Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Campen en Bevers over het bericht 'Fryslân wil geen extra stikstofgevoelig Natura 2000-gebied'

Antwoord van Minister Van der Wal-Zeggelink (Natuur en Stikstof) (ontvangen 21 juni
2022).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Fryslân wil geen extra stikstofgevoelig Natura 2000-gebied»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat u het «Wijzigingsbesluit Habitatrichtlijngebieden vanwege aanwezige
waarden» in september dit jaar wil vaststellen?

Antwoord 2

Vaststelling zal naar verwachting kort na het reces plaatsvinden.

Vraag 3

Wat is er veranderd sinds de brief van 13 november 2019 waarin uw ambtsvoorganger
schreef de aanwijzingsbesluiten van Natura 2000-gebieden kritisch te willen bezien,
waar mogelijk habitattypen te schrappen en natuurgebieden samen te voegen of anders
in te delen, en het Wijzigingsbesluit aanwezige waarden niet vast te stellen, dat
maakt dat u het Wijzigingsbesluit nu wel gaat vaststellen?2

Antwoord 3

Het kritisch bezien heeft plaatsgevonden door het laten uitvoeren van twee onderzoeken,
waarvan de uitkomsten op 13 oktober 2020 met uw Kamer zijn gedeeld (Kamerstuk 32 670, nr. 200, met de rapporten als bijlagen). In deze brief werd specifiek ten aanzien van het
wijzigingsbesluit opgemerkt: «Het Wijzigingsbesluit Aanwezige waarden heeft tot doel
fouten in de oorspronkelijke aanwijzingsbesluiten te corrigeren. Omdat dit besluit
nog niet definitief is, zijn er volgens de onderzoekers momenteel te weinig en (in
mindere mate) te veel doelen opgenomen in de aanwijzingsbesluiten.» Reeds op dat moment
was dus al duidelijk dat het wijzigingsbesluit alsnog vastgesteld zou moeten worden.
Vorig jaar is daar ook door de Europese Commissie op aangedrongen. Inmiddels is het
vanwege het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) extra belangrijk dat er duidelijkheid
is over welke waarden in de gebieden beschermd moeten worden: het niet vaststellen
van het wijzigingsbesluit zou die duidelijkheid in de weg staan.

Vraag 4

Om welke habitattypen en soorten gaat het precies bij de in de hoofdlijnenbrief van
1 april genoemde circa 100 aanwijzingsbesluiten waarvan «ongeveer twee derde van de
betreffende habitats stikstofgevoelig [zijn]»?3

Antwoord 4

Zie de bijlage bij deze brief.

Vraag 5

Is er volgens u thans voldoende data voor de analyse van de kwaliteit van habitats
en soorten in een bepaald Natura 2000-gebied? Zo nee, komen de aanwijzingsbesluiten
dan niet te vroeg? Zo ja, in hoeverre is het dan terecht dat de provincie Friesland
vragen stelt bij de huidige kennis over de kwaliteit van bepaalde habitattypen, waarop
de kwalificatie rust om bepaalde Natura 2000-gebieden als stikstofgevoelig aan te
merken?

Antwoord 5

Het wijzigingsbesluit komt niet te vroeg, omdat de gegevens, waar het besluit op is
gebaseerd, reeds in 2017 bekend waren. Het ontwerpwijzigingsbesluit is in goed overleg
met de voortouwnemers van de gebieden tot stand gekomen. Over de juistheid van het
ontwerpwijzigingsbesluit bestond geen twijfel. Geen van deze voortouwnemers heeft
dan ook in 2018 een zienswijze ingediend. De provincie Friesland heeft ook nadien
geen onderzoeksgegevens overgelegd waaruit zou blijken dat de eerdere overeenstemming
op een onjuiste wetenschappelijke basis zou berusten.

Vraag 6

Hoeveel hectare stikstofgevoelige Natura 2000 zal er met de aanwijzingsbesluiten in
totaal bij komen? Kunt u het totaal aan «extra» stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden
ook onderverdelen per provincie?

Antwoord 6

Er komen geen extra Natura 2000-gebieden bij die stikstofgevoelig zijn. Het gebied
Oudegaasterbrekken bevatte al stikstofgevoelige natuur, alleen was de kritische depositiewaarde
(KDW) van de aangewezen habitats niet overschreden. Dit gebied is nu het enige waarvoor
als gevolg van het wijzigingsbesluit getoetst moet worden op stikstofdepositie vanwege
de (reeds bestaande) overbelasting van veenmosrietland (dat samen met hoogveenbos
wordt toegevoegd aan het aanwijzingsbesluit).

Het is nog niet precies bekend wat het areaal is waar de KDW van de habitats van het
wijzigingsbesluit van wordt overschreden. Op basis van AERIUS-2021 is ingeschat dat
het gaat om circa 980 ha, verdeeld over 100 gebieden. Dat is dus gemiddeld ongeveer
10 ha per gebied en minder dan 1% extra oppervlakte die overbelast is.

Wat dit voor gevolgen heeft voor de stikstofberekeningen, hangt sterk af van de precieze
locatie: in de meeste gevallen liggen de habitats van het wijzigingsbesluit te midden
van andere overbelaste habitats, waardoor er op die locaties geen extra belemmeringen
voor toestemmingverlening zijn.

Vraag 7

In hoeverre zullen er veehouders zijn die door de nieuwe stikstofgevoelige Natura
2000-gebieden opeens aangemerkt kunnen worden als een zogeheten piekbelaster? Kunt
u een schatting maken van het aantal «nieuwe» piekbelasters per provincie?

Antwoord 7

In de beschikbare tijd kan deze vraag nog niet met zekerheid beantwoord worden, omdat
de zogenoemde pre-release van AERIUS-2022 nog niet beschikbaar is.

Vraag 8

Wat vindt u ervan dat de provincie Friesland aangeeft onvoldoende in beeld te hebben
wat de juridische gevolgen gaan zijn van het vaststellen van het Wijzigingsbesluit
Habitatrichtlijngebieden vanwege aanwezige waarden?

Antwoord 8

Het is inderdaad nog niet duidelijk is in hoeverre de bescherming van de betrokken
habitattypen en leefgebieden daadwerkelijk uit gaat maken in de toetsing van vergunningaanvragen.
Die duidelijkheid is uiteraard gewenst en zal ook binnenkort gaan ontstaan, zodra
deze zomer de pre-release van AERIUS-2022 beschikbaar komt voor de bevoegde gezagen.

Vraag 9

Kunt u in antwoord op deze vragen aangeven wat de juridische gevolgen gaan zijn voor
ondernemers en de legalisatie van PAS-melders in de buurt van gebieden die met de
vaststelling van het Wijzigingsbesluit stikstofgevoelig worden?

Antwoord 9

Ondernemers kunnen te maken krijgen met extra hexagonen die relevant zijn bij toestemmingverlening.
Zie ook het antwoord op vraag 8.

Of, en zo ja welke, gevolgen dit wijzigingsbesluit heeft voor de legalisering van
PAS-melders wordt momenteel onderzocht. Overigens werden de extra hexagonen ook al
ten tijde van het PAS meegenomen.

Vraag 10

In hoeverre is er, met inachtneming van de verwachte «extra» stikstofgevoelige natuur
en alle bijkomende juridische gevolgen voor de betreffende ondernemers, agrarische
bedrijven en omwonenden, bij de aanwijzingsbesluiten rekening gehouden met vereisten
op economisch, sociaal en cultureel gebied en met de regionale en lokale bijzonderheden
(te weten artikel 2, lid 3 van de Habitatrichtlijn)?

Antwoord 10

Het genoemde artikel van de Habitatrichtlijn mag niet betrokken worden bij de vraag
welke habitattypen en soorten beschermd moeten worden via het aanwijzingsbesluit.
Uit vaste jurisprudentie, aangehaald in het ontwerpwijzigingsbesluit, blijkt dat alle
(in meer dan verwaarloosbare mate) aanwezige habitattypen en soorten van bijlagen
1 en 2 van de Habitatrichtlijn aangewezen moeten worden. Bij het nemen van maatregelen
moet vervolgens rekening worden gehouden met de vereisten van art. 2.

Bijlage: overzicht van de voorgenomen wijzigingen uit het Wijzigingsbesluit Aanwezige
waarden Habitatrichtlijngebieden (voor de betekenis van nummers en codes, zie www.natura2000.nl)

gebiedsnr.

toe te voegen (sub)type

toe te voegen soort

te verwijderen (sub)type

te verwijderen soort

stikstofgevoelig

1

H2170

 
 
 

ja

1

 

H1340

 
 

nee

1

 

H1351

 
 

nee

1

 

H1903

 
 

ja (leefgebied)

2

H1320

 
 
 

ja

2

H6230

 
 
 

ja

2

H6430A

 
 
 

nee

2

H6430B

 
 
 

nee

2

H6430C

 
 
 

ja

2

 

H1364

 
 

nee

3

H2110

 
 
 

ja

3

 

H1364

 
 

nee

4

 

H1364

 
 

nee

5

H1330A

 
 
 

ja

5

 

H1364

 
 

nee

7

 

H1903

 
 

ja (leefgebied)

9

 

H1149

 
 

nee

9

 

H1163

 
 

nee

10

H7140B

 
 
 

ja

10

H91D0

 
 
 

ja

10

 

H1149

 
 

nee

10

 

H1163

 
 

nee

13

H6430A

 
 
 

nee

13

H6430B

 
 
 

nee

13

H7140A

 
 
 

ja

13

 

H1042

 
 

ja (leefgebied)

15

H3130

 
 
 

ja

15

H9190

 
 
 

ja

16

H2320

 
 
 

ja

16

H3130

 
 
 

ja

16

H3160

 
 
 

ja

17

H3130

 
 
 

ja

17

H4030

 
 
 

ja

17

H6230

 
 
 

ja

17

H7110B

 
 
 

ja

17

H7150

 
 
 

ja

18

H6230

 
 
 

ja

18

H6430A

 
 
 

nee

21

 
 

H91D0

 
 

22

H91D0

 
 
 

ja

23

 

H1042

 
 

ja (leefgebied)

24

H2320

 
 
 

ja

24

H3160

 
 
 

ja

24

H6230

 
 
 

ja

24

 
 

H7110B

 
 

25

 

H1042

 
 

ja (leefgebied)

25

 

H1337

 
 

nee

28

H3160

 
 
 

ja

28

H7110B

 
 
 

ja

28

H91E0C

 
 
 

ja

29

H3130

 
 
 

ja

29

H5130

 
 
 

ja

29

H9120

 
 
 

ja

30

H3110

 
 
 

ja

30

H91D0

 
 
 

ja

32

H3130

 
 
 

ja

32

H91D0

 
 
 

ja

34

H6430B

 
 
 

nee

35

H6430B

 
 
 

nee

36

H6430B

 
 
 

nee

36

H91E0A

 
 
 

nee

36

H91E0B

 
 
 

ja

36

H91E0C

 
 
 

ja

36

 

H1145

 
 

nee

36

 

H1163

 
 

nee

37

H6230

 
 
 

ja

37

H6430A

 
 
 

nee

37

 
 

H3150

 
 

38

H6430B

 
 
 

nee

38

H9120

 
 
 

ja

38

H91E0C

 
 
 

ja

39

H2320

 
 
 

ja

39

H3130

 
 
 

ja

39

H3150

 
 
 

nee

39

H3260B

 
 
 

nee

39

H91F0

 
 
 

ja

42

H7150

 
 
 

ja

44

H2330

 
 
 

ja

44

H9190

 
 
 

ja

45

H9160A

 
 
 

ja

45

H9190

 
 
 

ja

45

H91D0

 
 
 

ja

47

H4010A

 
 
 

ja

47

H4030

 
 
 

ja

47

H7150

 
 
 

ja

47

H9120

 
 
 

ja

48

H4030

 
 
 

ja

49

H2310

 
 
 

ja

49

H2330

 
 
 

ja

49

H3160

 
 
 

ja

49

H5130

 
 
 

ja

49

H7140A

 
 
 

ja

49

H7230

 
 
 

ja

49

H9120

 
 
 

ja

49

H9160A

 
 
 

ja

49

H9190

 
 
 

ja

49

H91D0

 
 
 

ja

49

H91E0A

 
 
 

nee

49

H91E0B

 
 
 

ja

49

 

H1096

 
 

ja (leefgebied)

49

 

H1134

 
 

mogelijk (leefgebied)

50

H4010A

 
 
 

ja

50

H4030

 
 
 

ja

51

H9190

 
 
 

ja

53

H2330

 
 
 

ja

53

H3160

 
 
 

ja

53

H6230

 
 
 

ja

53

H6410

 
 
 

ja

53

H7150

 
 
 

ja

53

H9190

 
 
 

ja

53

 

H1042

 
 

ja (leefgebied)

54

H5130

 
 
 

ja

54

H6410

 
 
 

ja

54

H7120

 
 
 

ja

54

H7150

 
 
 

ja

54

H91E0C

 
 
 

ja

57

H91D0

 
 
 

ja

58

H3160

 
 
 

ja

58

H3260A

 
 
 

nee

58

 
 
 

H1831

 

60

H9120

 
 
 

ja

60

 

H1166

 
 

mogelijk (leefgebied)

61

 

H1042

 
 

ja (leefgebied)

62

H4030

 
 
 

ja

62

H91E0C

 
 
 

ja

65

 

H1145

 
 

nee

69

H6230

 
 
 

ja

69

H6430A

 
 
 

nee

69

H7140A

 
 
 

ja

69

H7230

 
 
 

ja

69

H91E0C

 
 
 

ja

70

H3150

 
 
 

nee

70

H6510A

 
 
 

ja

70

H6510B

 
 
 

ja

70

 

H1337

 
 

nee

71

H6430A

 
 
 

nee

71

H91E0C

 
 
 

ja

71

 

H1337

 
 

nee

72

H1330B

 
 
 

ja

72

H3140

 
 
 

nee

73

H3150

 
 
 

nee

73

 

H1149

 
 

nee

74

H3140

 
 
 

nee

74

 
 

H6430A

 
 

74

H6430B

 
 
 

nee

74

 

H1134

 
 

nee

76

H6430A

 
 
 

nee

76

H6430B

 
 
 

nee

82

H91E0A

 
 
 

nee

82

 
 

H6430B

 
 

83

H6510A

 
 
 

ja

84

H2110

 
 
 

ja

84

H2130A

 
 
 

ja

84

H2140A

 
 
 

ja

84

H2150

 
 
 

ja

84

H2180B

 
 
 

ja

84

H2190B

 
 
 

ja

84

H6230

 
 
 

ja

84

H7210

 
 
 

ja

85

H2160

 
 
 

ja

85

H2180C

 
 
 

ja

85

 

H1903

 
 

ja (leefgebied)

87

H2110

 
 
 

ja

87

H6430C

 
 
 

ja

88

H7210

 
 
 

ja

88

 

H1149

 
 

nee

94

H3130

 
 
 

ja

94

H6430A

 
 
 

nee

94

H6430B

 
 
 

nee

96

H2110

 
 
 

ja

96

H2180C

 
 
 

ja

96

H2190D

 
 
 

nee

97

H2110

 
 
 

ja

97

H2190C

 
 
 

ja

97

H3140

 
 
 

nee

97

H6430A

 
 
 

nee

97

 

H1149

 
 

nee

97

 

H1166

 
 

mogelijk (leefgebied)

100

H2130B

 
 
 

ja

100

H2190C

 
 
 

ja

100

H6430B

 
 
 

nee

100

H7210

 
 
 

ja

101

H1110B

 
 
 

nee

101

H1140B

 
 
 

nee

101

H2170

 
 
 

ja

101

H2180C

 
 
 

ja

101

 
 

H1320

 
 

101

 
 

H6430C

 
 

101

 

H1364

 
 

nee

101

 

H1365

 
 

nee

103

H6430B

 
 
 

nee

103

 

H1163

 
 

nee

105

H91E0A

 
 
 

nee

105

H91E0C

 
 
 

ja

109

 

H1337

 
 

nee

109

 
 
 

H1134

 

111

 

H1134

 
 

mogelijk (leefgebied)

111

 

H1145

 
 

nee

111

 

H1149

 
 

nee

112

 

H4056

 
 

mogelijk (leefgebied)

113

H2120

 
 
 

ja

113

 

H1351

 
 

nee

115

H2130A

 
 
 

ja

115

 
 

H2130B

 
 

115

 

H1364

 
 

nee

115

 

H1365

 
 

nee

116

H1330A

 
 
 

ja

117

H1330B

 
 
 

ja

117

H2110

 
 
 

ja

117

H2130C

 
 
 

ja

117

H2170

 
 
 

ja

118

H2130A

 
 
 

ja

118

H2160

 
 
 

ja

118

H7210

 
 
 

ja

118

 

H1103

 
 

nee

118

 

H1351

 
 

nee

118

 

H1364

 
 

nee

122

H1140B

 
 
 

nee

122

H2130A

 
 
 

ja

122

 

H1351

 
 

nee

122

 

H1364

 
 

nee

123

H1140B

 
 
 

nee

123

H2180B

 
 
 

ja

123

H2180C

 
 
 

ja

123

H2190A

 
 
 

ja

123

H2190B

 
 
 

ja

123

H2190D

 
 
 

nee

128

H7150

 
 
 

ja

128

H9120

 
 
 

ja

130

H3130

 
 
 

ja

130

H3150

 
 
 

nee

130

H4010A

 
 
 

ja

130

H6430A

 
 
 

nee

130

H7150

 
 
 

ja

131

H4030

 
 
 

ja

131

H9120

 
 
 

ja

132

H3150

 
 
 

nee

132

H6230

 
 
 

ja

132

 

H1134

 
 

mogelijk (leefgebied)

132

 

H1166

 
 

mogelijk (leefgebied)

133

H9120

 
 
 

ja

133

H91D0

 
 
 

ja

133

 

H1042

 
 

ja (leefgebied)

133

 

H1163

 
 

nee

134

H6410

 
 
 

ja

134

H7140A

 
 
 

ja

134

 
 

H2310

 
 

135

H9120

 
 
 

ja

135

H9160A

 
 
 

ja

135

H9190

 
 
 

ja

135

H91D0

 
 
 

ja

136

 

H1149

 
 

nee

137

H7150

 
 
 

ja

137

H91D0

 
 
 

ja

137

 

H1149

 
 

nee

138

H4010A

 
 
 

ja

138

H4030

 
 
 

ja

138

H6410

 
 
 

ja

138

H7150

 
 
 

ja

138

H9120

 
 
 

ja

138

 

H1134

 
 

mogelijk (leefgebied)

138

 

H1337

 
 

nee

138

 
 
 

H1166

 

139

 

H1134

 
 

nee

139

 

H1149

 
 

nee

141

 

H1337

 
 

nee

142

H9160A

 
 
 

ja

142

H91D0

 
 
 

ja

144

H91D0

 
 
 

ja

145

H6430A

 
 
 

nee

145

H6430C

 
 
 

ja

145

H9120

 
 
 

ja

145

H9190

 
 
 

ja

145

H91F0

 
 
 

ja

145

 

H1042

 
 

ja (leefgebied)

145

 

H1149

 
 

nee

145

 

H1163

 
 

nee

145

 

H1166

 
 

mogelijk (leefgebied)

147

H6410

 
 
 

ja

147

H9120

 
 
 

ja

147

H9190

 
 
 

ja

147

 

H1134

 
 

mogelijk (leefgebied)

147

 

H1149

 
 

nee

147

 

H1163

 
 

nee

148

H6430A

 
 
 

nee

148

H9120

 
 
 

ja

148

 

H1037

 
 

nee

149

H3130

 
 
 

ja

149

H6410

 
 
 

ja

149

 

H1037

 
 

nee

150

H9120

 
 
 

ja

150

H91E0A

 
 
 

nee

150

 

H1145

 
 

nee

152

H6430C

 
 
 

ja

152

H91E0C

 
 
 

ja

153

H6510A

 
 
 

ja

153

H9120

 
 
 

ja

153

 

H1337

 
 

nee

154

H6430A

 
 
 

nee

155

H9120

 
 
 

ja

155

 
 

H2330

 
 

156

 
 

H6510A

 
 

156

 

H1078

 
 

ja (leefgebied)

157

H4030

 
 
 

ja

157

 

H1337

 
 

nee

158

H6430C

 
 
 

ja

158

H7220

 
 
 

ja

159

 

H1337

 
 

nee