Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Chris Simons en Van Strien over het artikel 'Bevrijdingsfestival Utrecht gaat voor het eerst in 30 jaar niet door'

Antwoord van Staatssecretaris Van Ooijen (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), mede
namens de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (ontvangen 29 maart
2023).

Vraag 1

Bent u bekend met het betreffende artikel?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het herdenken van de Tweede Wereldoorlog op 4 mei en het vieren
van onze vrijheid op 5 mei middels onder andere bevrijdingsfestivals onderdeel van
onze nationale cultuur en identiteit is en voor iedereen in alle provincies mogelijk
moet zijn? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2

Ik vind het belangrijk dat ieder jaar op 4 mei alle inwoners van Nederland stil staan
bij de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog en andere oorlogssituaties en allen
herdenken die daarbij zijn omgekomen of vermoord en dat we op 5 mei gezamenlijk de
vrijheid kunnen vieren. De verschrikkingen mogen we nooit vergeten en het is belangrijk
stil te staan bij de waarden van vrijheid en democratie.

Vraag 3

Deelt u de mening dat de huidige oorlog tussen Oekraïne en Rusland nog eens benadrukt
hoe belangrijk het is om onze vrijheid te koesteren en hier stil bij te staan op 5 mei?
Kunt u aangeven hoe u tegen het vieren van onze vrijheid in relatie tot de huidige
oorlog aankijkt?

Antwoord 3

Onze vrijheid is niet vanzelfsprekend. De oorlog in Oekraïne laat zien hoe kwetsbaar
deze vrijheid kan zijn. Met de Tweede Wereldoorlog als ankerpunt staan wij op 5 mei
stil bij de bevrijding en vrijheid. Daarbij kan een verbinding worden gelegd met actuele
thema’s en gebeurtenissen, zoals de oorlog in Oekraïne.

Vraag 4

Op welke wijze zet u zich in om het belang van onze vrijheid en het herdenken van
de Tweede Wereldoorlog onder de aandacht van jongeren te brengen?

Antwoord 4

Op 9 november 2022 heb ik mijn brief met de stand van zaken over het beleid op het
gebied van oorlogsgetroffenen en herinnering Tweede Wereldoorlog naar uw Kamer gestuurd2. In deze brief heb ik een nadere toelichting gegeven op mijn ambitie om elke Nederlander
van elke generatie in aanraking te laten komen met het verhaal van de Tweede Wereldoorlog
en daarmee met het belang van vrijheid.

Vraag 5

Op welke wijze zou u ondersteuning kunnen bieden bij het afdekken van risico’s voor
bevrijdingsfestivals in Nederland? Kunt u hierbij ook specifiek toelichten hoe dit
geldt voor het mooi-weer/slecht-weer scenario bij bevrijdingsfestival Utrecht?

Antwoord 5

Aangezien de bevrijdingsfestivals decentraal georganiseerd worden, zie ik geen rol
vanuit het Rijk weggelegd om tot een oplossing te komen. Ik heb de festivals daarom
geadviseerd in gesprek te gaan met provincies en gemeenten – de belangrijkste financiers
van de festivals. Ik zie daarnaast dat er vanuit de maatschappij betrokkenheid is
om de festivals te ondersteunen. Zo ben ik verheugd om te vernemen dat twee private
partijen een garantstelling hebben gegeven aan het bevrijdingsfestival Utrecht.

Vraag 6

Kunt u aangeven op welke wijze u zich gaat inspannen om bevrijdingsfestivals, die
op diverse locaties aangegeven hebben dat de organisatie steeds ingewikkelder wordt,
door te laten gaan en zo het voortbestaan van bevrijdingsfestivals te garanderen?

Antwoord 6

Het Nationaal Comité 4 en 5 mei (NC) heeft een ondersteunende en verbindende rol richting
de bevrijdingsfestivals en denkt mee over oplossingen en alternatieve scenario’s,
ook voor de toekomst. Samen met mijn collega van BZK blijf ik de voortgang hiervan
volgen.

Vraag 7

Herkent u de problematiek bij deze bevrijdingsfestivals en ziet u parallellen met
de bredere problematiek die binnen de volkscultuur speelt, waarbij het steeds moeilijker
voor verenigingen en organisaties wordt om voldoende vrijwilligers op de been te krijgen,
mede vanwege de steeds verdergaande vereisten op het gebied van onder andere milieu,
veiligheid en aansprakelijkheid en de groter wordende administratieve rompslomp die
gepaard gaan met het organiseren van dergelijke evenementen? Zo ja, op welke wijze
bent u bereid deze waardevolle bijdragen aan onze cultuur te ondersteunen?

Antwoord 7

Van de directeuren van de bevrijdingsfestivals heb ik begrepen dat de problemen vooral
financieel van aard zijn. Andere problematiek is niet met mij gedeeld. Ik zie daarom
geen aanleiding nader in te gaan op mogelijke bredere problematiek binnen de volkscultuur
in Nederland.

Vraag 8 en 9

Wat hebben de gesprekken opgeleverd die u, naar aanleiding van de betaalde toegang
tot het bevrijdingsfestival Groningen afgelopen jaar, samen met de Minister van Binnenlandse
Zaken en Koninksrijksrelaties met het Nationaal Comité 4 en 5 mei en het VFonds zou
voeren?

Kunt u toelichten hoe de uitkomsten van het gehouden gesprek met het Nationaal Comité
4 en 5 mei en het VFonds zich verhoudt tot de financiële problemen van de bevrijdingsfestivals
in 2023?

Antwoord 8 en 9

De burgemeester van Groningen heeft op 28 maart 2022 de Minister van BZK aangeschreven
met een verzoek om extra financiële ondersteuning vanuit BZK voor de bevrijdingsfestivals,
om daarmee de festivals gratis toegankelijk te houden. De Minister van BZK geeft jaarlijks
een subsidie aan het Nationaal Comité 4 en 5 mei om bij herdenkingen en vieringen
activiteiten te organiseren die passen binnen de thema’s democratie, rechtstaat en
burgerschap. De instellingssubsidie aan het Nationaal Comité 4 en 5 mei wordt jaarlijks
verstrekt door de Staatssecretaris van VWS.

Uit de brief kwam verder naar voren dat het bevrijdingsfestival Groningen in 2022
een pilot zou gaan uitvoeren met het heffen van entree. BZK heeft het verzoek niet
gehonoreerd om de bovengenoemde redenen maar heeft aan de burgemeester van Groningen
gevraagd de uitkomsten van deze pilot met BZK te delen. Verder is aangegeven dat BZK
vervolgens – samen met VWS – met het NC in gesprek zal gaan over deze uitkomsten.

De bevrijdingsfestivals hebben de uitkomsten van de pilot op 30 november 2022 met
VWS en BZK gedeeld met de mededeling dat entreeheffing niet wordt beschouwd als een
oplossing voor het financieringsprobleem van de festivals in 2023. Het gesprek tussen
BZK, VWS en het NC over de uitkomsten van de pilot heeft nog niet plaatsgevonden.
De gesprekken tussen de bevrijdingsfestivals en het NC over mogelijke korte- en lange
termijn oplossingen zijn namelijk nog gaande. VWS en BZK blijven de voortgang van
de gesprekken tussen het NC en de bevrijdingsfestivals volgen. Ook het VFonds wordt
hierbij betrokken.

Vraag 10

Bent u bereid om deze vragen op zeer korte termijn te beantwoorden, zodat de organisaties
van de betreffende Bevrijdingsfestivals nog tijdig in staat kunnen worden gesteld
de noodzakelijke vergunningstrajecten te doorlopen wanneer de festiviteiten alsnog
doorgang kunnen vinden?

Antwoord 10

Mijn streven is de vragen zo spoedig mogelijk te beantwoorden.