Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kuik over de golf aan explosies en toename van (zelfgemaakte) explosieven

Antwoord van Minister Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 7 november
2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 211.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Dit is hoe makkelijk je grondstoffen voor explosieven
kunt kopen»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u onze mening dat het onderzoek van Omroep Brabant pijnlijk blootlegt met hoeveel
gemak iemand grondstoffen voor zelfgemaakte explosieven kan aanschaffen?

Antwoord 2

In Nederland geldt de Wet Precursoren voor Explosieven (Wpe), gebaseerd op EU verordening
2019–1148, die gaat over zowel het verbieden als het reguleren van de verkoop van
bepaalde grondstoffen waar je zelfgemaakte explosieven mee kunt maken. Onder deze
wet is het niet toegestaan voor particulieren om zogenaamde vergunningsplichtige stoffen
aan te schaffen, te bezitten of verhandelen. Deze stoffen mogen wel verkocht worden
onder bepaalde percentages, die ook genoemd staan in de wet. Het gaat bijvoorbeeld
om waterstofperoxide of ammoniumnitraat.2 Daarnaast zijn er stoffen waarvoor alleen een meldplicht geldt3, maar die mogen wel worden gekocht door particulieren, zoals bijvoorbeeld aceton,
hexamine en aluminiumpoeders. De meldplicht houdt in dat verdachte transacties, verdwijningen
en vermissingen gemeld moeten worden bij het Meldpunt Verdachte Transacties Chemicaliën.
Deze meldplicht geldt overigens ook voor vergunningsplichtige stoffen.

Dit jaar zijn 68 verdachte Transacties gemeld bij het meldpunt, waarvan 12 keer vergunningsplichtige
stoffen, 36 keer meldingsplichtige stoffen en 20 keer overige stoffen. De stof waarover
het meeste gemeld wordt is aceton.

Het blijkt niet uit het artikel dat het de onderzoekers van Omroep Brabant gelukt
is om vergunningsplichtige stoffen boven de toegestane limiet te kopen. Logischerwijs,
aangezien het is toegestaan, is het wel gelukt om goederen met alleen een meldplicht
te kopen. Een verdachte transactie moet gemeld worden bij het meldpunt. In de Wpe
staat dat marktdeelnemers en onlinemarktplaatsen moeten beschikken over passende,
redelijke en evenredige procedures voor het opsporen van verdachte transacties.4 Hoe dat er precies uitziet, kan verschillen per marktdeelnemer. Brancheverenigingen
kunnen zelf vaststellen, eventueel in overleg met de NCTV, welke maximumhoeveelheden
toegestaan zijn om in een keer te kopen. Het beoordelen van een verdachte transactie
is afhankelijk van verschillende factoren waaronder de hoeveelheid, percentages, combinaties
van stoffen en eventueel verdacht gedrag. Het personeel moet, dat staat ook opgenomen
in de Wpe5, daarover goed worden geïnformeerd en getraind zodat men weet hoe hiermee om te gaan.
Vanuit de NCTV is hierover veel contact met brancheverenigingen, die de afgelopen
jaren veel geïnvesteerd hebben in trainingen en lesmateriaal. Uit het onderzoek van
Omroep Brabant blijkt dat hiervoor blijvend aandacht nodig is. De NCTV en de brancheverenigingen
zijn blijvend in gesprek om te kijken of, hoe en waar eventueel verbeteringen gemaakt
kunnen worden.

Vraag 3

Herinnert u zich de reactie van uw voorganger op de vragen van het lid Kathmann over
het bericht dat de politie zich zorgen maakt over de toename van zelfgemaakte bommen?6 Welke ontwikkelingen ziet u sindsdien?

Antwoord 3

Ja. De politie ziet dat zelfgemaakte explosieven niet alleen meer gebruikt worden
voor plofkraken, maar in toenemende mate ook voor het plegen van gerichte aanslagen
op woningen en voertuigen veelal binnen het criminele milieu. Hiervoor wordt in toenemende
mate illegaal verhandeld professioneel vuurwerk gebruikt. Het onderstreept het belang
van de opsporing van de illegale handel in dit soort vuurwerk. Hierover heb ik uw
Kamer geïnformeerd middels de antwoordbrief op de motie Van der Plas over het tegengaan
van illegaal vuurwerk.7

Vraag 4

Welke aanvullende maatregelen kunt u nemen om grondstoffen als hexamine, aceton en
aluminiumpoeders, die gebruikt kunnen worden om zelf explosieven te maken, moeilijker
verkrijgbaar te maken?

Antwoord 4

De stoffen zoals genoemd in deze vraag vallen alle drie onder de meldplicht en zijn
verkrijgbaar voor particulieren. De meldplicht houdt in dat gestolen, vermiste of
verdwenen goederen binnen 24 uur gemeld moeten worden. Het houdt ook in dat winkels
of bedrijven aankopen van verdachte hoeveelheden dienen te melden. De brancheverenigingen
hebben, veelal in overleg met de NCTV (zie het antwoord op vraag 2), vastgesteld bij
welke stof en welke hoeveelheid een verdachte transactie plaatsvindt, omdat dit per
sector en per precursor kan verschillen. Zo staan drogisterijen verkopen van aceton
boven de drie flesjes per keer niet toe, en melden zij pogingen tot aankopen boven
deze hoeveelheid. Zij trainen daarvoor hun personeel en passen hun kassasystemen daarop
aan. Daardoor zijn stoffen moeilijker verkrijgbaar.

Om winkels en bedrijven blijvend te informeren over de nieuwe en aangescherpte regelgeving
die sinds vorig jaar van kracht is, zal het Ministerie van Justitie en Veiligheid
(de NCTV) begin 2023 een nieuwe campagne lanceren waarin meer aandacht komt voor wat
een verdachte transactie is, ook voor ondernemers die niet in winkels, maar bijvoorbeeld
online verkopen. Daarnaast zal de NCTV met brancheverenigingen, winkels, online marktplaatsen
en het bedrijfsleven in gesprek blijven over het melden van verdachte transacties.
Tot slot ziet ik als Minister van Justitie en Veiligheid toe op juiste uitvoering
van de wetgeving en zullen ernstige overtredingen gemeld worden bij de opsporingsautoriteiten.

Vraag 5

Klopt het dat in de afgelopen 2,5 jaar bij 21 procent van de delicten waarbij explosies
werden gebruikt een verdachte is opgepakt? En is het juist dat 8 van de 95 zaken in
Brabant in die periode tot een veroordeling hebben geleid?8

Antwoord 5

In de systemen van de politie en het Openbaar Ministerie wordt dit soort informatie
niet apart geregistreerd. Het is daarom niet mogelijk om de juistheid van de cijfers
te bevestigen. Omroep Brabant heeft bij de inventarisatie gebruik gemaakt van informatie
uit de media, politiepersberichten en van het Openbaar Ministerie.

Vraag 6

Vindt u net als wij dat dit aantal aanhoudingen en veroordelingen opvallend laag is?
Welke acties kunt u ondernemen om ervoor te zorgen dat verdachten sneller opgepakt
en effectiever vervolgd kunnen worden?

Antwoord 6

Ik kan niet beoordelen of het aantal aanhoudingen en veroordelingen opvallend laag
is. Zoals onderzoeker Krüsselmann in het artikel zegt is het voor politie en justitie
moeilijk een vinger te krijgen achter wie dit doen en zijn deze onderzoeken ingewikkeld
en kosten ze veel inzet en tijd. Zij meldt ook dat het grootste struikelpunt in onderzoeken
volgens politie en justitie het gebrek aan medewerking van slachtoffers is.