Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Ceder over de werking van de economische sancties in relatie tot noodhulp en wederopbouw in de door de aardbeving getroffen gebieden in Syrië

Antwoord van Minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister voor
Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (ontvangen 30 maart 2023).

Vraag 1

Worden hulporganisaties die geen EU-funding ontvangen en noodhulp willen bieden aan
gebieden in Syrië die door de aardbeving zijn getroffen belemmerd door de EU-sancties
die tegen Syrië zijn ingesteld? Zo ja, hoe?

Antwoord 1

De berichten dat EU-sancties jegens Syrië de hulpverlening belemmeren wil ik graag
in perspectief plaatsen. De sancties zijn gericht tegen het Syrische regime, omdat
het de Syrische bevolking onderdrukt. De grootste belemmeringen voor humanitaire hulp
worden dan ook veroorzaakt door het Syrische regime zelf.

Humanitaire hulpgoederen en -activiteiten zijn in principe niet gesanctioneerd. Zo
is de export van veel hulpgoederen toegestaan, zoals van tenten, voedsel en medicijnen,
maar ook van zwaar materieel zoals machines om puin te ruimen. In het zeldzame geval
dat een goed of activiteit toch gesanctioneerd mocht zijn, is het mogelijk een ontheffing
aan te vragen voor humanitaire doeleinden.

Financiële transacties naar lokale hulporganisaties of familieleden in Syrië zijn
ook toegestaan, zolang deze entiteiten of personen niet op de EU-sanctielijst staan
of, in het geval van hulporganisaties, verbonden zijn met entiteiten of personen op
de EU-sanctielijst. Voor humanitaire doeleinden is daarnaast een uitzondering gemaakt
op de sancties voor het overmaken van geld naar personen en entiteiten op de sanctielijst.
Deze uitzondering geldt voor de VN en hun implementerende partners, de Rode Kruis
Rode Halve Maan beweging en organisaties die financiering ontvangen vanuit de EU of
één van de lidstaten.

Zoals toegezegd tijdens het Commissiedebat humanitaire hulp Turkije en Syrië op 22 februari
jl., heeft de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking tijdens
de Informele Raad Buitenlandse Zaken Ontwikkelingssamenwerking op 8 en 9 maart jl.,
de Europese Commissie verzocht om eventuele hinder voor de hulpverlening in Syrië
als gevolg van sancties in kaart te brengen. Ook bracht de Minister dit onderwerp
op tijdens haar gesprek met de High Commissioner Filippo Grandi van de vluchtelingenorganisatie
UNHCR op 22 maart jl.

Vraag 2

Bent u bekend met de oproep van het Syrische Rode Kruis dat het Westen heeft gevraagd
om de economische sancties op te schorten? Zoja, wat is de achtergrond van die oproep?

Antwoord 2

Ja, daarmee ben ik bekend.

De in Damascus gevestigde Syrische Rode Halve Maan vervult, conform het mandaat van
Nationale Rode Kruis/Rode Halve Maanverenigingen, een aanvullende rol op de overheid.
Ze spreekt zich vaker uit tegen de westerse sancties, waarmee ze meegaat met het verhaal
van het Syrische regime. Zo gaf zij recentelijk onterecht aan dat de import van ambulances
verboden is onder de sancties. Binnen de Rode Kruis/Rode Halve Maan beweging wordt
geregeld gesproken over de onafhankelijke positie van nationale verenigingen waaronder
de Syrische Rode Halve Maan.

Vraag 3

Kunnen Syrische Nederlanders via de bank geld overmaken naar hun familieleden in de
getroffen gebieden om hen te ondersteunen nu hun levensonderhoud nu zij geraakt zijn
door de aardbevingen? Zo nee, komt dit door de EU-sancties?

Antwoord 3

Ja. Het overmaken van geld is gewoon toegestaan, zolang dit niet naar personen of
entiteiten op de EU-sanctielijst gaat, of naar met hen verbonden personen of entiteiten.
Banken zijn soms terughoudend om transacties naar gesanctioneerde landen uit te voeren.
Het kabinet is continu in gesprek met banken en andere sectoren die verantwoordelijk
zijn voor handhaving van de sancties om eventuele hindernissen weg te nemen en eventuele
vragen te beantwoorden. Zoals toegezegd tijdens het Commissiedebat humanitaire hulp
Turkije en Syrië op 22 februari jl. voert het kabinet gesprekken met banken en de
Nederlandse Vereniging van Banken over de mogelijkheden om geld over te maken naar
Syrië. Zie ook beantwoording vraag 1 en 7.

Vraag 4

Kunnen hulporganisaties die geen EU-funding ontvangen zware bouwmachines (graafmachines)
en bouwmaterieel leveren aan de getroffen gebieden, zodat lijken worden geruimd en
hersteloperaties aan duizenden huizen kunnen beginnen? Zo nee, welke mogelijkheden
ziet u en bent u bereid hier in Europees verband te pleiten voor gerichte maatwerk
zodat dit toch snel mogelijk wordt gemaakt?

Antwoord 4

De EU-sancties laten de export van materieel voor opruimwerkzaamheden toe. Er wordt
hierbij geen onderscheid gemaakt tussen al dan niet door de EU gefinancierde organisaties.
In het zeldzame geval dat een te exporteren goed toch onder de sancties zou vallen,
is het mogelijk voor humanitaire doelen een ontheffing aan te vragen en te krijgen.

Vraag 5

Biedt het sanctieregime uitzonderingen voor hulpverleningsorganisaties en bijvoorbeeld
voor het importeren van zwaar materieel voor wederopbouw? Zo ja, voldoen deze volgens
u in de huidige situatie?

Antwoord 5

Zie beantwoording vraag 4.

Vraag 6

Bent u bekend met de maatregel die het Amerikaanse Ministerie van Financiën heeft
genomen, namelijk om een bredere ontheffing voor de sancties voor te stellen?

Antwoord 6

Ja.

Vraag 7

Acht u een dergelijke maatregel ook nodig voor Nederlandse hulporganisaties en (Nederlandse)
banken? Zo ja, waarom en bent u van plan een dergelijke maatregel te treffen?

Antwoord 7

Nee. De Europese Unie heeft op 23 februari jl. het EU-sanctieregime reeds aangepast
om de snelle levering van humanitaire hulp mogelijk te maken. Deze aanpassing betekent
dat niet langer voorafgaande toestemming van EU-lidstaten nodig is voor het verstrekken
van tegoeden of economische middelen door bepaalde humanitaire organisaties voor humanitaire
doeleinden aan de ruim 200 personen en entiteiten op de EU-sanctielijst. Daarmee versimpelt
de EU de administratieve regels, en brengt deze in lijn met bestaande uitzonderingen
in VN-sancties en Amerikaanse sancties. Hierdoor wordt humanitaire hulpverlening makkelijker
gemaakt, en derisking en overcompliance door banken tegen gegaan.

Vraag 8

Kunt u deze vragen gezien de urgentie van de situatie zo snel mogelijk beantwoorden?

Antwoord 8

Ja.