Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van den Berg over ziekenhuizen die zich klemgezet voelen door softwarebouwer Chipsoft

Antwoord van Minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 15 juni
2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 2886.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Ziekenhuizen voelen zich klemgezet door softwarebouwer»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het ongezond is dat één bedrijf de markt van software voor ziekenhuizen
op deze wijze domineert?

Antwoord 2

Ik vind het wenselijk dat zorgaanbieders kunnen kiezen tussen verschillende leveranciers,
zodat een zorgverlener het best passende product en/of dienst af kan nemen. De Autoriteit
Consument & Markt ziet erop toe dat bedrijven eerlijk concurreren binnen de grenzen
van de Mededingingswet.

Vraag 3

Kunt u een overzicht geven van de bedragen die ziekenhuizen per jaar kwijt zijn aan
softwareleveranciers, als het gaat om de aanschafkosten van nieuwe softwaresystemen
én de jaarlijks terugkerende licentiekosten? Kan dit overzicht per ziekenhuis uitgesplitst
worden, waarbij ook wordt vermeld met welke softwareleverancier betreffend ziekenhuis
een contract heeft? Als dit overzicht per ziekenhuis niet mogelijk is, kunt u dan
een inschatting geven van de totale kosten voor softwaresystemen in de ziekenhuiszorg
in Nederland?

Antwoord 3

Ik beschik niet over informatie van bedragen die ziekenhuizen per jaar kwijt zijn
aan softwareleveranciers. Ook informatie die betrekking heeft op de aanschafkosten
van nieuwe softwaresystemen én de jaarlijks terugkerende licentiekosten heb ik niet.
Wel is meer algemene informatie hierover beschikbaar in diverse benchmarks van kosten
en prestaties van ICT binnen ziekenhuizen.2 Gedurende de afgelopen jaren zijn de ICT-kosten ten opzichte van de omzet in deze
jaarlijkse benchmark bij ziekenhuizen elk jaar gestegen.3 In 2016 bedroegen de ICT-kosten nog gemiddeld 4,2% van de omzet. Inmiddels is dat
percentage gestegen naar 5,7% in boekjaar 2020.4

De ACM stelt in een publicatie uit 2021 dat er momenteel in de Nederlandse ziekenhuizen
ZIS/EPD-systemen gebruikt worden van vier verschillende leveranciers: Cerner/SAP (i.s.h.med/IS-H),
ChipSoft (HiX), Epic (Epic) en Nexus (Nexus)5. ChipSoft is de marktleider, gevolgd door Epic. 51 ziekenhuizen hebben momenteel
een ZIS/EPD-systeem van ChipSoft, 11 ziekenhuizen hebben Epic als huidige ZIS/EPD-leverancier,
7 beschikken over een Nexus-systeem en 5 over een Cerner/SAP-systeem. Dit is ook in
andere openbare rapporten terug te lezen6.

Vraag 4

Deelt u de mening dat softwareleveranciers voor ziekenhuizen geen tientallen procenten
winstmarge zouden moeten maken, aangezien zij hun winst verdienen uit collectieve
middelen? Zo ja, bent u bereid een maximale winstmarge wettelijk vast te leggen, zoals
bijvoorbeeld mogelijk gemaakt zou worden met het voorgestelde amendement bij de Wet
elektronische gegevensuitwisseling zorg (Wegiz) van het lid Van den Berg over een
vergunningplicht voor systemen voor gegevensuitwisseling van ziekenhuizen? Zo nee,
waarom niet?7

Antwoord 4

Het is aan zorgpartijen zelf om de juiste ICT-producten tegen de juiste prijzen in
te kopen. Bedrijven mogen een eerlijke prijs vragen voor het leveren van hun producten
of diensten, maar er mag geen sprake zijn van misbruik van een economische machtpositie.

Omdat de tweede vraag samenhangt met een voorgesteld amendement bij de Wet elektronische
gegevensuitwisseling zorg (Wegiz), zal verdere behandeling van deze vraag plaatsvinden
bij de behandeling van de Wegiz in de Tweede Kamer.

Vraag 5

Deelt u de mening dat de drempel voor ziekenhuizen om van softwareleverancier te wisselen
zo laag mogelijk zou moeten zijn? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u bereid wettelijk
vast te leggen dat in contracten moet worden vastgelegd dat extractie van gegevens/dataportabiliteit
gratis moet zijn, zoals wordt voorgesteld in het amendement bij de Wet elektronische
gegevensuitwisseling zorg (Wegiz) van het lid Van den Berg over basiseisen voor inwisselbaarheid
van informatietechnologieproducten of -diensten?8

Antwoord 5

De ICT-inkoop van ziekenhuizen is aan de ziekenhuizen zelf. Van belang is dat geen
oneigenlijke praktijken plaatsvinden die het overstappen naar een andere leverancier
verhinderen of onnodig belemmeren. De ACM ziet daarbij erop toe dat marktpartijen
zich aan de mededingingsregels houden. Ik zet in op standaardisatie die niet alleen
interoperabiliteit bevordert, maar ook bijdraagt aan dataportabiliteit, bijvoorbeeld
middels Open API’s als onderdeel van de API strategie in wording. Dit bevordert concurrentie
en marktwerking, en kan wisselen van ICT-leverancier vergemakkelijken.

Omdat de tweede vraag samenhangt met een voorgesteld amendement bij de Wet elektronische
gegevensuitwisseling zorg (Wegiz), zal verdere behandeling van deze vraag plaatsvinden
bij de behandeling van de Wegiz in de Tweede Kamer.

Vraag 6

Op welke wijze denkt u de problemen op de markt van ziekenhuissoftware de komende
tijd aan te kunnen pakken? Op welke wijze neemt u hierbij de oplossingsrichtingen
mee die de Autoriteit Consument & Markt (ACM) eind 2021 heeft voorgesteld, te weten:
toepassing van de mededingingsregels (1), samenwerking ziekenhuizen ter versterking
van onderhandelingspositie (2) en samenwerking ICT-leveranciers ter bevordering van
interoperabiliteit (3)?9

Antwoord 6

Beoordeling op en toepassing van de mededingingsregels is voorbehouden aan de ACM.
Ik ben aan het onderzoeken op welke manier VWS zorgorganisaties kan helpen en versterken
in hun onderhandelingspositie. Ik verwacht uw Kamer hierover na de zomer te informeren.
De samenwerking met en tussen ICT-leveranciers is cruciaal voor de bevordering van
interoperabiliteit. Samen met vertegenwoordigers van ICT leveranciers, zoals OIZ en
NLdigital, ben ik in gesprek om de samenwerking met ICT leveranciers te bevorderen.
Ik verwacht uw Kamer ook hierover na de zomer te informeren. Ook een API strategie
in de zorg zal leiden tot bevordering van de interoperabiliteit.

Vraag 7

Op welke wijze zou volgens u de Nederlandse softwaremarkt aantrekkelijker gemaakt
kunnen worden voor nieuwe leveranciers? Ziet u daarin een rol voor de overheid?

Antwoord 7

Ik zie een sterkere rol voor VWS weggelegd in het ecosysteem van de zorg ICT-markt
met als doel gezonde marktwerking te stimuleren. Ik werk aan de invulling van de rol
van VWS bij onder andere de ondersteuning van het zorgveld en samenwerking met de
ICT leveranciers. Dit doen ik samen met koepels en gebruikersverenigingen. Ik ben
ik aan het onderzoeken op welke manier VWS de Nederlandse zorg-ICT markt aantrekkelijker
kan maken. Ik verwacht uw Kamer hierover na de zomer te informeren.

Vraag 8

Klopt het dat het softwarebedrijf Chipsoft – ondanks dat er ongeveer zevenhonderd
mensen werken – geen ondernemingsraad of ander medezeggenschapsorgaan heeft? Klopt
het tevens dat Chipsoft geen raad van commissarissen heeft? Zo ja, overtreedt dit
bedrijf daarmee volgens u de wet? Op welke wijze behoort hierop toegezien te worden
en op welke wijze behoort hierop ingegrepen te worden?

Antwoord 8

Uit het artikel van NRC maak ik op dat Chipsoft geen ondernemingsraad heeft. ChipSoft
laat desgevraagd weten te denken niet in wettelijke overtreding te zijn, onder andere
omdat er binnen het bedrijf sinds begin 2021 een interne Klankbordgroep bestaat, met
medewerkers uit alle lagen van onze organisatie.

Op grond van de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) zijn ondernemingen waarin in de
regel ten minste 50 personen werkzaam zijn verplicht om een ondernemingsraad in te
stellen.

Naleving van de WOR is een private aangelegenheid. Het is aan werkgevers en werknemers
samen om vorm te geven aan medezeggenschap in hun organisatie. Werkgevers en werknemers
moeten samen het belang van medezeggenschap erkennen en uitdragen. Wanneer er binnen
een organisatie (te) weinig interesse is voor de ondernemingsraad, ontslaat dit de
werkgever niet van de verplichting tot het instellen van een ondernemingsraad. De
werkgever moet hier blijvend aandacht voor vragen. Wanneer de werkgever niet wil meewerken,
kunnen werknemers op grond van de WOR de rechter verzoeken om de werkgever te bewegen
zijn verplichting tot het instellen van een ondernemingsraad na te komen.

Vraag 9

Kunt u deze vragen beantwoorden voor de behandeling van het wetsvoorstel Wet elektronische
gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz)?

Antwoord 9

Ja.