Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Ephraim over eHerkenning

Antwoord van Staatssecretaris Van Rij (Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst)
(ontvangen 26 januari 2023).

Vraag 1

Bent u bekend met het feit dat ondernemers sinds de invoering van eHerkenning als
het enige en verplichte middel om aangifte te doen, ongelofelijk veel problemen hebben
met deze wijze van aangifte waarvoor ook nog betaald dient te worden?

Antwoord 1

De Belastingdienst heeft na invoering van eHerkenning als inlogmiddel voor het portaal
MijnBelastingdienst Zakelijk met name vragen gekregen van ondernemers en uw Kamer
over de noodzakelijke te maken kosten voor een eHerkenningsmiddel voor het doen van
belastingaangifte. In reactie daarop heeft de Staatssecretaris van Financiën, samen
met de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, uw Kamer per
brief van 3 maart 2020 en 12 juni 2020 geïnformeerd over het kostenaspect voor eHerkenning1. Er is voor de jaren vanaf 2020 voorzien in een tijdelijke compensatieregeling2 die in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
wordt uitgevoerd door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Op aanvraag wordt
een compensatie verstrekt aan een aanvrager die 1) eHerkenning uitsluitend gebruikt
voor het doen van belastingaangifte, 2) hiertoe het specifieke Belastingdienst eHerkenning-inlogmiddel
heeft aangeschaft, en 3) niet op andere wijze belastingaangifte kan doen. Deze compensatie
bedraagt € 24,20 per kalenderjaar, hetgeen gelijk is aan het bedrag waartegen eHerkenning
bij de goedkoopste aanbieder aangeschaft kan worden. Deze beleidsregel is recent met
twee jaar verlengd. Organisaties die geen eHerkenning kunnen aanschaffen en niet met
een ander middel kunnen inloggen voor het doen van belastingaangifte, kunnen bij de
Belastingdienst een compensatie aanvragen voor het onvermijdelijke gebruik van een
fiscaal dienstverlener of aangiftesoftware via een formulier op de website3.

Daarnaast heeft de Tweede Kamer tijdens de behandeling van de Wet digitale overheid
de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken door middel van de motie Van der Molen4 opgeroepen om de mogelijkheden voor een publiek middel te onderzoeken als alternatief
naast eHerkenning. De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
heeft de uitvoering van deze motie ter hand genomen en informeert uw Kamer hierover
via de voortgangsrapportage domein Toegang, die ieder voor- en najaar naar uw Kamer
wordt gestuurd.

Vraag 2

Weet u hoeveel ondernemers klagen over eHerkenning en erkent u dat zelfs de Belastingdienst
zelf de ellende inziet5? Kent u de aard van de problemen en wilt u zich hierin verdiepen ten behoeve van
de ruim 1,5 miljoen ondernemers die ons land kent?

Antwoord 2

Het eHerkenningsstelsel heeft een eigen klachtenprocedure en een geschillencommissie.
De hoeveelheid klachten is beperkt en de geschillencommissie heeft zelden een zaak
te behandelen. Ook bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
komen nauwelijks klachten binnen sinds de compensatieregeling voor het Belastingdienstspecifieke
eHerkenning-inlogmiddel is ingesteld.

De Belastingdienst zelf ontvangt eveneens in beperkte mate klachten over eHerkenning.
In 2022 zijn 159 klachten ontvangen, waarvan 14 in het laatste kwartaal van 2022.
Per kwartaal doen ten minste 250.000 ondernemers aangifte omzetbelasting op het portaal
MijnBelastingdienst Zakelijk waarbij zij inloggen met eHerkenning. De situatie die
wordt geschetst in de opiniërende column van NRC van 29 juni 2022 waarnaar de vraagsteller
verwijst, herken ik dan ook niet.

Zoals u in de beantwoording van vraag 1 kunt lezen, ben ik op de hoogte van de aard
van bezwaren die ondernemers en uw Kamer hebben tegen (de kosten van) eHerkenning.
Daarom hebben de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en
mijn ambtsvoorganger maatregelen getroffen in de vorm van compensatie van de kosten
en in de ontwikkeling van publiek middel voor ondernemers dat kosteloos ingezet kan
worden bij de Belastingdienst.

Vraag 3

Bent u bekend met het feit dat de Hoge Raad onlangs heeft besloten dat eHerkenning
toch als enige digitale aangifte kan worden ingesteld op basis van het beveiligingsniveau
dat «substantieel» kan worden genoemd op basis van Verordening (EU) nr. 910/2014?6 Waarom kan de Belastingdienst zelf geen middel beschikbaar stellen dat gratis en
wel eenvoudig is en voldoet aan het beveiligingsniveau «substantieel», maar dat kennelijk
alleen door particuliere bedrijven tegen betaling kan worden aangeboden?

Antwoord 3

Ik ben bekend met het feit dat de Hoge Raad onlangs heeft geoordeeld dat de verplichting
om met eHerkenning aangifte loonheffingen te doen een wettelijke basis heeft en aan
die verplichting kosten mogen worden verbonden, maar deze niet onevenredig hoog mogen
zijn. De Hoge Raad heeft tevens geoordeeld dat de kosten voor eHerkenning niet onevenredig
hoog zijn.7

Het kabinet regelt in het wetsvoorstel Wet digitale overheid dat digitale toegang
generiek wordt ingericht om versnippering in dienstverlening te voorkomen. Alternatieve
of organisatiespecifieke voorzieningen hoeven zo niet meer te worden doorontwikkeld
en beheerd. Burgers en bedrijven kunnen erop vertrouwen dat zij met de toegelaten
of erkende middelen overal terecht kunnen in het publieke domein. De Belastingdienst
volgt het rijksbrede beleid voor authenticatiemiddelen voor bedrijven en organisaties,
zoals ook opgenomen in de Wet digitale overheid die momenteel in behandeling is bij
de Eerste Kamer.

Door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt een kosteloos
publiek inlogmiddel op betrouwbaarheidsniveau substantieel ontwikkeld voor het inloggen
op het portaal MijnBelastingdienst Zakelijk door enkelvoudig zelfstandig bevoegde
bestuurders. Uw Kamer wordt hierover geïnformeerd middels de voortgangsrapportage
domein Toegang, die ieder voor- en najaar naar uw Kamer wordt gestuurd. Totdat dit
middel beschikbaar is, is eHerkenning voor ondernemers en organisaties het enige inlogmiddel
dat voldoet aan de Europeesrechtelijke vereisten8 en daarmee voldoende bescherming van persoonsgegevens biedt om aan de fiscale aangifteverplichtingen
te kunnen voldoen. Gelet op de bovenstaande overheidsbrede lijn ontwikkelt de Belastingdienst
geen eigen inlogmiddel.

Vraag 4

Zijn er in het verleden onveilige situaties voorgekomen met betrekking tot het oude
portaal waardoor u zo weinig vertrouwen heeft in uw eigen ministerie, terwijl er juist
bij de private aanbieders regelmatig veiligheidsproblemen worden geconstateerd?9

Antwoord 4

Nee. Het eHerkenningsstelsel dient te voldoen aan Europese en Nederlandse standaarden
en wet- en regelgeving. De Rijksinspectie Digitale Infrastructuur is toezichthouder
op het stelsel. Er zijn mij geen signalen bekend die aanleiding geven tot zorgen over
de veiligheid van het eHerkenningsstelsel.

Vraag 5

Hoe staat het met de privacy in geval een ondernemer aangifte doet via de eHerkenning-app?

Antwoord 5

Om toegang te krijgen tot het portaal MijnBelastingdienst Zakelijk, logt een ondernemer,
een hiertoe gemachtigde medewerker of intermediair met eHerkenning in. De leverancier
van het eHerkenning-inlogmiddel krijgt geen informatie over de activiteiten van de
ingelogde persoon tijdens of na het inloggen.

De uitgifte van authenticatiemiddelen door leveranciers van eHerkenning is gebaseerd
op regelgeving in het afsprakenstelsel Elektronische Toegangsdiensten (ETD). Het waarborgen
van privacy maakt integraal onderdeel uit van het afsprakenstelsel, dat dient te voldoen
aan Europese en Nederlandse standaarden en wet- en regelgeving op het gebied van privacy
en beveiliging. Bovendien hanteert het ETD-stelsel een aantal instrumenten voor de
controle op naleving van de Algemene Verordening Gegevensbescherming. De Rijksinspectie
Digitale Infrastructuur is toezichthouder op het stelsel.

Vraag 6

Bent u bereid onze ondernemers tegemoet te komen door ze zo snel mogelijk weer de
mogelijkheid te geven om via het oude portaal aangifte te doen, al dan niet met een
verhoogd beveiligingsniveau?

Antwoord 6

Zoals ik in de beantwoording van vraag 1 heb beschreven, zijn er maatregelen genomen
om ondernemers tegemoet te komen voor de kosten die samenhangen met eHerkenning.

Het oude portaal, het Persoonlijk Domein voor Ondernemers, kan niet opnieuw in gebruik
worden genomen voor doelgroepen die gemigreerd zijn naar MijnBelastingdienst Zakelijk.
Dit portaal is niet alleen verouderd, maar in de afgelopen jaren ook uitgefaseerd
voor doelgroepen die gebruik kunnen maken van het portaal MijnBelastingdienst Zakelijk.

Ik hecht eraan te benadrukken dat er ook andere manieren zijn om aangifte te doen.
Alleen voor het zelf doen van aangifte via het portaal MijnBelastingdienst Zakelijk
is eHerkenning vereist. Een belastingplichtige, inhoudingsplichtige of ondernemer
kan echter ook gebruik maken van een fiscaal dienstverlener of commerciële software
voor het doen van aangifte. Kleine ondernemers kunnen bovendien gebruik maken van
DigiD.