Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Eerdmans over het risico op een overval op tabaksspeciaalzaken

Antwoord van Staatssecretaris Van Ooijen (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), mede
namens de Minister van Economische Zaken en Klimaat (ontvangen 14 juli 2022).

Vraag 1

Bent u ervan op de hoogte dat de eigenaresse van een tabakswinkel zwaar getraumatiseerd
is als gevolg van een gewapende overval?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hebt u gezien dat zowel het raam als de voordeur van de betreffende winkel volledig
zijn geblindeerd waardoor niemand van buiten kan zien wat er binnen gebeurt en andersom?

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3

Klopt het dat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) van deze winkeliers
eist dat zij ramen en voordeur volledig afplakken om aan de regel te voldoen dat rookwaren
van buitenaf niet zichtbaar zijn?

Antwoord 3

Nee, dat klopt niet. De NVWA eist niet van winkeliers dat zij hun ramen en voordeur
volledig afplakken.

Voor verkooppunten van tabaks- en aanverwante producten geldt een uitstalverbod. Het
uitstalverbod geldt onder voorwaarden niet voor bepaalde uitgezonderde speciaalzaken2. De wetgeving eist van hen dat te koop aangeboden tabaks- en aanverwante producten
van buiten de speciaalzaak niet zichtbaar zijn. Daar houdt de NVWA toezicht op.

Uitgezonderde speciaalzaken hebben een aantal opties om aan deze wetgeving te voldoen
en het is aan hen om daar zelf keuzes in te maken. Zo kunnen ze bijvoorbeeld besluiten
de producten zodanig af te schermen dat deze niet van buitenaf zichtbaar zijn, of
de opstelling in hun winkel hieraan aanpassen.

Tijdens de controles beoordelen de inspecteurs van de NVWA of de producten van buitenaf
zichtbaar zijn, door op een afstandje te kijken. De inspecteur van de NVWA verplicht
niet tot het afdekken van de ramen, die keuze is aan de ondernemer zelf. Dit wordt
ook zo gecommuniceerd via de website van de NVWA en door de inspecteurs die de controles
uitvoeren.

Vraag 4

Is het juist dat deze regel alleen geldt voor een beperkte groep tabaksspeciaalzaken
die vanwege de strikte definitie van tabaksspeciaalzaak en de daaraan verbonden vereisten
niet onder het uitstalverbod vallen?

Antwoord 4

Nee, er is geen regel die verplicht tot het afplakken van ramen en deuren. Uitgezonderde
(tabaks)speciaalzaken hoeven niet te voldoen aan het uitstalverbod en zijn (onder
voorwaarden) vrijgesteld van het verbod op reclame in de winkel mits tabaksproducten
en aanverwante producten en reclame niet van buitenaf zichtbaar zijn.

Vraag 5

Wat vindt u van de praktische vuistregel van brancheorganisatie NSO Retail dat het
voor tabaksspeciaalzaken volstaat als voorbijgangers die op het trottoir langs de
winkel lopen en een blik naar binnen werpen geen rookwaar zien?

Antwoord 5

Tijdens de controles beoordelen de inspecteurs of de producten van buitenaf zichtbaar
zijn, door op een afstandje te kijken

Vraag 6

Realiseert u zich dat, wanneer mensen met hun neus tegen de etalage staan of op de
drempel van de ingang staan om naar binnen te gaan, het niet altijd te vermijden is
dat tabaksproducten van buitenaf zichtbaar zijn?

Antwoord 6

Zie het antwoord op vraag 5.

Vraag 7

Bent u bekend met het feit dat tabakswinkels behoren tot een risicosector als het
gaat om gewapende overvallen?

Antwoord 7

Voor retail-winkels in algemene zin geldt dat de risico’s mede bepaald worden door
de verkoop van aantrekkelijke en gemakkelijk te verhandelen buit, in combinatie met
al dan niet genomen preventieve maatregelen, zoals het alleen cashless betalen of
het hebben van camera’s in een winkel.

Vraag 8

Weet u dat het Platform Criminaliteitsbestrijding (NPC) het advies geeft dat winkels
in het kader van beperking van overvalrisico’s transparant moeten zijn?

Antwoord 8

Het NPC3 bespreekt op bestuurlijk niveau thema’s die landelijke, regionale en lokale aanpakken
kan ondersteunen. Het NPC geeft geen dergelijke concrete adviezen.

Door de politie wordt in het algemeen aan retail-winkels het advies gegeven ervoor
te zorgen dat er zichtlijnen zijn, ofwel wordt transparantie bepleit, zodat een eventuele
overval zichtbaar is en omstanders, andere winkelmedewerkers of mensen die langs lopen
zo spoedig mogelijk alarm kunnen slaan.

Op verzoek van het Ministerie Justitie en Veiligheid zal vanuit het Centrum voor Criminaliteitspreventie
worden meegedacht met tabakswinkeliers hoe zij de tabakswaren zodanig kunnen opstellen
dat zij voldoen aan voornoemde wetgeving en er tegelijkertijd zichtlijnen blijven
houden voor de veiligheid van winkelier, medewerkers, klanten en andere omstanders.

Vraag 9

Vindt u het gerechtvaardigd om van kleine winkeliers te eisen dat ze zichzelf en hun
medewerkers in gevaar brengen vanwege de strikte afplakeis van de NVWA?

Antwoord 9

De NVWA stelt geen afplakeis aan kleine winkeliers.

Uitgezonderde speciaalzaken hebben een aantal opties om aan de wetgeving te voldoen
en het is aan hen om daar zelf keuzes in te maken.

Zo kunnen ze bijvoorbeeld besluiten de producten toch af te schermen of de opstelling
in hun winkel zodanig aan te passen dat de producten niet van buitenaf zichtbaar zijn.
Als men dat ook niet wil of niet kan zal men iets met een andere afscherming moeten
doen. Tijdens de controles beoordelen de inspecteurs of de producten van buitenaf
zichtbaar zijn, door op een afstandje te kijken. Er wordt door de inspecteur van de
NVWA niet verplicht tot het afdekken van de ramen, die keuze is aan de ondernemer
zelf.

Vraag 10

Weegt het volledige gebrek aan doeltreffendheid van deze eis van de NVWA wat u betreft
op tegen de substantiële verhoging van het risico dat winkeliers en hun medewerkers
lopen op een gewapende overval en het gevaar en potentiële trauma’s die hiermee gepaard
gaan?

Antwoord 10

Zie het antwoord op vraag 9

Vraag 11

Wilt u hierover snel met de branche in gesprek gaan?

Antwoord 11

Op verzoek van het Ministerie Justitie en Veiligheid zal vanuit het Centrum voor Criminaliteitspreventie
worden meegedacht met tabakswinkeliers hoe zij de tabakswaren zodanig kunnen opstellen
dat zij voldoen aan de wetgeving en er tegelijkertijd zichtlijnen blijven houden voor
de veiligheid van winkelier, medewerkers, klanten en andere omstanders.