Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag van een schriftelijk overleg over het ontwerpbesluit houdende wijziging van het Tabaks- en rookwarenbesluit in verband met het verbieden van de verkoop van tabaksproducten en aanverwante producten op afstand (Kamerstuk 32011-96)

In de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport bestond bij enkele fracties
behoefte een aantal vragen en opmerkingen voor te leggen aan de Staatssecretaris van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport over het Ontwerpbesluit houdende wijziging van het
Tabaks- en rookwarenbesluit in verband met het verbieden van de verkoop van tabaksproducten
en aanverwante producten op afstand.1

De voorzitter van de commissie, Smals

De adjunct-griffier van de commissie, Heller

Inhoudsopgave

blz.

I.

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

2

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

2

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

2

Vragen en opmerkingen van de leden van de PVV-fractie

3

Vragen en opmerkingen van de leden van de PvdA-fractie

3

Vragen en opmerkingen van de leden van de ChristenUnie-fractie

4

Vragen en opmerkingen van het lid van de BBB-fractie

5

II.

Reactie van de Staatssecretaris

5

I. Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van het Ontwerpbesluit houdende wijziging
van het Tabaks- en rookwarenbesluit in verband met het verbieden van de verkoop van
tabaksproducten en aanverwante producten op afstand en hebben daarover nog enkele
vragen.

De leden van de VVD-fractie lezen dat het huidige aantal verkooppunten van tabaksproducten
en aanverwante producten op bijna 16.000 wordt geschat en dit naar verwachting de
komende jaren nog zal toenemen. Hoe valt deze toename te verklaren gegeven de ambities
van het verminderen van de verkooppunten uit het Nationaal Preventieakkoord?

Het toezicht en de handhaving op deze regelgeving zal de verantwoordelijkheid zijn
van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). De leden van de VVD-fractie
vragen de Staatssecretaris wat de gevolgen zullen zijn voor bedrijven die na de inwerkingtreding
van het verbod op verkoop op afstand van tabaksproducten en aanverwante producten
toch nog deze producten aanbieden.

De leden van de VVD-fractie lezen dat het onbekend is hoeveel winkels tabaksproducten
en aanverwante producten online verkopen. Hoe wordt geborgd dat de NVWA adequaat toezicht
kan houden, gezien het onbekende aantal winkels dat producten online verkoopt?

Hoe wordt met het onderhavige verbod voorkomen dat tabaksproducten en aanverwante
producten via kanalen als TikTok en avondwinkels zullen worden aangeboden?

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

De leden van de D66-fractie hebben met interesse kennisgenomen van het ontwerpbesluit.
Zij lezen in de nota van toelichting dat er zorgen in het veld zijn over of de NVWA
voldoende capaciteit heeft om het verbod te handhaven. De Staatssecretaris schrijft
dat de Staatssecretaris en de NVWA zelf geen problemen hierin voorzien. Kan de Staatssecretaris
verder uitweiden over de zorgen, maar ook over het beschreven vertrouwen in voldoende
capaciteit? Verder lezen de leden van de D66-fractie dat er tussen 2014 en 2020 een
lichte stijging is geweest van online koop door rokers, van 0,1 procent naar 0,6 procent.
Kan de Staatssecretaris reflecteren op deze stijging en de bijbehorende toekomstscenario’s?
Is er meer recente data beschikbaar, zoals bijvoorbeeld van de International Tobacco
Control Netherlands Survey? Gegeven recente ontwikkelingen vragen deze leden de Staatssecretaris
meer specifiek of er data beschikbaar is over online tabaksverkoop via flitsbezorgers
en online supermarkt bestellingen. Tevens vragen genoemde leden of de Staatssecretaris
verder kan uitweiden over de verwachte effectiviteit van de maatregel. Als laatste
vragen zij de Staatssecretaris naar een tijdspad voor het verminderen van het aantal
verkooppunten.

Vragen en opmerkingen van de leden van de PVV-fractie

De leden van de PVV-fractie hebben kennisgenomen van de het ontwerpbesluit en hebben
daarover nog enkele vragen en opmerkingen.

De leden van de PVV-fractie onderschrijven de rookvrije generatie en het ontmoedigen
van zowel tabaksproducten als aanverwante producten bij jongeren. Met het verbod op
verkoop op afstand wordt het verboden dat bedrijven hun tabaksproducten en aanverwante
producten online aanbieden aan consumenten in Nederland. Genoemde leden merken op
dat deze producten enkel nog voorbehouden zijn aan volwassenen en vragen de Staatssecretaris
waarom niet meer ingezet wordt op de naleving van het verplichte leeftijdsverificatiesysteem.

Het verbieden van de verkoop op afstand van (e-)sigaretten zal bepaalde groepen rokers/dampers
meer dan gemiddeld treffen. Dan gaat het vooral om mensen met een lichamelijke beperking,
ouderen die veelal telefonisch bestellen en laten bezorgen, en mensen die niet in
de omgeving van een speciaalzaak wonen. Voor wat betreft de online verkoop van e-sigaretten
merken de leden van de PVV-fractie op dat in sommige gebieden geen enkele dampwinkel
te vinden is en de verkoop van e-sigaretten in deze gebieden vrijwel volledig online
verloopt. Zij ontvangen in dit kader graag een reactie van de Staatssecretaris.

Genoemde leden vragen de Staatssecretaris verder of de NWVA wel genoeg capaciteit
heeft om straks het verbod te kunnen handhaven.

De leden van de PVV-fractie merken op dat verkopers van e-sigaretten veelal kleine
zelfstandige ondernemers zijn die voor honderd procent afhankelijk zijn van de verkoop
van dampwaren. De dekking van het aantal verkooppunten van dampwaren is laag, terwijl
de online verkoop uit ruim veertig procent van de totale omzet bestaat. Klopt het
dat SEO de effecten van deze maatregel op de online verkoop van aanverwante producten
niet onderzocht heeft? Is de Staatssecretaris bereid alsnog onderzoek te verrichten?
Kan de Staatssecretaris aangeven hoeveel van de nu op de markt beschikbare e-liquids
met tabakssmaak behouden blijft?

Vragen en opmerkingen van de leden van de PvdA-fractie

De leden van de PvdA-fractie zijn blij dat online verkoop van tabaksproducten en aanverwante
producten binnenkort aan banden wordt gelegd. Dit neemt niet weg dat zij zich grote
zorgen maken over het bereiken van de doelstellingen uit het Nationaal Preventieakkoord.
Ook het RIVM deelt deze zorgen. Uit recent onderzoek van Independer blijkt dat het
aantal dagelijks rokende 12- tot 16-jarigen is toegenomen. Hoe wil de Staatssecretaris
deze opwaartse trend keren? Heeft de Staatssecretaris er nog steeds vertrouwen in
dat de doelstelling van een rookvrije generatie in 2040 gehaald zal worden? Deze toename
kan niet los worden gezien van de populariteit van e-sigaretten/vapen onder jongeren.
Met vapen bouwen jongeren een nicotineverslaving op en wordt de overstap naar sigaretten
kleiner. Deze leden vinden het dan ook positief dat er in het verbod op online verkoop
geen onderscheid wordt gemaakt tussen tabaksproducten en aanverwante producten, zoals
vapes. Er gebeurt echter nog lang niet genoeg. Deelt de Staatssecretaris de zorgen
over deze «vape-epidemie»? Zo ja, welke stappen gaat de Staatssecretaris zetten om
deze «vape-epidemie» te voorkomen? Zo nee, waarom niet? Deelt de Staatssecretaris
de mening dat ook op e-sigaretten accijnzen geheven zouden moeten worden? Verwacht
de Staatssecretaris dat e-sigaretten worden toegevoegd aan de EU-richtlijnen op de
accijnzen? Zo ja, kan de Staatssecretaris beschrijven hoe het verdere proces eruitziet
om e-sigaretten toe te voegen aan de EU-richtlijnen, inclusief tijdslijn? Zo nee,
waarom niet?

De leden van de PvdA-fractie staan achter de doelstelling om het aantal verkooppunten
voor tabaksproducten en aanverwante producten te verminderen. Wat deze leden betreft
moet verkoop van tabaksproducten en aanverwante producten zo snel mogelijk worden
beperkt tot tabaksspeciaalzaken, waar volwassenen vrijwel exclusief heen gaan voor
de verkoop van deze producten. Waarom kiest de Staatssecretaris ervoor om pas vanaf
2030 deze stap te zetten? Heeft de Staatssecretaris bij deze tijdslijn meegenomen
dat het aantal volwassen rokers in het afgelopen jaar is gestagneerd en het aantal
rokende kinderen is toegenomen? Zo ja, hoe is dit meegenomen? Zo nee, waarom niet?
Is de Staatssecretaris bereid om samen met de PvdA te kijken of de afbouw van het
aantal verkooppunten versneld kan worden en te kijken welke andere stappen er gezet
kunnen worden om roken te ontmoedigen?

Het valt de leden van de PvdA-fractie op dat Nederland, in vergelijking met andere
Europese landen, rijkelijk laat is met het verbod op online verkoop. Waarom heeft
dit zo lang geduurd?

Voor de leden van de PvdA-fractie is het niet duidelijk of grensoverschrijdende verkoop
op afstand door in Nederland gevestigde detaillisten al met het ingaan van deze wetswijziging
kan worden ingevoerd, vanwege de volgende passage: «Omwille van de duidelijkheid en
de handhaafbaarheid zal het verbod op grensoverschrijdende verkoop op afstand door
in Nederland gevestigde detaillisten aan consumenten in andere staten van de EER en
in derde landen gelijktijdig inwerkingtreden, op het moment dat de wet is aangepast.».
Valt deze aanpassing van de wet samen met wijziging uit voorliggend schriftelijk overleg?

De leden van de PvdA-fractie zijn blij dat de NVWA de maatregel als handhaafbaar ervaart.
Ook lezen deze leden dat de Staatssecretaris weinig problemen voorziet, omdat het
aantal verkooppunten van tabak gaat afnemen. Dit stelt de aan het woord zijnde leden
niet gerust. Deze leden hebben zorgwekkende verhalen gehoord over minderjarigen die
makkelijk aan vapes kunnen komen, zowel online als in de winkel. De handhaving is
volgens deze leden nu al ondermaats. Daarom zijn zij benieuwd waarom verwacht wordt
dat de NVWA deze nieuwe regelgeving wel effectief kan handhaven. Hoeveel capaciteit
verwacht de NVWA dat handhaving van deze regelgeving kost? Krijgt de NVWA extra capaciteit
om deze regelgeving te handhaven? Zo ja, hoe veel? Zo nee, waarom niet? Welke andere
mogelijkheden ziet de Staatssecretaris om handhaving te verbeteren, juist ook in de
fysieke winkel, nu online verkoop verboden wordt? Genoemde leden zijn benieuwd of
en hoe de Kamer wordt geïnformeerd over hoe handhaving van dit verbod loopt, zowel
binnen Nederland als in het buitenland.

De leden van de PvdA-fractie horen graag van de Staatssecretaris hoe lang de uitverkoop-regeling
voor e-sigaretten met smaakstoffen geldt. Deze leden willen de duur van zo’n overgangsperiode
zo veel mogelijk beperken en realiseren zich dat het belangrijk is voor verkopers
om zo snel mogelijk duidelijkheid te krijgen over de uitverkoop-regeling. Zij horen
daarom graag hoe lang deze regeling zal duren en welke overwegingen zijn meegenomen
voor het vaststellen van de duur van de uitverkoop-regeling.

Vragen en opmerkingen van de leden van de ChristenUnie-fractie

De leden van de ChristenUnie-fractie maken van de gelegenheid gebruik om een enkele
vraag te stellen over het ontwerpbesluit houdende wijziging van het Tabaks- en rookwarenbesluit
in verband met het verbieden van de verkoop van tabaksproducten en aanverwante producten
op afstand.

De leden van de ChristenUnie-fractie vragen de Staatssecretaris waarom invoering van
het verbod op verkoop van tabaks- en aanverwante producten op afstand is verplaatst
naar 1 juli 2023. Het afgelopen jaar is de rookprevalentie gestagneerd en met betrekking
tot kinderen en jongeren zien deze leden zorgelijke ontwikkelingen met betrekking
tot de populariteit van vapen. Genoemde leden sporen de Staatssecretaris aan om geen
verdere vertraging in de invoering van het verbod te laten ontstaan.

Vragen en opmerkingen van het lid van de BBB-fractie

Het lid van de BBB-fractie heeft met interesse kennisgenomen van het ontwerpbesluit.
Het lid kan zich vinden in de redenatie achter het voorgenomen verbod: enerzijds wordt
de verkoop van tabak in de supermarkt zo niet vervangen door online verkoop en anderzijds
voorkomt dit verkoop aan jongeren die geen tabak mogen kopen. Online verkoop betreft
echter ook vaak verkoop van aanverwante producten, zoals e-sigaretten en de smaakjes
daarvoor. De Staatssecretaris heeft aangegeven dat veel jongeren vapen, ondanks dat
dit verboden is, en heeft aangegeven dat de e-sigaret een opstap is naar tabak roken.
Net als de Staatssecretaris vindt het lid van de BBB-fractie dit onwenselijk. Echter,
de e-sigaret wordt niet alleen gebruikt als «opstapje» naar roken, maar ook als «afstapje».
Het lid van de BBB-fractie denkt daarom dat de e-sigaret een functie heeft om te komen
tot een rookvrije generatie. Het lid van de BBB-fractie wil daarom graag van de Staatssecretaris
weten of dit onderzocht is en of er ook bekeken is hoe de e-sigaret hier actief aan
bij kan dragen?

II. Reactie van de Staatssecretaris