Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Haga over het bericht 'De warmtepompen van Hugo de Jonge besparen geen aardgas en geen CO2'

Antwoord van Minister De Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening), mede namens
de Minister voor Klimaat en Energie (ontvangen 28 juni 2022)

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «De warmtepompen van Hugo de Jonge besparen geen aardgas
en geen CO2»?1

Antwoord 1

Ja, ik ben hier mee bekend. Hierbij wil ik graag opmerken dat de conclusie en de titel
van dit bericht niet correct zijn. In dit bericht wordt voorbijgegaan aan de werking
van de warmtepomp. Anders dan met een elektrische boiler waarbij 1 kWh elektriciteit
wordt omgezet in 1 kWh warmte, kan een warmtepomp met 1 kWh elektriciteit circa 2,5
tot 6 kWh warmte maken (afhankelijk van het type warmtepomp en type woning). De overige
energie komt uit de omgeving (lucht, bodem of zonnewarmte). De efficiëntie van een
warmtepomp als je alleen naar de benodigde elektriciteit kijkt (en omgevingswarmte
niet meetelt) is dus 250–600%, t.o.v. een hr-ketel met een efficiëntie van 107%. Voor
de hybride warmtepomp geldt een gemiddelde efficiëntie van rond de 350%. Door de hoge
efficiëntie van de warmtepomp wordt dus wel degelijk veel CO2 bespaard, zelfs bij gebruik van «grijze» stroom. De vergroening van de elektriciteitsvoorziening
in Nederland wordt ondertussen natuurlijk ook verder opgeschaald. Waardoor het CO2-effect in de toekomst nog verder zal toenemen.

Vraag 2

Kunt u aangeven wat het stroomverbruik is van een gemiddeld huishouden met een (hybride)
warmtepomp en wat het stroomverbruik is van een gemiddeld huishouden dat aangesloten
is op aardgas?

Antwoord 2

Uit het in februari jl. verschenen rapport van de Installatiemonitor met praktijkgegevens
van hybride warmtepompen2 blijkt het volgende: De hybride warmtepomp voorziet in de praktijk in 60% van de
gemiddelde jaarlijkse warmtevraag voor ruimteverwarming. De overige 40%, evenals de
tapwatervraag, wordt ingevuld door de gasketel. De SCOP van hybride warmtepompen is
gemiddeld over een jaar over de verschillende woningtypen 3,8, wat betekent dat met
1 kWh elektriciteit 3,8 kWh warmte wordt geleverd. Toepassing van een hybride warmtepomp
betekent daarmee gemiddeld een meerverbruik van 2,3 kWh aan elektriciteit voor iedere
m3 aardgas die wordt bespaard.

Een gemiddelde woning gebruikt nu 1.450 m3 aardgas (Milieu Centraal)). Hiervan is ca 250 m3/jaar voor tapwater. Dit zal dus leiden tot een gasbesparing van ca 720 m3/jaar, waar 1.660 kWh aan elektriciteit voor de hybride warmtepomp voor in de plaats
komt.

Bij een gasprijs van 1 euro per m3 en stroomprijs van 22 cent wordt dus 720 Euro aan gas bespaard en 365 euro extra
aan elektriciteit uitgegeven, een netto besparing van ca 350 euro per jaar. De huidige
gasprijs (> 2 euro per m3) en elektriciteitsprijs (> 0,50 euro per kWh) resulteert in een jaarlijkse besparing
van gemiddeld 600 euro.

Vraag 3

Kunt u aangeven hoeveel extra stroomverbruik u in 2026 verwacht ten opzichte van 2021,
kijkend naar de trend van elektrificatie?

Antwoord 3

Hier wordt door de Elektriciteitstafel van het Klimaatakkoord onderzoek naar gedaan.
Er wordt onder andere zorgvuldig gerekend aan de aanvullende vraag voor elektriciteit
in de gebouwde omgeving. Het doel voor 2030 is 1 miljoen hybride warmtepompen. Gelet
op de beantwoording van vraag 3, zou dit betekenen dat er ordegrootte 1,4 TWH extra
elektriciteit nodig is om het gestelde doel voor het aantal hybride warmtepompen te
halen.

Vraag 4

Kunt u aangeven in hoeverre het aandeel hernieuwbare energie deze stijging van de
elektriciteitsvraag kan opvangen?

Antwoord 4

Het aandeel hernieuwbare elektriciteit zal groeien, maar zal voorlopig nog niet voldoende
zijn om de volledige vraag aan elektriciteit te dekken. Een (volledig elektrische
of hybride) warmtepomp levert echter ook met «grijze» stroom al een CO2-reductie op. Bij verdere verduurzaming van de elektriciteit zal de CO2-reductie nog verder toenemen. Omdat de warmtepomp er gemiddeld 15 jaar zal staan,
wordt de besparing dus steeds groter.

Vraag 5

Klopt de stelling uit het eerdergenoemde artikel dat de benodigde elektriciteit voor
de (hybride) warmtepomp vanwege de stijging van de elektriciteitsvraag in andere sectoren
tot 2030 vooral zal worden opgewekt met behulp van aardgas en daarom niet bijdraagt
aan het besparen van CO2, maar de uitstoot verplaatst van huishoudens naar energiecentrales?

Antwoord 5

De eerste constatering klopt. Vanwege de stijging van de elektriciteitsvraag in andere
sectoren zal tot 2030 de elektriciteit die o.a. wordt gebruikt voor de warmtepomp
deels worden opgewekt met behulp van aardgas. Tegelijkertijd wordt hard ingezet op
de ontwikkeling van duurzame bronnen (zoals wind- en zonne-energie) om het elektriciteitssysteem
richting 2030 verder te verduurzamen.

De laatste constatering klopt niet. Omdat er veel minder energie aan elektriciteit
nodig is om te verwarmen dan bij aardgasketels het geval is, levert de warmtepomp
ook bij gebruik van grijze stroom al CO2-besparing op.

Vraag 6

Kunt u aangeven wat het een huishouden kost als het dient over te stappen op een (hybride)
warmtepomp, waarbij ook de gemiddelde kosten voor isolatiemaatregelen worden meegenomen?

Antwoord 6

De gemiddelde woning kan zonder extra isolatie overstappen op een hybride warmtepomp.
Voor woningen waarvoor dit niet zo is, geldt een uitzondering op de normering. De
meerkosten voor aanschaf ten opzichte van een traditionele hr-ketel zijn door Milieu
Centraal becijferd op zo’n € 5.000.3

Woningeigenaren kunnen gemiddeld 30% subsidie ontvangen vanuit de ISDE-regeling. De
netto kosten voor een warmtepomp komen daarmee uit op € 3.000–€ 3.500. Zowel de sector
zelf als onderzoeksbureau TNO voorspellen bovendien dat deze kosten richting 2030
nog flink gaan dalen.4 Met de sector zijn hierover in het actieplan hybride warmtepompen afspraken gemaakt.
Hierbij benadruk ik graag dat via lagere energielasten deze investeringskosten zich
in veel situaties ruim binnen de levensduur terugverdienen. Een rekenvoorbeeld voor
een gemiddelde woning is terug te vinden in de brief die u gelijktijdig met deze antwoorden
ontvangt.

De business case van de hybride warmtepomp is in veel gevallen positief. Dit betekent
dat de consument geld bespaart wanneer de cv-ketel door een hybride warmtepomp wordt
vervangen. Dit komt doordat er fors minder gas wordt verbruikt dan wanneer de woning
verwarmd wordt door enkel een cv-ketel op aardgas. Met een gasprijs van € 1/m3 (inclusief energiebelastingen en btw) kan een consument gemiddeld € 350 per jaar
besparen (zie ook de website van Milieu Centraal). De gasprijs ligt momenteel een
stuk hoger, dus de besparing op de energierekening neemt toe. Uitgaande van gasprijzen
van € 2/m3 (inclusief energiebelastingen en btw) is de jaarlijkse besparing 600 euro. De gasprijzen
liggen op moment van schrijven zelfs nog ruim een halve euro hoger per m3.

Dit betekent dat ondanks de hogere initiële investering, de hybride warmtepomp voor
de meeste woningen zichzelf ruim terugverdient binnen de levensduur, en er dus geen
onrendabel deel aan de investering is. De meeste mensen zullen over de gehele looptijd
van de investering dus goedkoper uit zijn en niet duurder. De uiteindelijke terugverdientijd
hangt af van de energieprijzen, het energiegebruik, de aanschafprijs, hoogte van de
subsidie en de mate van isolatie en de wijze van financieren. De aangekondigde uitbreiding
van het Nationaal Warmtefonds naar bewoners zonder leenruimte en het voornemen om
deze groep tegen een 0%-rente tarief te laten lenen, zorgt ervoor dat ook de initiële
investering geen obstakel vormt voor bewoners met lagere inkomens.5

Vraag 7

Deelt u de mening dat een verplichting van een (hybride) warmtepomp per 2026 niet
significant bijdraagt aan het verminderen van de CO2-uitstoot, en dat deze maatregel dan ook disproportioneel is en huishoudens vooral
op de kosten jaagt?

Antwoord 7

Nee, deze mening deel ik niet. De hybride warmtepomp levert direct CO2- en aardgasbesparing op. Elektrificatie is nodig om de energievraag straks volledig
duurzaam in te vullen en draagt zo bij aan de CO2-reductiedoelstelling voor de gebouwde omgeving.

Vraag 8

Bent u bereid deze maatregel terug te draaien?

Antwoord 8

Nee, daartoe ben ik niet bereid.