Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Kröger, Thijssen, Agnes Mulder, Dassen en Boucke over het bericht “COP27: Egypt pressed to make human rights move before climate summit”

Antwoord van Minister Schreinemacher (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking),
mede namens de Ministers van Buitenlandse Zaken en voor Klimaat en Energie (ontvangen
15 november 2022).

Vraag 1

Bent u bekend met het oordeel van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch dat
Egypte het werk van milieugroepen beperkt en met het feit dat de Egyptische mensenrechtencoalitie
een petitie heeft gestart waarin aandacht wordt gevraagd voor de huidige onderdrukking
van het maatschappelijk middenveld en het belang van een civic space voor effectieve
klimaatactie? Wat is uw oordeel hierover?1

Antwoord 1

Ik ben bekend met het oordeel van Human Rights Watch en met de in de vraag benoemde petitie van de Egyptische mensenrechtencoalitie. Nederland
is bezorgd over de krimpende ruimte voor het maatschappelijk middenveld in Egypte
en hecht belang aan inclusiviteit van COP27 om de ruimte voor kritische geluiden voldoende
te waarborgen en effectieve klimaatactie te bewerkstelligen.

Vraag 2

Bent u bekend met het oordeel van Egyptische activisten dat de Egyptische autoriteiten
het maatschappelijke organisaties praktisch onmogelijk maken om goed te functioneren?

Antwoord 2

Ja. Zowel binnenlands als internationaal bestaan er zorgen over de mensenrechtensituatie
in Egypte, met name over media en persvrijheid, de beperkte ruimte voor het maatschappelijk
middenveld en de grote aantallen politieke gevangenen, waarvan velen in pretrial detention.

Vraag 3 en 4

Bent u bekend met het feit dat de mogelijkheid tot klimaatprotesten tijdens de klimaattop
wordt ingeperkt doordat veel Egyptische organisaties niet in staat zijn zich te registreren
voor de COP27? Wat is uw oordeel hierover?

Erkent u dat juist ook Egyptische organisaties gehoord zouden moeten worden tijdens
de COP27 omdat zij net als alle andere organisaties een belangrijke stem vertolken
in het debat over de gevolgen van klimaatverandering?

Antwoord 3 en 4

Het aanvragen van een observer status bij UNFCCC geeft organisaties de mogelijkheid om personen te accrediteren voor aanwezigheid
bij een COP. Ngo’s, internationale organisaties en VN-organisaties met een observer status krijgen tijdens COP27 toegang tot de blauwe zone waar de onderhandelingen plaatsvinden.
Organisaties die eenmaal in het bezit zijn van een dergelijke status blijven deze
behouden voor toekomstige COPs. Organisaties die niet al eerder een observer status hadden aangevraagd, konden tot augustus 2021 een aanvraag indienen bij UNFCCC om
aanwezig te zijn bij COP27.

De Egyptische autoriteiten hebben, in hun capaciteit als aantredend gastheer, UNFCCC
verzocht (buiten het gebruikelijke proces om) eenmalige accreditatie te verlenen aan
meer dan dertig Egyptische organisaties om de COP27 bij te wonen. De betreffende organisaties
zijn door de Egyptische overheid zelf uitgekozen. Hoewel het initiatief om meer organisaties
te accrediteren een positieve stap is die verwelkomd kan worden, had Nederland dit
selectieproces graag inclusiever en transparanter gezien zodat ook meer kritische
en onafhankelijke organisaties accreditatie hadden kunnen krijgen. Recent is bekend
geworden dat UNFCCC heeft besloten extra badges vrij te geven die ten goede zullen
komen aan personen werkzaam voor Egyptische organisaties zodat zij toch aanwezig kunnen
zijn bij COP27. Nederland juicht deze beslissing toe.

Tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (AVVN) en tijdens de Raad
Buitenlandse Zaken in juni jl spraken de Ministers van Buitenlandse Zaken van Egypte
en Nederland met elkaar. Deze gesprekken gingen onder meer over de aankomende COP27
en het belang van een inclusieve bijeenkomst met ruimte voor kritisch geluid vanuit
maatschappelijk middenveld. Daarnaast zijn er tijdens het bezoek van de Nederlands
Klimaatgezant in juni jl. en de Nederlandse Mensenrechtenambassadeur begin oktober
gesprekken gevoerd met VN-vertegenwoordigers, verschillende Egyptische overheidsinstanties
en religieuze leiders. Tijdens deze gesprekken is het belang van gelijke behandeling
van Egyptische maatschappelijke organisaties besproken en is aangedrongen op de inclusiviteit
van de COP27.

Vraag 5

Deelt u de opvatting van deze organisaties dat de vrijheid van meningsuiting en onafhankelijke
berichtgeving mensenrechten zijn, die van groot belang zijn als het gaat om klimaatrechtvaardigheid?

Antwoord 5

Ja. Vrijheid van meningsuiting, internetvrijheid en onafhankelijke journalistiek zijn
prioriteiten onder het Nederlandse mensenrechtenbeleid. Het maatschappelijk middenveld
speelt een essentiële rol bij de bevordering van klimaatmaatactie en klimaatrechtvaardigheid.
Zowel de UNFCCC als Egypte dienen een veilige en zinvolle deelname van maatschappelijke
organisaties, inclusief Egyptische organisaties, aan COP27 te waarborgen.

Vraag 6 en 7

In hoeverre vindt het kabinet dat door het inperken van de vrijheid van deze organisaties
en activisten de legitimiteit van de COP27 onder druk staat?

Welke rol ziet u weggelegd voor Nederland als het gaat om dit te voorkomen?

Antwoord 6 en 7

Nederland hecht aan een zo inclusief mogelijke klimaattop en verleent jaarlijks accreditatie
aan een aantal Nederlandse ngo’s, buiten de accreditatiemogelijkheden die ze zelf
hebben. Ten aanzien van de toegang van Egyptische ngo’s heeft Nederland zorg over
de veiligheid en volledige deelname van alle geledingen van het Egyptisch maatschappelijk
middenveld aan COP27.

Deze zorgen zijn door het kabinet ook op verschillende niveaus en in meerdere gesprekken
overgebracht, zie ook het antwoord op vraag 3 en 4.

Nederland is, samen met andere landen en actoren, betrokken bij verschillende evenementen
en onderdelen tijdens COP27 die ruimte zullen bieden aan de stem van klimaatactivisten,
jongeren en Egyptische ngo’s.

Vraag 8

Deelt u de opvatting dat Egypte als gastheer voor de klimaattop een grote verantwoordelijkheid
draagt voor het succesvol doen verlopen ervan en dat het land er alles aan dient te
doen om de effectiviteit van de top te optimaliseren?

Antwoord 8

Het succesvol doen verlopen van de klimaattop is een verantwoordelijkheid van UNFCCC
als secretariaat en alle landen die deelnemen aan de onderhandelingen, waaronder Nederland.
Egypte speelt als gastheer een belangrijke rol en is onder andere verantwoordelijk
voor het vormgeven van het programma en de themadagen. Ook is het de verantwoordelijkheid
van de gastheer om de onderhandelingen in goede banen te leiden.

Vraag 9

Bent u bereid zich zowel bilateraal als in Europees verband uit te spreken voor mensenrechten
en mensenrechtenorganisaties bij de Egyptische autoriteiten zodat hen toegang zal
worden verschaft tot de COP27?

Antwoord 9

Nederland dringt, net als andere Europese landen, zowel bilateraal als in multilateraal
verband, aan op een inclusieve COP27 zonder dat deelnemende organisaties hoeven te
vrezen voor onderdrukking of repercussies voor, tijdens of na de klimaattop. Deze
boodschap brengen wij publiek alsook in bilaterale gesprekken over, zie ook de toelichting
op vraag 6 en 7. De Egyptische autoriteiten hebben aangegeven dat de accreditatieregels
hetzelfde zijn als bij de voorgaande klimaattoppen en dat uitsluitend UNFCCC verantwoordelijk
is voor het verlenen van toegang aan maatschappelijke organisaties.

Vraag 10

Bent u bereid binnen de Europese Unie te pleiten voor een statement richting Egypte
omtrent de onderdrukking van het maatschappelijk middenveld en in het bijzonder van
de klimaatactivisten?

Antwoord 10

Mensenrechten en het maatschappelijk middenveld zijn een integraal onderdeel van de
brede dialoog met Egypte en zijn opgenomen in de EU-Egypte Partnerschapsprioriteiten
voor 2021–2027. Kwesties omtrent mensenrechten en maatschappelijk middenveld worden
ook op EU-niveau aan de orde gesteld. Zo heeft de EU speciaal vertegenwoordiger voor
mensenrechten, Eamon Gilmore, afgelopen april zorgen en boodschappen omtrent deelname
van Egyptisch maatschappelijk middenveld tijdens de COP27 ter sprake gebracht tijdens
zijn bezoek aan Egypte.