Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Ceder over de voortdurend slechte situatie in het aanmeldcentrum Ter Apel en het weigeren en afslaan van hulp bij de opvangcrisis

Antwoord van Staatssecretaris Van der Burg (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 31 oktober
2022).

Vraag 1

Hoe reageert u op het oordeel van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd dat u en het
Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) «al het nodige» moeten doen om de omstandigheden
te verbeteren voor mensen in het aanmeldcentrum?1 Wat is er nog nodig om de omstandigheden te verbeteren?

Antwoord 1

Ik betreur ten zeerste dat de asielopvang, en dan met name specifiek de situatie bij
én rondom het aanmeldcentrum in Ter Apel, momenteel niet wordt gerealiseerd op de
wijze zoals dit in Nederland jarenlang gebruikelijk is geweest.

De volgende maatregelen zullen per ommegaande in werking treden:

Er wordt maximaal ingezet op het schoonhouden van de sporthal;

Per direct wordt onderzocht wat de mogelijkheden zijn voor de verbetering van de opvang
van baby’s en jonge kinderen. Hierbij valt te denken aan het slapen in een eigen wiegje
of ledikant en de zorg voor een tochtvrije ruimte;

Er zal een flyer worden gemaakt (in de meest gangbare talen) waarin informatie wordt
opgenomen over bereikbaarheid van zorg bij urgente gevallen, wachttijden voor het
identificatie- en registratieproces en overplaatsing naar andere opvanglocaties. Ook
zal worden gekeken naar andere communicatiemiddelen;

De inspectie heeft onder andere zorgen over de omstandigheden in de sporthal, omdat
hier teveel mensen gelijktijdig opgevangen worden. Per direct zal worden onderzocht
of asielzoekers die vanuit Marnewaard naar Ter Apel worden gebracht om het identificatie
en registratie proces te doorlopen, gefaseerd kunnen worden gebracht. De fasering
zorgt ervoor dat er niet een hele grote groep asielzoekers vanuit Marnewaard gedurende
de dag ook in de sporthal hoeft te verblijven.

Vreemdelingen met vermoedens van medische problematiek worden, indien nodig, doorverwezen
naar het Gezondheidszorg Asielzoekers (hierna GZA). Het streven is voorts om op Ter
Apel per 1 november de dagelijkse openingstijden van het GZA tot 22 uur te verruimen.
Hierdoor is het in de avonden en buiten op het aanmeldterrein mogelijk om triage te
doen of hulp te bieden.

Vraag 2

Wat gaat u nu concreet doen om de kwaliteit van de noodopvang in overeenstemming te
brengen met de daaraan gestelde eisen, conform de uitspraak van de rechter?2

Antwoord 2

Op 26 augustus jl. (Kamerstuk 19 637, nr. 2992.) heb ik uw Kamer geïnformeerd over de bestuurlijke afspraken met de VNG, het Veiligheidsberaad
en het IPO. Het is nog altijd de inzet om terug te keren tot een normale opvangsituatie.
Het feit dat de Staat een appèl heeft ingesteld tegen het vonnis maakt dit niet anders
en is zeker geen teken van een verminderde inzet op dit vlak. Op dit moment wordt
met de grootst mogelijke urgentie bezien hoe gehoor kan worden gegeven aan het vonnis
van de voorzieningenrechter, dit met inachtneming van de door het Gerechtshof gehandhaafde
termijnen. Hierbij wordt ook bezien waar de vreemdelingenketen in dit verband tegen
echte onmogelijkheden aanloopt.

Vraag 3

Bent u bekend met het bericht «Ministerie sloeg hulp af bij aanpak opvangcrisis Ter
Apel»?3

Antwoord 3

Ja.

Vraag 4

Waarom bent u niet ingegaan op het aanbod van Stichting Internationaal Netwerk van
Lokale Initiatieven met Asielzoekers (INLIA) om te ondersteunen bij de opvang van
kwetsbare asielzoekers?

Antwoord 4

Daar ben ik samen met het COA wel op ingegaan. Inmiddels wordt al enige tijd samengewerkt
met INLIA. Meer dan 400 asielzoekers hebben crisisnoodopvang bij INLIA gehad. Op de
website van INLIA wordt daarover ook bericht. Ik ben INLIA, de aangesloten kerken
en hun vrijwilligers daar dankbaar voor, zoals ik hen ook per videoboodschap heb laten
weten.

Vraag 5

Zijn er meer aanbiedingen geweest zoals het aanbod van Stichting INLIA? Zo ja, hoe
is op deze aanbiedingen gereageerd?

Antwoord 5

Ieder aanbod voor opvanglocaties, ook van maatschappelijke organisaties, wordt door
het COA serieus genomen.

Bovendien is recent een nieuwe samenwerking gestart, genaamd de Thuisgevers. Het project
de Thuisgevers is een initiatief van de Protestantse Kerk in Nederland en de gemeente
Kampen. De komende maanden wil de projectorganisatie samen met kerken en andere maatschappelijke
organisaties honderden statushouders door heel Nederland huisvesten. Het Rijk levert
financiële steun voor dit initiatief.

Vraag 6

Bent u het eens met de stelling dat de betrokkenheid van religieuze en maatschappelijke
organisaties en lokale gemeenschappen van grote toegevoegde waarde is in aanvulling
op de inspanningen van overheidsorganisaties?

Antwoord 6

Ja.

Vraag 7

Welke stappen bent u van plan te zetten om een situatie als deze in het vervolg te
voorkomen?

Antwoord 7

In de brief die op 14 oktober jl. naar uw Kamer is verstuurd bent u reeds geïnformeerd
over de voortgang op diverse terreinen en de maatregelen om te komen tot een stabiel
asiellandschap.4

Vraag 8

Werkt u nu wel samen met de Stichting INLIA bij de opvang van asielzoekers? Zo ja,
hoe krijgt deze samenwerking vorm? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8

Ja. Inmiddels wordt al enige tijd samengewerkt met INLIA. Meer dan 400 asielzoekers
hebben crisisnoodopvang bij INLIA gehad. Op de website van INLIA wordt daarover ook
bericht.

Vraag 9, 10, 11 en 12

Klopt het dat hulpgoederen zoals die vrijwilligers ter beschikking stellen aan asielzoekers,
niet mogen worden uitgedeeld en dat dit door de politie wordt gehandhaafd?5 Zo ja, Kunt u aangeven waarom vrijwilligers geen dekens mogen uitdelen aan asielzoekers
die in de gymzaal van het aanmeldcentrum Ter Apel slapen?

Klopt het dat vrijwilligers geen tent mogen neerzetten waaronder wachtende asielzoekers
voor de regen kunnen schuilen? Zo ja, waarom mag dat niet? Kan de gemeente of het
COA niet voorzien in een dergelijke schuilplaats tegen de regen? Waarom niet?

Kunt u met spoed maatregelen nemen zodat mensen niet buiten in de regen hoeven te
staan?

In hoeverre is de noodverordening nu wenselijk nu de afgesproken opvang niet gerealiseerd
kan worden? Waar kunnen mensen dan overnachten?

Antwoord 9, 10, 11 en 12

Het lukt al enige tijd om iedereen onderdak te bieden. Het klopt dat niet alle hulpgoederen
(inclusief maaltijden en tenten) zomaar uitgedeeld kunnen worden. Het is van groot
belang dat hulpacties gecoördineerd plaatsvinden om te voorkomen dat het uitdelen
van hulpgoederen leidt tot spanningen onder de daar verblijvende asielzoekers. Dit
kan leiden tot vervelende situaties op het voorterrein van Ter Apel en die willen
wij voorkomen. De noodverordening is de bevoegdheid van het lokaal gezag en is bedoeld
om de openbare orde te kunnen handhaven.

Het streven is dat op een gegeven moment weer terug gegaan wordt naar een situatie
zonder de aanvullende hulporganisaties. Tot die tijd werken de ketenpartners en andere
organisaties nauw met elkaar samen om de hulpacties zo goed mogelijk te coördineren.

Alle ketenpartners op en rond de locatie spannen zich in om het logistieke proces
in goede banen te leiden. Waar mogelijk wordt op de locatie, o.a. in de wachtruimte
van de diverse ketenpartners, mensen binnen een plek geboden om te wachten. Met spoed
wordt op dit moment gewerkt aan een overkapping zodat als mensen buiten moeten wachten,
zij enig comfort hebben tijdens het wachten en zij droog blijven als het regent. Tot
de overkapping er is worden andere oplossingen in gezet, zoals het uitdelen van poncho’s.

Vraag 13

Wat kunt u doen om ervoor te zorgen dat COA, gemeente en vrijwilligers die proberen
de situatie ter plekke te verbeteren beter samenwerken?

Antwoord 13

We staan in contact met alle betrokken partijen om de samenwerking zo goed mogelijk
te laten verlopen en waar nodig te verbeteren.

Vraag 14

Waarom grijpt u niet alle aangeboden hulp aan in plaats van deze af te wijzen, zeker
in het licht van het oordeel van de IGJ en de aangehaalde uitspraak van de rechter?

Antwoord 14

Het aanbieden van hulp aan de betrokken instanties is hartverwarmend. Gezien de precaire
situatie is het van belang dat asielzoekers op een georganiseerde en zorgvuldige manier
worden ondersteund. Dit vergt afstemming met een veelheid aan partijen. Daardoor kan
het voorkomen dat een bepaald hulpaanbod niet passend is.