrotingen van het Ministerie
van BZK en het Ministerie van Defensie ontvangt, ontvangt de commissie de (geheime)
begrotingsbrieven voor de AIVD en de MIVD. Deze brieven gaan in op de geheime aspecten
van de openbare begrotingen, met aandacht voor de uitsplitsing van het budget over
de verschillende onderdelen van de AIVD en de MIVD, en de trends die voor de nationale
veiligheid relevant zullen zijn in het aankomende jaar. In een grafische bijlage worden
de cijfers voor beide diensten inzichtelijk gemaakt.

Jaarplannen

De Ministers van BZK en Defensie stellen mede op basis van de begrotingen en de GA
I&V de jaarplannen op, voor respectievelijk de AIVD en de MIVD. De jaarplannen bevatten
de onderzoeksplannen voor het komende jaar en de doelstellingen ten aanzien van organisatieontwikkelingen.
Deze jaarplannen zijn vanwege hun inhoud staatsgeheim, maar worden op hoofdlijnen
openbaar gemaakt en aan de Tweede Kamer aangeboden (aan de vaste commissies Binnenlandse
Zaken en Defensie). De geheime jaarplannen worden in de CIVD besproken.

Voortgangsrapportages

De AIVD en de MIVD leveren drie keer per jaar een voortgangsrapportage aan, waarvan
één het geheime jaarverslag is (zie hieronder). In de staatsgeheim gerubriceerde voortgangsrapportages
leggen de AIVD en de MIVD verantwoording af over de voortgang van de operationele
taakuitvoering (zoals vastgesteld in de jaarplannen) over de betreffende periode.

Jaarverslagen

De AIVD en de MIVD brengen jaarlijks vóór 1 mei gelijktijdig aan beide Kamers der
Staten-Generaal een openbaar verslag uit van de wijze waarop de AIVD en de MIVD hun
taken in het voorgaande kalenderjaar hebben verricht. Het verslag geeft volgens de
Wiv 2017 in ieder geval volledig overzicht van de aandachtsgebieden waarop de dienst
zijn activiteiten in het afgelopen jaar heeft gericht en in het lopende jaar zal richten.

In het openbare jaarverslag wordt geen melding gedaan van gegevens die zicht geven
op: de middelen die de diensten inzetten in concrete gevallen, de geheime middelen
die de diensten inzetten en het actuele kennisniveau van de diensten.3 Deze gegevens kunnen de Ministers vertrouwelijk meedelen aan een of beide Kamers
der Staten-Generaal. In de praktijk betekent dit dat de Ministers van BZK en Defensie
voor beide diensten een geheim jaarverslag aan de CIVD aanbieden.

4.2 Overige vergaderstukken

Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland

De commissie behandelt de staatsgeheime versie van het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland
(hierna: het DTN), dat wordt opgesteld door de NCTV. Het DTN is een periodieke analyse
van radicalisering, extremisme en de terroristische dreiging tegen Nederland, en is
gebaseerd op informatie van onder andere de AIVD en de MIVD. Het DTN verschijnt twee
à drie keer per jaar. De vaste Kamercommissie voor Justitie en Veiligheid behandelt
de openbare versie van het DTN.

Cybersecuritybeeld Nederland

De commissie behandelt ook de gerubriceerde versie van het Cybersecuritybeeld Nederland
(hierna: het CSBN). De NCTV publiceert het CSBN één keer per jaar en geeft hiermee
inzicht in de digitale dreiging, de belangen die daardoor kunnen worden aangetast,
de weerbaarheid en de risico’s op het gebied van cybersecurity. De focus ligt daarbij
op de nationale veiligheid. Het komt tot stand in samenwerking met onder andere het
Nationaal Cybersecurity Centrum (NCSC), de AIVD en de MIVD. De vaste Kamercommissie
voor Digitale Zaken behandelt de openbare versie van het CSBN.

Inlichtingenbeeld Statelijke Dreigingen

De AIVD en MIVD stellen in principe eens in de vier jaar het Inlichtingenbeeld Statelijke
Dreigingen op. Het vertegenwoordigt de gezamenlijke visie van de diensten over statelijke
dreigingen tegen Nederlandse veiligheidsbelangen. De commissie behandelde het Inlichtingenbeeld
voor het eerst in 2020. Het openbare Dreigingsbeeld Statelijke Actoren van de AIVD,
MIVD en NCTV wordt behandeld door de vaste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken.

Actualiteitenbrieven

De commissie ontvangt van de Ministers van BZK en Defensie voor iedere reguliere vergadering
een actualiteitenbrief over de AIVD en over de MIVD. Door middel van deze brieven
stellen de AIVD en de MIVD de commissie op de hoogte van actuele gebeurtenissen of
ontwikkelingen.

Ministerbrieven met aanvullende informatie

De commissie kan de verantwoordelijke Minister(s) verzoeken om aanvullende informatie
over een specifiek onderwerp of onderzoek. Dit verzoek kunnen de verantwoordelijke
Ministers mondeling of schriftelijk afdoen. Zij kunnen ook op eigen initiatief brieven
sturen naar de commissie. Daarnaast komt het voor dat de Ministers openstaande toezeggingen
afdoen per brief.4 Alle brieven van de Ministers gericht aan de commissie worden geagendeerd in reguliere
vergaderingen.

Stukken van de CTIVD, TIB en Algemene Rekenkamer

Sommige stukken van de CTIVD, de TIB of de Algemene Rekenkamer zijn staatsgeheim gerubriceerd.
Dit gaat bijvoorbeeld om staatsgeheime rapportages, staatsgeheime bijlagen bij openbare
rapporten en staatsgeheime brieven. De commissie bespreekt dit type stukken op twee
momenten:

• In een gesprek met de steller van het stuk: De CTIVD, de TIB of de Algemene Rekenkamer
licht het stuk toe en beantwoordt eventuele vragen van de commissie. Deze gesprekken
vinden plaats in afwezigheid van de Ministers en vertegenwoordigers van de AIVD, de
MIVD en de NCTV.

• In een reguliere vergadering: De commissie bevraagt de verantwoordelijke Minister(s)
over het stuk. Dit gebeurt in afwezigheid van de CTIVD, TIB of Algemene Rekenkamer.

Brieven van derden

Tot slot ontvangt de commissie brieven van burgers en instellingen met vragen, klachten
of opmerkingen over de AIVD en de MIVD. De commissie besluit in de vergadering in
besloten kring wat er met deze brieven moet gebeuren.

5. Samenstelling en ondersteuning van de commissie

Volgens het Reglement van Orde van de Tweede Kamer,5 bestaat de commissie uit de voorzitters van de vijf grootste fracties. Daarnaast
kan de Kamer op voordracht van de commissie besluiten de commissie uit te breiden
met nog (maximaal) twee fractievoorzitters. Het Reglement van Orde bepaalt verder
dat als een fractievoorzitter afstand doet van zijn of haar lidmaatschap van de commissie,
de Kamer op voordracht van de commissie kan besluiten dat een andere fractievoorzitter
lid wordt. Tot slot sluit het Reglement van Orde uit dat een lid van de commissie
tevens tijdelijk Minister kan zijn, aangezien het kan voorkomen dat bij een demissionair
kabinet na de verkiezingen een Minister of Staatssecretaris ook fractievoorzitter
is. Omdat het ongewenst is dat een lid van de CIVD zichzelf als gevolg hiervan controleert,
bepaalt het Reglement van Orde in deze situaties dat de fractievoorzitter in de commissie
(tijdelijk) wordt vervangen door een fractiegenoot.

Rekening houdend met bovengenoemde bepalingen, bestond de commissie begin 2022 uit
de leden Hermans (VVD), voorzitter van de commissie, Paternotte (D66)6, Wilders (PVV) en Heerma (CDA). Omdat het lid Marijnissen (SP) na de Tweede Kamerverkiezingen
in 2021 had aangegeven geen zitting te willen nemen in de commissie, besloot de commissie
mevrouw Ploumen (PvdA) voor te dragen als vijfde lid.7

Op 8 maart 2022 stemde de Tweede Kamer in met de benoeming van mevrouw Ploumen als
lid van de commissie.8 Wegens haar vertrek uit de Tweede Kamer op 21 april 2022, droeg de commissie haar
opvolger, mevrouw Kuiken (PvdA), voor.9 Op 7 juni 2022 stemde de Tweede Kamer in met de benoeming van mevrouw Kuiken als
lid van de commissie.10

De commissie wordt ondersteund door een eigen staf. Deze bestaat uit een griffier
(tevens senior adviseur), een adviseur, een commissie-assistent, een kenniscoördinator
(sinds september 2022), een informatiespecialist en twee medewerkers van de Dienst
Verslag en Redactie (hierna: DVR) (sinds mei 2022). De griffier stuurt de commissiestaf
aan en draagt samen met de adviseur zorg voor de annotaties voor en adviezen aan de
commissie. De griffier en de adviseur van de CIVD zijn bij alle activiteiten aanwezig.
Afhankelijk van de aard van de activiteit kunnen ook andere leden van de commissiestaf
(behoudens de informatiespecialist) deelnemen.

De commissie-assistent is onder andere verantwoordelijk voor het in ontvangst nemen,
registreren en versturen van (post)stukken en ook voor de archivering daarvan. Ook
plant de commissie-assistent de vergaderingen en nodigt de commissie-assistent de
commissieleden, Ministers en overige genodigden uit voor de verschillende activiteiten
van de commissie.

De kenniscoördinator en de informatiespecialist werken beiden parttime voor de commissie.
De kenniscoördinator draagt bij aan de annotaties en adviezen op het gebied van begrotings-
en verantwoordingsstukken. Voor iedere reguliere vergadering stelt de informatiespecialist
voor de commissie een overzicht op van nieuwsberichten gerelateerd aan inlichtingen-
en veiligheidsdiensten in binnen- en buitenland.

Ten slotte zijn de medewerkers van DVR verantwoordelijk voor de verslaglegging van
de reguliere vergaderingen. Verslaglegging van overige activiteiten zoals extra vergaderingen
en technische briefings worden opgesteld door de griffier en/of de adviseur. Alle
stafleden, behoudens de informatiespecialist, beschikken over een Verklaring van Geen
Bezwaar (hierna: een VGB). Om deze reden heeft de informatiespecialist geen toegang
tot gerubriceerde stukken en neemt de informatiespecialist geen deel aan commissie-activiteiten.

6. Frequentie en opkomst van de vergaderingen

In 2022 kwam de commissie 55 keer bijeen voor een vergadering. Dit is een forse stijging
ten opzichte van 2021, waarin de commissie 21 keer vergaderde. Deze toename is voor
een belangrijk deel te verklaren door de extra technische briefings over de situatie
in Oekraïne. Tevens legde de commissie vier werkbezoeken af. De gemiddelde opkomst
van de commissieleden lag in 2022 op 83%. Dit is nagenoeg gelijk aan 2021, toen het
gemiddelde percentage 84% bedroeg.

Diverse overzichten van de activiteiten van de CIVD en haar opkomsten zijn grafisch
opgenomen in de bijlage.

7. Chronologisch overzicht van door de commissie behandelde onderwerpen en (beleids)stukken

Januari 2022

27 januari 2022: vergadering in besloten kring

In de vergadering in besloten kring stelde de commissie haar jaarplanning voor 2022
vast en besprak zij de werkwijze en de samenstelling van de commissie.

27 januari 2022: reguliere vergadering

Op 27 januari 2022 kwam de commissie bijeen voor de eerste reguliere vergadering van
2022 met de Ministers van BZK, Defensie en J&V.

De commissie ontving op haar verzoek een briefing over de spanningen in het grensgebied
van Rusland en Oekraïne. Gesproken werd over eventuele intenties van Rusland en de
waarschijnlijkheid dat een invasie van Rusland in Oekraïne zou plaatsvinden. Tevens
sprak de commissie met de Ministers over de operationele knelpunten van de Wiv 2017,
en de stand van zaken van de herziening van de Wiv.11

Op de agenda stond verder de geactualiseerde GA I&V 2022, en het al dan niet expliciet
opnemen van een bepaald land in de GA. Dit onderwerp werd eerder in september 2021
besproken.12Naar aanleiding daarvan had de commissie om een nieuwe brief verzocht. In deze nieuwe
brief werd aangegeven dat de AIVD een scanonderzoek uitvoerde naar dit land, waarbij
de uitkomst zou bepalen of een opdracht volgt die in de GA I&V zou worden opgenomen.
De commissie uitte opnieuw haar standpunt ten aanzien van de opname van dit land in
de GA I&V, en gaf aan na afronding van het scanonderzoek dit onderwerp opnieuw te
willen agenderen.

Bij de behandeling van het jaarplan van de AIVD stelde de commissie vragen over de
ontwikkelingen in Afghanistan en Syrië en de eventuele gevolgen daarvan voor de jihadistische
terrorismedreiging, over de inlichtingenpositie van de AIVD op diverse dreigingen
en over burgerluchtvaart. Bij het bespreken van de actualiteitenbrief van de AIVD
werden vragen gesteld over een onderkende cyberoperatie.

Vanwege tijdsgebrek werd de behandeling van het jaarplan en de actualiteitenbrief
van de MIVD doorgeschoven naar de eerstvolgende reguliere vergadering.

Februari 2022

7 februari 2022: werkbezoek

Het eerste werkbezoek van 2022 bracht de commissie aan de MIVD. Tijdens het werkbezoek
is dieper ingegaan op twee landen van aandacht.

16 februari 2022: vergadering in besloten kring

De commissie sprak over de samenstelling van de commissie en de aanstaande commissieactiviteiten.

16 februari 2022: technische briefing

Op verzoek van de commissie hield de AIVD een technische briefing over digitale veiligheid.
Er werd ingegaan op technologische trends en ontwikkelingen en hieruit voortvloeiende
risico’s, risico’s die van specifieke landen uitgaan, en mogelijke maatregelen om
de weerbaarheid tegen digitale dreigingen te verhogen.

24 februari 2022: extra vergadering

Als gevolg van de Russische inval in Oekraïne besloot de commissie om de geplande
reguliere vergadering om te zetten in een extra vergadering over (enkel) de situatie
in Oekraïne. De commissie sprak met de bewindspersonen en de AIVD, MIVD en NCTV over
de actuele situatie in Oekraïne en over de potentiële gevolgen voor Nederland.

Maart 2022

17 maart 2022: vergadering in besloten kring

In de vergadering in besloten kring besloot de commissie over een verzoek voor een
ontmoeting met een soortgelijke commissie van een ander parlement. Tevens sprak de
commissie over haar geplande activiteiten in de nabije toekomst, onder andere over
het werkbezoek van april.

17 maart 2022: gesprek met de CTIVD

De commissie sprak met de CTIVD over een tweetal onderwerpen, te weten de door de
AIVD en MIVD geconstateerde knelpunten in de Wiv 2017 en de geheime bijlage bij het
CTIVD-rapport 74.13 De commissie stelde onder andere vragen over de bevindingen van de CTIVD ten aanzien
van de verwerving van tools voor het vergaren van Open Source Intelligence (OSINT).

17 maart 2022: reguliere vergadering

Op de agenda van de reguliere vergadering stond een tussentijdse update van de situatie
in Oekraïne. Daarnaast werd opnieuw gesproken over de door de AIVD en MIVD geconstateerde
knelpunten in de Wiv. Verder behandelde de commissie de eerdergenoemde geheime bijlage
bij CTIVD-rapport nummer 74. De commissieleden bevroegen de Ministers op het te ontwikkelen
toetsingskader voor het gebruik van tools voor OSINT-vergaring. De commissie toonde
ook specifieke interesse in de rol die het land van herkomst van de tools speelt in
het gebruik van deze tools.

Bij de bespreking van het jaarplan van de MIVD informeerde de commissie naar de inlichtingenpositie
van de dienst op de nucleaire capaciteiten van een land. De commissie had bij de behandeling
van de actualiteitenbrieven van de MIVD – waarvan enkele waren doorgeschoven van vorige
vergaderingen – expliciete aandacht voor een casus waarbij een wetenschapper gelieerd
aan een land van aandacht poogde kennis te verwerven bij een Nederlandse universiteit.
Bij de bespreking van de actualiteitenbrieven van de AIVD stelde de commissie onder
andere vragen over een extremistische groepering en de dreiging die uitgaat van het
gebruik van 3D-geprinte wapens. In aanvulling op de actualiteitenbrief meldde de DG
AIVD dat de dienst bezig is met een verkennend onderzoek over de vraag of de AIVD
een rol kan spelen als georganiseerde criminaliteit leidt tot aantasting van de democratische
rechtsorde dan wel de nationale veiligheid.

30 maart 2022: extra vergadering

Naar aanleiding van een brief van de Ministers van BZK en Defensie over de uitzetting
van onderkende Russische inlichtingenofficieren14 besloot de commissie een extra vergadering in te gelasten. De commissie besteedde
aandacht aan de totstandkoming van de besluitvorming (inclusief eventuele afstemming
met andere landen), het zicht op de dreiging die uitging van de inlichtingenofficieren
en de voorziene effecten van de maatregel.

Technische briefings situatie Rusland en Oekraïne

Naar aanleiding van de ontwikkelingen in Oekraïne, besloot de commissie wekelijks
te willen worden gebrieft over de meest recente ontwikkelingen op dit onderwerp, voor
zover dit niet in de openbaarheid kon. In maart heeft een vijftal van deze technische
briefings plaatsgevonden. Deze briefings werden gehouden op 3, 7, 14, 21 en 28 maart.
In deze briefings toonde de commissie in het bijzonder interesse in de intenties van
Rusland, de inlichtingenpositie van de AIVD en MIVD, en de maatschappelijke situatie
in Rusland en Oekraïne.

April 2022

7 april 2022: vergadering in besloten kring

Tijdens deze vergadering in besloten kring stond de commissie uitgebreid stil bij
haar werkwijze. Zo werden afspraken gemaakt over de wijze van besluitvorming buiten
vergaderingen en werd gesproken over de wens tot ondersteuning door de DVR voor de
verslaglegging van de CIVD- vergaderingen. Verder stelde de commissie mogelijke onderwerpen
voor haar aanstaande werkbezoeken vast.

7 april 2022: gesprek met de TIB

De commissie sprak met de TIB over de knelpunten die de AIVD en MIVD ervaren in de
Wiv 2017, voor zover dit niet in de openbaarheid kon. In dat kader kwam ook de Tijdelijke
wet onderzoeken AIVD en MIVD naar landen met een offensief cyberprogramma aan bod.15

7 april 2022: reguliere vergadering

In deze reguliere vergadering kreeg de commissie een update ten aanzien van de situatie
in Oekraïne. De commissie werd onder andere geïnformeerd over een door de AIVD uitgevoerde
verstoringsactie. Dit betrof een Rus die reisde met een Braziliaanse identiteit en
stage wilde lopen bij het Internationaal Strafhof. Op basis van een ambtsbericht van
de AIVD hebben de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en het Internationaal Strafhof
kunnen ingrijpen.16

Vervolgens sprak de commissie opnieuw over de knelpunten die de AIVD en MIVD ervaren
in de Wiv, onder andere naar aanleiding van het gesprek met de TIB van diezelfde ochtend.
De commissie hield de Ministers een aantal ervaringen van de TIB voor en bevroeg de
Ministers kritisch op hun zienswijze op deze thema’s.

Bij de behandeling van de actualiteitenbrief van de MIVD besteedde de commissie aandacht
aan het optreden van Russische paramilitairen en de stand van zaken van het leiderschap
van ISIS als gevolg van de dood van de hoogste ISIS-leider.17 Bij de actualiteitenbrief van de AIVD stelde de commissie vragen over het zicht van
de AIVD op jihadisten waarvan de Nederlandse nationaliteit is ingetrokken, het optreden
van de overheid bij wahhabi-salafisme bij onderwijsinstellingen, het zicht van de
AIVD op de spionagedreiging vanuit een bepaald land en de mogelijke ongewenste beïnvloeding
van diaspora rondom de Turkse parlements- en presidentsverkiezingen van 2023. Na beantwoording
van de vragen heeft de commissie de Ministers verzocht om bij een volgende vergadering
een toelichting te geven op de inzet van de rijksoverheid en lokale overheden om verspreiding
van salafisme op scholen tegen te gaan. De commissie benadrukte bij dit verzoek dat
zij informatie over dit onderwerp niet wenst te behandelen indien dit ook in de openbaarheid
zou kunnen.

19 april 2022: vergadering in besloten kring

De commissie nam besluiten over haar aanstaande commissieactiviteiten. Vanwege het
meireces besloot de commissie om de technische briefings over de situatie tussen Oekraïne
en Rusland de komende weken niet in te plannen, maar de Ministers om een schriftelijke
update te vragen.

Technische briefings situatie Rusland en Oekraïne

Naast de update tijdens de reguliere vergadering van 7 april, kwam de commissie op
11 en 19 april bijeen voor een technische briefing over de situatie tussen Rusland
en Oekraïne. De DG AIVD en Directeur MIVD gaven een toelichting op de scenario’s die
beide diensten hadden ontwikkeld over het verloop van het conflict, inclusief de factoren
die de eventuele voltrekking van deze scenario’s beïnvloedden. Op verzoek van de commissie
werd eveneens gesproken over vermeende mensenrechtenschendingen in het conflictgebied.

Mei 2022

23 mei 2022: vergadering in besloten kring

In navolging op de vergadering in besloten kring van 7 april, besloot de commissie
op 23 mei de verslaglegging van de reguliere vergaderingen voortaan bij (gescreende)
medewerkers van de DVR te beleggen. Hierdoor ontstaat er voor de griffier en de adviseur
meer tijd voor inhoudelijke voorbereiding van en ondersteuning tijdens de vergaderingen.

Vanwege het vertrek van mevrouw Ploumen uit de Tweede Kamer werd de samenstelling
van de commissie besproken. Daarnaast besloot de commissie de technische briefings
over de situatie tussen Oekraïne en Rusland voortaan elke twee weken te houden, in
plaats van elke week. De commissie benadrukte opnieuw dat deze technische briefings
zich zouden moeten beperken tot enkel staatsgeheime informatie.

23 mei 2022: reguliere vergadering

Bij de behandeling van het DTN56 benadrukte de commissie dat zij enkel staatsgeheime
onderdelen van het DTN wenste te behandelen. Daarbij werd gevraagd naar een verklaring
voor de indruk dat in dit DTN minder staatsgeheime passages waren opgenomen dan in
eerdere DTN’s. Verder stelde de commissie vragen over onder andere de slagkracht van
jihadistische uitreizigers, de bewegingsvrijheid van een terroristische organisatie
in een bepaald land18, de dreiging die uitgaat van ex-gedetineerden van Terroristenafdelingen (TA) van
penitentiaire inrichtingen en de mate van dreiging die uitgaat van accelerationisme
in vergelijking met andere terroristische dreigingen. Ten slotte vroeg de commissie
om aan te geven of de AIVD en MIVD voldoende capaciteit hebben voor hun inzet op de
verschillende vormen van terroristische dreiging. Voor twee onderwerpen verzocht de
commissie de bewindspersonen in een volgende vergadering een nadere toelichting te
geven.

Op verzoek van de commissie gaf de AIVD een briefing over een bepaald land. De AIVD
bood inzicht in het buitenlandbeleid van het betreffende land, de ontwikkeling van
de cybercapaciteiten en de mogelijke ongewenste beïnvloeding van de diaspora. De commissie
stelde vragen over de politieke intenties van het land en de inlichtingenpositie van
de AIVD en MIVD in Nederland en in het betreffende land.

Naar aanleiding van de actualiteitenbrief van de MIVD stelden commissieleden vragen
over het vervolgonderzoek van de MIVD naar een grootschalige cyberaanval en de activiteiten
van Wagner. Bij de actualiteitenbrief van de AIVD besteedde de commissie aandacht
aan een contra-inlichtingenoperatie en aan georganiseerde criminaliteit in relatie
tot een aantasting van de democratische rechtsorde dan wel een gevaar voor de nationale
veiligheid.

Tot slot kreeg de commissie ook een update van de situatie tussen Oekraïne en Rusland.

Technische briefings situatie Rusland en Oekraïne

Naast de hierboven genoemde update tijdens de reguliere vergadering van 23 mei, vonden
technische briefings over de situatie Rusland en Oekraïne plaats op 10, 16 en 30 mei.
Tijdens deze briefings besteedde de commissie aandacht aan de actuele scenario’s van
de AIVD en MIVD. Verder gaf de NCTV een toelichting op de gevolgen van hybride oorlogsvoering
voor de Nederlandse nationale veiligheid. Ten slotte stelden commissieleden vragen
over de relatie tussen Rusland en China, en de effectiviteit van de inzet van drones
als wapens.

Juni 2022

2 juni 2022: vergadering in besloten kring

Verder besloot de commissie de vergaderingen in besloten kring voortaan een dag voor
in plaats van direct voorafgaand aan de reguliere vergadering te plannen, zodat meer
tijd ontstaat voor de reguliere vergadering.

2 juni 2022: gesprek met de Algemene Rekenkamer

Tijdens het gesprek met de Algemene Rekenkamer behandelde de commissie de gerubriceerde
brieven bij de verantwoordingsonderzoeken naar het Ministerie van BZK en het Ministerie
van Defensie. De president van de Algemene Rekenkamer uitte in het gesprek enkele
zorgen over de uitvoering, zoals de slagkracht van de diensten onder de Wiv 2017 en
de druk op enkele specifieke afdelingen binnen de diensten. Daarnaast gaf de president
een toelichting op geconstateerde onvolkomenheden in de bedrijfsvoering.

2 juni 2022: reguliere vergadering

In deze reguliere vergadering kwamen de Ministers van Defensie en J&V op verzoek van
de commissie terug op twee onderwerpen die besproken waren in het kader van het DTN56
in de vergadering van 23 mei.

Bij de behandeling van het jaarverslag van de AIVD informeerde de commissie naar de
capaciteit van de AIVD, onder andere aan de hand van de bevindingen van de Rekenkamer
op deze thematiek. De commissie vroeg de Ministers naar hun opvattingen over deze
bevindingen. Tevens besteedde de commissie aandacht aan een viertal in het jaarverslag
genoemde landen. Ten slotte merkte de commissie op het jaarverslag moeilijk leesbaar
te vinden. Het stuk bood voor de commissie nog onvoldoende zicht op welke doelstellingen
niet gehaald werden, wat daarvan de oorzaak was en wat daaraan gedaan kon worden.
Afgesproken werd verder te verkennen waar de commissie behoefte aan had, en hoe hierin
kon worden voorzien.

Bij de behandeling van het jaarverslag van de MIVD stelde de commissie vragen over
de ontwikkelingen in de onderzoeken naar Rusland en een ander land. De Directeur MIVD
gaf een aanvullende toelichting op de personele ontwikkelingen bij de MIVD en de projecten
waar in 2021 extra middelen aan waren besteed.

Naar aanleiding van de actualiteitenbrieven werden vragen gesteld over een specifieke
casus en de gevolgen van de uitzetting van zeventien Russische inlichtingenofficieren,
specifiek op het gebied van contra-inlichtingendreiging vanuit Rusland.19

Tot slot kreeg de commissie een update over de situatie tussen Oekraïne en Rusland.
De commissie stond in het bijzonder stil bij de nucleaire dreiging vanuit Rusland.

13 juni 2022: werkbezoek

De commissie legde een werkbezoek af aan de AIVD, met als onderwerp jihadisme.

30 juni 2022: werkbezoek

De commissie legde een werkbezoek af aan de MIVD, met als onderwerp economische veiligheid.

Technische briefing situatie Rusland en Oekraïne

Naast de update tijdens de reguliere vergadering van 2 juni, kwam de commissie op
13 juni bijeen voor een technische briefing over de ontwikkelingen ten aanzien van
Rusland en Oekraïne. De commissie informeerde naar de rol van Belarus, (heimelijke)
beïnvloeding vanuit Rusland en de effecten van westerse wapenleveranties.

Juli 2022

6 juli 2022: vergadering in besloten kring

De commissie blikte terug op het commissiedebat IVD-aangelegenheden van de vaste Kamercommissie
Binnenlandse Zaken, waarin het CIVD-jaarverslag van 2021 werd behandeld.20 Verder sprak de commissie over haar aanstaande werkbezoeken en besloot zij niet meer
op structurele basis aparte technische briefings over Oekraïne te houden, maar tijdens
de reguliere vergaderingen een update van de situatie als vast agendapunt op te nemen.

6 juli 2022: reguliere vergadering

Bij de update over de situatie ten aanzien van Rusland en Oekraïne was de commissie
in het bijzonder geïnteresseerd in de Russische intenties voor de veroverde gebieden,
de militaire sterktes van beide landen en de situatie op de Zwarte Zee, mede in relatie
tot de graanovereenkomst.

Ten aanzien van de eerste voortgangsrapportage van de AIVD stelde de commissie een
aantal vragen over de verdeling van capaciteit. Deze vragen hadden bijvoorbeeld betrekking
op de gevolgen van het conflict in Oekraïne op deze verdeling en hieruit voortvloeiende
herprioriteringen. Verder stelde de commissie vragen over de bevindingen van de dienst
op het gebied van anti-overheidsactivisme, rechts-extremisme, diverse onderwerpen
ten aanzien van de dreiging vanuit China, de ontwikkelingen in inlichtingenposities
op bepaalde landen en georganiseerde criminaliteit in relatie tot een aantasting van
de democratische rechtsorde dan wel een gevaar voor de nationale veiligheid. De Ministers
van BZK en Defensie zegden toe een volgende keer terug te komen op het afwegingskader
bij herverdelingen van capaciteit, en de Minister van BZK zegde een briefing toe over
de contraterrorismestrategie van de AIVD.

Ook bij de behandeling van de eerste voortgangsrapportage van de MIVD stelde de commissie
vragen over de gevolgen van het conflict in Oekraïne voor de capaciteitskeuzes, en
naar de ontwikkelingen in de dreiging die uitgaat van China.

Op verzoek van de commissie gaven de AIVD en MIVD een briefing over internationale
samenwerking. Er werd een toelichting gegeven op de wegingsnotities21 voor samenwerking met buitenlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten en de participatie
in internationale samenwerkingsverbanden. De Ministers zegden na vragen van de commissie
toe op een later moment terug te komen op de vraag met welke landen wordt samengewerkt
en waarom.

September 2022

14 september 2022: vergadering in besloten kring

De commissie besprak enkele nog openstaande toezeggingen. Daarnaast herhaalde de commissie
dat ten aanzien van de situatie tussen Rusland en Oekraïne enkel staatsgeheim gerubriceerde
informatie besproken dient te worden.

15 september 2022: gesprek met de CTIVD

De commissie sprak met de CTIVD over de knelpunten in de Wiv 2017 en het verscherpte
toezicht op de uitvoering van de kabelinterceptie door de AIVD en MIVD.22 Tevens sprak de commissie met de CTIVD over een klachtafhandeling over de omgang
van de AIVD en MIVD met bulkdatasets.23

15 september 2022: reguliere vergadering

Naast de update van de situatie in Oekraïne behandelde de commissie enkele brieven
waar zij om had verzocht. Dit betrof onder andere een brief over de eerder besproken
«casus Iran» en over de moord op Ahmad Nissi in 2017.24 Voor deze vergadering ontving de commissie ook een brief over de dreiging van personen
die onherroepelijk veroordeeld zijn voor een misdrijf met terroristisch oogmerk wiens
paspoort is ingetrokken en in Nederland verblijven, naar aanleiding van een artikel
in de NRC.25

Bij de behandeling van de actualiteitenbrieven van de AIVD en MIVD besteedde de commissie
aandacht aan diverse onderwerpen met betrekking tot China. Daarnaast vroeg de commissie
naar de beleidsmatige gevolgen van bepaalde geëxploiteerde inlichtingen. De commissie
had ook aandacht voor de verantwoordelijkheidsverdeling tussen twee Ministers voor
wat betreft de verregaande samenwerking tussen de AIVD en MIVD. Ter vergadering werd
de commissie nader geïnformeerd over mediaberichtgeving over inzageverzoeken van journalisten.

28 september 2022: vergadering in besloten kring

Bij de vergadering in besloten kring besprak de commissie twee openstaande toezeggingen.
Tevens sprak zij over haar wensen ten aanzien van de behandeling van de GA I&V en
blikte de commissie terug op een kennisuitwisselingssessie met een soortgelijke commissie
van een ander parlement.

29 september 2022: gesprek met de Algemene Rekenkamer

Naar aanleiding van de begrotingsbrieven voor de AIVD en MIVD sprak de commissie met
de Algemene Rekenkamer over hun appreciatie van de begrotingsbrieven. In het gesprek
werd stilgestaan bij de realisatie van de personele sterkte en geconstateerde uitvoeringsvraagstukken.
Daarnaast werd gesproken over de mate van concreetheid van de inhoud van de begrotingsbrieven.

29 september 2022: reguliere vergadering

Bij de update van de ontwikkelingen in Rusland en Oekraïne stelde de commissie vragen
over de explosies bij de gasleidingen Nord Stream 1 en 2, de effecten van de mobilisatie
in Rusland en de mogelijke annexatie van Oekraïense regio’s door Rusland.

Bij de behandeling van de begrotingsbrieven van de MIVD en AIVD besteedde de commissie
aandacht aan het verschil tussen de formatie en de daadwerkelijke personele sterkte
van de MIVD, de samenwerking tussen de AIVD en de MIVD, de aan cyber toegekende middelen
en de geheime uitgaven. Ten aanzien van dit laatste punt verzocht de commissie de
Ministers om in een volgende vergadering een nadere toelichting te verstrekken.

Bij de actualiteitenbrief van de MIVD stelde een commissielid vragen over militairen
die zich rechts-extremistisch uiten. Bij de actualiteitenbrief van de AIVD besteedde
de commissie aandacht aan een cyberaanval van een statelijke actor en mogelijke ongewenste
beïnvloeding van diaspora in relatie tot de Turkse parlements- en presidentsverkiezingen
in 2023. Ten aanzien van het CSBN 2022 vroeg de commissie naar de verhouding tussen
de openbare en staatsgeheime passages en het handelingsperspectief hierin.

Tot slot besprak de commissie de uitkomst van het in januari aangekondigde scanonderzoek
naar een bepaald land.26

Technische briefing situatie Rusland en Oekraïne

Naast de updates in de reguliere vergaderingen, hield de commissie op 7 september
een technische briefing over de ontwikkelingen in Rusland en Oekraïne. De commissie
informeerde naar de militaire sterkte van Rusland, heimelijke beïnvloeding vanuit
Rusland, de ontwikkeling van de inlichtingenpositie van de diensten en ontwikkelingen
in het wapengebruik van Rusland.

Oktober 2022

6 oktober 2022: extra vergadering

Tijdens deze extra vergadering sprak de commissie met de drie Ministers over de explosies
bij Nord Stream 1 en 2 en de scenario’s met betrekking tot (nucleaire) escalatie van
het conflict tussen Rusland en Oekraïne. De commissie had specifieke aandacht voor
de mogelijke oorzaken van de explosies van Nord Stream 1 en 2, de mate van waarschijnlijkheid
dat een nucleaire dreiging zich manifesteert en de voorbereiding op een eventuele
nucleaire dreiging als gevolg van het conflict in Oekraïne. Daarnaast vroeg de commissie
naar de inlichtingenmatige inspanningen om de veiligheid van energie-infrastructuur
op zee te versterken en de interesse van Russische inlichtingendiensten in de Nederlandse
energie-infrastructuur.

13 oktober 2022: vergadering in besloten kring

In de vergadering in besloten kring besprak de commissie uitgebreid haar informatiebehoeften
ten aanzien van de begrotings- en verantwoordingsstukken van de diensten, om haar
controlerende taak zo goed mogelijk te kunnen uitoefenen. De commissie besloot haar
wensen over te brengen aan de bewindspersonen en de AIVD en MIVD.

13 oktober 2022: gesprek met de TIB

Aangezien de commissie bij haar vorige gesprek met de TIB27 onvoldoende tijd had om stil te staan bij de geheime aspecten van het jaarverslag
van de TIB, belegde de commissie een nieuw gesprek. De commissie stelde onder andere
vragen over de wijze waarop de TIB haar toezicht had vervuld bij verzoeken tot kabelinterceptie
en het verschil tussen het aantal afgewezen verzoeken van de AIVD en MIVD.

19 oktober 2022: vergadering in besloten kring

De commissie stelde een notitie vast met een beschrijving van de informatiebehoefte
van de commissie ten aanzien van begrotings- en verantwoordingsstukken, welke met
de diensten en de Ministers zou worden gedeeld en besproken.

20 oktober 2022: reguliere vergadering

Bij de update van de situatie tussen Rusland en Oekraïne behandelde de commissie twee
brieven waar zij om had verzocht. De commissie vroeg door op de voorbereiding op een
eventuele nucleaire dreiging als gevolg van het conflict in Oekraïne en verzocht het
kabinet om de commissie hiervan op de hoogte te houden. Naar aanleiding van deze bespreking
gaf de Directeur MIVD een toelichting op de huidige inschatting van de nucleaire dreiging
vanuit Rusland. Verder stelde de commissie vragen over de Russische aanvallen op Oekraïense
energie-infrastructuur en de effecten van droneaanvallen.

De commissie behandelde vervolgens een door haar gevraagde brief over een specifieke
casus. Naar aanleiding van een brief van de Ministers van BZK en Defensie over de
GA I&V sprak de commissie over de uitvoering van haar controlerende taak op de GA
I&V voor de periode 2023–2026. De commissie gaf aan invloed te willen kunnen uitoefenen
op de doelstellingen in de GA I&V.

November 2022

2 november 2022: vergadering in besloten kring

De commissie besprak de aanstaande technische briefing en reguliere vergadering.

3 november 2022: technische briefing28

Dit overleg kwam voort uit de notitie van de commissie, waarin de informatiebehoefte
van de commissie ten aanzien van de begrotings- en verantwoordingsstukken is beschreven.29 De commissie wisselde van gedachten met de DG AIVD en Directeur MIVD over deze informatiebehoefte
en stelde hen in de gelegenheid om aan te geven op welke wijze zij in deze behoefte
konden voorzien.

3 november 2022: reguliere vergadering

Bij de update van de situatie tussen Rusland en Oekraïne vroeg de commissie naar de
militaire sterktes van beide landen, de effecten van de mobilisatie, de invloed van
Wagner en een voorspelling over het verloop van het conflict voor de komende maanden.

Verder behandelde de commissie een tweetal brieven waar zij eerder om had verzocht,
over het proces van de totstandkoming van de GA I&V en over de geheime uitgaven van
de AIVD en MIVD.30 Daarnaast stelde de commissie vragen naar aanleiding van het bericht Achterdeur in het nationale aftapsysteem van de politie, Israëli’s konden meeluisteren in de Volkskrant.31

Op verzoek van de commissie gaf de Directeur MIVD een briefing over Iran. Vervolgens
behandelde de commissie een brief van de Ministers van BZK en Defensie naar aanleiding
van (openbare) Kamervragen over het gebruik van hacksoftware in Nederland.32

Bij de behandeling van de actualiteitenbrieven van de MIVD stelde de commissie vragen
over diverse ontwikkelingen met betrekking tot twee landen. Afgesproken werd tijdens
een werkbezoek nader in te gaan op een van deze twee landen. Bij de actualiteitenbrieven
van de AIVD besteedde de commissie aandacht aan een casus op het gebied van wahhabi-salafisme,
dreiging vanuit uitreizigers uit Oekraïne die jihadistisch gedachtengoed aanhangen
en de bewegingsvrijheid van een terroristische organisatie in een bepaald land.33 Tot slot behandelde de commissie een door haar verzochte brief over de contraterrorismestrategie
van de AIVD. De commissie stelde enkele verduidelijkingsvragen met betrekking tot
de aanscherping van deze strategie, waar de DG AIVD in een volgende vergadering op
terug zou komen.

15 november 2022: vergadering in besloten kring

De commissie sprak over onderwerpen die zij van belang achtte om op te nemen in de
GA I&V. De commissie besloot deze nader te bespreken met de Minister van BZK.

24 november 2022: vergadering in besloten kring

De commissie besloot onder andere een extra vergadering in te plannen over de contraterrorismestrategie
van de AIVD, naar aanleiding van de reguliere vergadering van 3 november 2022.

24 november 2022: reguliere vergadering

In de reguliere vergadering sprak de commissie met de Ministers over de wijze van
informeren van de commissie bij onderzoeken van de AIVD en/of MIVD naar specifieke
personen.

Bij de update over de situatie tussen Rusland en Oekraïne stelde de commissie vragen
over de Russische aanvallen op publieke doelwitten en het Russische wapenarsenaal.

Bij de tweede voortgangsrapportages van de AIVD en MIVD stelde de commissie vragen
over de personele sterkte van beide diensten en over de oorzaken en gevolgen van niet
of gedeeltelijk behaalde doelstellingen. De commissie besteedde daarnaast aandacht
aan specifieke doelstellingen op het gebied van contraterrorisme, anti-overheidsextremisme,
cyberdreiging, Rusland en China.

Bij de behandeling van het DTN57 stond de commissie onder andere stil bij de constatering
dat terrorismegedetineerden tijdens detentie vaak hun extremistische overtuigingen
proberen te verbergen. Hierdoor slagen gedetineerden er soms in om medewerkers van
deradicaliseringprogramma’s om de tuin te leiden en hen te laten geloven dat ze geen
extremistische overtuigingen (meer) hebben.

December 2022

1 december 2022: extra vergadering

Aangezien de commissie in de reguliere vergadering van 24 november 2022 onvoldoende
tijd had om alle agendapunten te behandelen, besloot zij een extra vergadering in
te plannen. In deze extra vergadering gaven de DG AIVD en de Directeur MIVD een briefing
over China. Aangezien de commissie opnieuw onvoldoende tijd had om de resterende agendapunten
te behandelen, werden enkele onderwerpen doorgeschoven naar de reguliere vergadering
van 15 december 2022.

1 december 2022: vergadering in besloten kring

In deze vergadering besprak de commissie haar afgelopen en aanstaande werkbezoeken.

7 december 2022: extra vergadering

Deze extra vergadering stond in het teken van de contraterrorismestrategie van de
AIVD. Vanwege de aard van het onderwerp waren enkel de Minister van BZK en vertegenwoordiging
van de AIVD aanwezig. De commissie stelde vragen over de aanscherping van de strategie
en informeerde naar de redenen voor de aanscherping.

15 december 2022: vergadering in besloten kring

De commissie stelde haar concept-jaarplanning vast voor 2023. Tevens sprak zij over
de geheime bijlage bij het rapport van de commissie van onderzoek naar het NLA-programma
in Syrië, die aan de commissie was aangeboden.34 De commissie besloot een aantal verduidelijkingsvragen te stellen aan de Minister
van Buitenlandse Zaken, alvorens te besluiten of en zo ja hoe zij de brief van de
Minister en de bijlage in behandeling zou nemen.

15 december 2022: reguliere vergadering

De commissie behandelde nog enkele punten ten aanzien van het DTN57, aangezien zij
hier op 24 november 2022 en 1 december 2022 wegens gebrek aan tijd niet aan toe was
gekomen. De commissie besteedde onder andere aandacht aan de verhouding tussen openbare
en staatsgeheime informatie in het DTN en aan het onderwerp terrorismegedetineerden.
Op verzoek van de commissie gingen de DG AIVD en de NCTV eveneens in op de dreigingen
die uitgaan van rechts-extremisme en anti-overheidsextremisme in Nederland, naar aanleiding van de actualiteit in Duitsland aangaande
de Reichsbürgerbeweging.

Bij de GA I&V stelde de commissie vragen over de invloed van de Tijdelijke wet op
de verwachte realisatie van de GA, de inzet op bepaalde landen en de realisatie van
doelstellingen voor China. Tevens zegden de Ministers van BZK en Defensie in antwoord
op vragen van de commissie toe om een schriftelijke vergelijking tussen de doelstellingen
uit de oude en de nieuwe GA I&V aan de commissie te sturen. Daarnaast maakte de commissie
kenbaar dat zij in 2023 een aantal verdiepende technische briefings wenste te organiseren
over enkele grote thema’s en landenonderzoeken in de GA I&V.

Bij de behandeling van de jaarplannen van de AIVD en MIVD sprak de commissie haar
waardering uit voor het feit dat het land waarnaar de AIVD op bepaalde aspecten een
scanonderzoek had verricht35 was opgenomen in het jaarplan van de AIVD en in de GA I&V. Verder stelde de commissie
vragen over de inlichtingenpositie van de beide diensten op Rusland en over ontwikkelingen
binnen het anti-institutioneel extremisme.

Bij de actualiteitenbrieven de AIVD en MIVD stelde de commissie vragen over het handelen
van een ambassadeur in Nederland, een mogelijke aanval in het Midden-Oosten en diverse
onderwerpen ten aanzien van Iran en China. Tot slot ontving de commissie een korte
update over de situatie tussen Rusland en Oekraïne.

8. De behandeling van brieven van derden

De commissie ontving in 2022 een brief van een organisatie. Deze is doorgeleid naar
de vaste Kamercommissie Binnenlandse Zaken.