Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Kröger en Piri over het gebrekkige onderwijsaanbod voor kinderen in asielopvangvoorzieningen

Antwoord van Staatssecretaris Van der Burg (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 23 november
2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 435.

Vraag 1 en 3

Kloppen de berichten1 dat een groep kinderen met hun ouders uit de asielnoodopvang Schinnen zijn overgebracht
naar cruiseschip Velsen, zonder dat de daarvoor noodzakelijke onderwijsvoorzieningen
voorhanden zijn en dat daarom deze groep vanmiddag weer is teruggebracht naar Schinnen,
om aanstaande maandag diezelfde groep weer over te brengen naar Velsen? Zo ja, bent
u het met ons eens dat dit soort verhuizingen niet in het belang van deze kinderen
is en te vrezen valt voor ontwikkelingsschade?

Waarom is besloten kinderen over te brengen naar een locatie waar geen onderwijsvoorzieningen
voorhanden zijn? Hoe vaak komt dit precies voor en hoe verhoudt zich dit tot de afspraak
om verhuizingen van kinderen tussen noodopvang voorzieningen tot een minimum te beperken?

Antwoord 1 en 3

Het klopt dat een groep kinderen met hun ouders uit de noodopvanglocatie in Schinnen
is overgebracht naar de cruiseferry in Velsen, die dienst doet als noodopvanglocatie.
Diezelfde dag zijn zij weer teruggebracht naar Schinnen. Voor de kinderen geldt dat
deze reeds naar een nieuwkomersschool gingen. Daar waren leerkrachten voor aangetrokken
en ook in andere opzichten had de school zich op het verzorgen van onderwijs aan deze
groep ingesteld. Aanleiding voor de verhuizing was de beoogde sluiting locatie in
Schinnen begin november dit jaar, waardoor in de weken daarvoor alle bewoners naar
andere locaties verplaatst moesten worden. Aangezien voor de groep nog niet alle noodzakelijke
voorzieningen in Velsen gereed waren, had deze groep echter nog niet verhuisd moeten
worden. Dit had niet mogen gebeuren. Het is ongewenst dat kinderen in de asielopvang
die al naar school gaan worden verplaatst naar een opvanglocatie waar nog geen onderwijs
is geregeld. Met de gemeente is daarnaast tot op het laatste moment gesproken over
mogelijke verlenging van de locatie Schinnen, al dan niet met een andere grootte en
deze leek ook kansrijk, waardoor verhuizing ook in de herfstvakantie niet nodig zou
zijn. De afspraak is dat wanneer kinderen echt verplaatst moeten worden, dit zoveel
als mogelijk in de schoolvakanties plaatsvindt. Inmiddels is definitief dat de beoogde
verlenging er niet in zit en daarom zijn de kinderen alsnog overgeplaatst naar de
cruiseferry in Velsen. Sinds de week van 7 november gaan zij naar een nieuwkomersschool
in de omgeving.

In het algemeen geldt dat de situatie in de asielopvang dusdanig nijpend is dat het
iedere dag passen en meten blijft om iedere asielzoeker onderdak te bieden. Dit gaat
gepaard met een hoge druk op het nieuwkomersonderwijs. Gemeenten zijn huiverig om
(langduriger) asielopvang te realiseren, mede vanwege hun (grond)wettelijke verantwoordelijkheid
op het terrein van onderwijs. Het is de bedoeling dat iedere gemeente zich maximaal
inspant om het onderwijs zo snel mogelijk te realiseren. Ook is de gemeente verantwoordelijk
voor de huisvesting en inrichting van de onderwijsvoorziening. Het advies is om als
gemeente snel met de scholen in gesprek te gaan, op het moment dat er een opvanglocatie
geopend gaat worden. De verwachting is dat de huidige situatie blijft bestaan zolang
er onvoldoende zicht is op de realisatie van extra (langduriger) opvanglocaties. Gemeenten
en betrokken schoolbesturen spannen zich in samenwerking met het COA in om tijdig
onderwijs te regelen, maar de tijdelijkheid van opvanglocaties doet een groot beroep
op het organisatievermogen van gemeenten en schoolbesturen. Het Ministerie van OCW
beziet, samen met de sector, welke maatregelen genomen kunnen worden om gemeenten
en schoolbesturen verder te ondersteunen bij de toegang tot onderwijs. In eerste instantie
wordt bekeken welke maatregelen ruimte kunnen bieden binnen de huidige kaders. In
dit kader kan gedacht worden aan het inzetten van externe organisaties om een deel
van het curriculum in te vullen of het schuiven in het aantal uren Nt22. Op 30 november is er een debat in de Tweede Kamer over onderwijs aan vluchtelingen
in het primair en voortgezet onderwijs en in het mbo en hoger onderwijs, waarin aandacht
zal worden besteed aan de mogelijkheden.

Alle betrokken partijen onderschrijven het belang van een ononderbroken leerproces
van kinderen. In het coalitieakkoord is opgenomen dat in navolging van de Commissie
Langdurige Verblijvende Vreemdelingen het kabinet beziet hoe in de asielprocedure
het belang van het kind beter meegewogen wordt. Het COA tracht onnodige verhuisbewegingen
zoveel mogelijk te voorkomen en, wanneer het echt niet anders kan, kinderen enkel
in schoolvakanties te verplaatsen. In de Staat van Migratie wordt jaarlijks gerapporteerd
over het aantal verhuisbewegingen.3

Vraag 2

Waarom wordt er met deze groep gesleurd? Kunt u aangeven wat of, en zo ja op welk
niveau de medische, onderwijs- en sociale voorzieningen op cruiseschip Velsen beschikbaar
zijn?

Antwoord 2

De voorzieningen waar asielzoekers aanspraak op kunnen maken, zijn vastgelegd in de
Regeling verstrekkingen asielzoekers 2005 (Rva 2005). Het gaat in ieder geval om onderdak,
verstrekkingen zoals maaltijden, begeleiding en recreatieve activiteiten en toegang
tot medisch-noodzakelijke zorg. In de Regeling Medische zorg Asielzoekers (Rma) is
de precieze zorg omschreven waar asielzoekers een beroep op kunnen doen. Van het COA
heb ik begrepen dat alle bovengenoemde voorzieningen zijn toegezegd door de verantwoordelijke
partijen en geborgd op de cruiseferry in Velsen.

Net als alle kinderen in Nederland hebben asielzoekerskinderen recht op onderwijs.
Zij behoren in principe binnen 6 weken (en uiterlijk binnen 3 maanden) na aankomst
(nieuwkomers)onderwijs krijgen. Voor de asielzoekerskinderen die op de cruiseferry
in Velsen verblijven is voorzien in toegang tot nieuwkomersonderwijs. Daarnaast worden
met landelijke en lokale partijen en organisaties afspraken gemaakt om tot een passend
en afwisselend programma met buitenschoolse activiteiten te komen. Verder zijn aanvullende
voorzieningen die nodig zijn in verband met het unieke karakter van de opvanglocatie
geborgd. Gedacht kan worden aan een speelruimte aan boord en, in verband met de afgelegen
ligging van het schip, vervoer van en naar de onderwijsvoorziening.

Vraag 4

Welke maatregelen gaat u op korte termijn nemen om herhaling te voorkomen? En kunt
u aangeven hoe het staat met de uitvoering van de motie-Piri c.s. (Kamerstuk 19 637, nr. 2929) om op middellange termijn een concreet plan uit te werken om het aantal verhuizingen
te beperken?

Antwoord 4

Voor een overzicht van de maatregelen verwijs ik naar de afspraken die het kabinet
op 26 augustus 2022 met de VNG, IPO en het Veiligheidsberaad zijn gemaakt. Er zijn
afspraken gemaakt om de acute noodsituatie in Ter Apel aan te pakken, maar ook over
maatregelen die bijdragen om uit de crisis te komen en te blijven. Van essentieel
belang is dat het COA over voldoende opvangplekken beschikt, bij voorkeur op locaties
die langjarig beschikbaar zijn. De tijdelijkheid van veel van de huidige locaties
zorgt er namelijk voor dat asielzoekers vaker dan gemiddeld moeten verplaatsen. Het
wetsvoorstel Gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen die op 8 november
in consultatie is gegaan, beoogt hier een einde aan te maken en te komen tot een duurzaam
en stabiel opvanglandschap, met een evenwichtige spreiding over Nederland.

Voor de middellange termijn wordt ingezet op het versneld uitvoeren van de Uitvoeringsagenda
Flexibilisering Asielketen. De Uitvoeringsagenda bevat maatregelen die gericht zijn
op het verbeteren van de flexibiliteit en de effectiviteit van de asielketen. Daarmee
wordt primair beoogd om beter in te kunnen spelen op de fluctuaties van de asielinstroom
waarmee de asielketen te maken krijgt. Naar verwachting dragen deze maatregelen, bij
aan het verminderen van het aantal verhuisbewegingen in het algemeen, zo ook die van
asielzoekerskinderen.