Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van der Staaij, Bisschop, Van der Plas, Bikker, Ceder, Van den Berg, Tielen, Brekelmans en Podt over de toegang tot basiszorg voor Oekraïense vluchtelingen

Antwoord van Staatssecretaris Van der Burg (Justitie en Veiligheid), mede namens de
Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 31 mei 2022). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 2626.

Vraag 1

Wat is de stand van zaken met betrekking tot de toegang van Oekraïense vluchtelingen
tot basiszorg, waaronder huisartsenzorg, geestelijke gezondheidszorg (ggz), apotheekzorg,
mondzorg en verloskunde?

Antwoord 1

In de verzamelbrief aan de Tweede Kamer van 20 april 20221 is tot de toegang tot de (basis)zorg toegelicht. Vanwege de Europese Richtlijn Tijdelijke
Bescherming hebben ontheemden uit Oekraïne een bijzondere status, waardoor de toegang
tot de gezondheidszorg op een andere manier moet worden georganiseerd. Zij vallen
niet onder de Regeling Medische zorg Asielzoekers en kunnen ook geen zorgverzekering
afsluiten (tenzij de ontheemde gaat werken). Om de toegang tot de medische zorg en
Wlz-verblijfszorg goed te organiseren is besloten dat de Staatssecretaris van JenV
de verantwoordelijkheid draagt voor de organisatie van de toegang van zorg, analoog
aan diens verantwoordelijkheid voor de asielzoekers.

Het Ministerie van JenV werkt met ondersteuning van het Ministerie van VWS samen met
de zorgverzekeraars aan de invulling van een uitvoeringscontract, zoals dit ook is
georganiseerd voor asielzoekers. Het uitgangspunt hierbij is het zoveel mogelijk kopiëren
van bestaande systemen, contracten, en de aanspraken, zoals deze ook zijn opgenomen
in de regeling medische zorg asielzoekers. Hierbij is en wordt ook veelvuldig gebruikt
gemaakt van de kennis en ervaring van het COA op het terrein van de RMA. In de tussenperiode
kan gebruik worden gemaakt van de subsidieregeling medisch noodzakelijke zorg voor
onverzekerden (SOV).

Vraag 2

Kunt u een update geven van uw gesprekken met betrokken partijen, zoals de Landelijke
Huisartsen Vereniging (LHV), InEen en GGD GHOR Nederland, over bestaande knelpunten?
Kunt u concreet maken wat de knelpunten wat u betreft op dit moment zijn?2

Antwoord 2

In de gesprekken tussen VWS en LHV, InEen en GGD GHOR over de zorg voor Oekraïense
ontheemden is volop aandacht voor de knelpunten die nu spelen of die worden voorzien
bij een hogere instroom van het aantal ontheemden. De belangrijkste knelpunten zijn
tolken die ingezet kunnen worden bij zorgverlening, de medische dossiervoering van
huisartsen op de grotere centrale opvanglocaties en de administratieve lasten van
zorgdeclaraties. Vanwege de reeds bestaande druk op de huisartsenzorg is een zo beperkt
mogelijke administratieve druk van groot belang.

Vraag 3

Deelt u het besef van urgentie bij genoemde veldpartijen om zo spoedig mogelijk te
komen tot werkbare randvoorwaarden en een goede landelijke organisatie van de eerstelijnszorg
voor vluchtelingen uit Oekraïne, aangezien de druk op de basiszorg reeds groot was
en er inmiddels ruim 30.000 Oekraïense vluchtelingen in Nederland zijn gearriveerd?

Antwoord 3

Ja deze urgentie is er. Zie ook het antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Hoe is de regie op de instroom van medische evacués en de instroom daarvan in de verdere
zorgketen geregeld?

Antwoord 4

Binnen Nederlandse ziekenhuizen is op verzoek van de Europese Commissie capaciteit
beschikbaar voor opvang van patiënten met een urgente medische vraag. Het betreft
hier patiënten die zich in de buurlanden van de Oekraïne bevinden. Op 4 april heeft
het Ministerie van VWS het Landelijk Netwerk Acute Zorg (hierna: LNAZ) spoedshalve
opdracht gegeven om gebruikmakend van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding
(LCPS) de rol van «National Medical Evacuation Coördinator» op zich te nemen voor
Nederland, de medische evacuaties te coördineren en te doen wat nodig is om met dit
coördinatiecentrum en in samenwerking met betrokken partijen de opvang en spreiding
van patiënten in goede banen te leiden.

De «matching» van patiënten verloopt middels het speciaal daarvoor ingericht Europees
systeem en vindt plaats op basis van wederzijdse acceptatie: als een verzoek tot evacuatie
van een patiënt in het systeem komt te staan, kunnen landen deze patiënt accepteren,
waarna de patiënt zelf kan kiezen naar welk land de voorkeur uitgaat. Ondanks de voorbereidingen
die zijn getroffen door LCPS en andere betrokken partijen, zoals Eurocross voor het
internationaal medisch vervoer en de ziekenhuizen die klaar staan patiënten op te
vangen, zijn er tot op heden geen patiënten geweest die ervoor gekozen hebben om naar
Nederland te komen.

Hoewel het Europese spreidingssysteem nog niet volmaakt werkt, zijn inmiddels in diverse
andere Europese landen patiënten opgevangen. Onze waardevolle bilaterale contacten
willen we gebruiken om de bekendheid van de wijze van aanmelden in het Europese systeem
te vergroten. Ook dringen we via Europa erop aan dat landen waar momenteel veel patiënten
verblijven, zoals Polen en Roemenië, het gebruik van het Europese systeem intensiveren.
Zowel op nationaal als op Europees niveau is besloten om de opvang via het Europese
systeem en het LCPS te doen plaatsvinden. Juist door de Europese aanpak kunnen we
snel zien waar capaciteit (binnen Europa) beschikbaar is. Zo zorgen we er ook voor
dat de reguliere zorg voor patiënten in Nederland en andere Europese landen kan doorgaan.
Op deze manier kunnen de evacuaties veilig en gestructureerd verlopen en kunnen we
uiteindelijk de beste zorg bieden op de plaats die op dat moment het meest geschikt
is.

Vraag 5, 6, 7, 8, 9 en 10

Kan bij het organiseren van basiszorg voor Oekraïense vluchtelingen gebruik worden
gemaakt van reeds bestaande systemen en afspraken over zorg voor vreemdelingen en/of
asielzoekers, met inachtneming van de bijzondere status die Oekraïense vluchtelingen
genieten?

Bent u bijvoorbeeld bereid om ten aanzien van het medisch dossier van Oekraïense vluchtelingen
gebruik te maken van het systeem dat ook wordt gebruikt voor asielzoekers in asielzoekerscentra
(AZC’s)?

Erkent u dat de huidige regeling voor de declaratie van kosten bij het Centraal Administratie
Kantoor (CAK) een hoge administratieve lastendruk met zich mee brengt en niet geschikt
is voor deze aantallen patiënten?

Bent u bereid om te bezien hoe die regeldruk verminderd kan worden, waarbij u in ieder
geval de voor- en nadelen in kaart brengt van het afsluiten van een contract met één
zorgverzekeraar voor Oekraïense vluchtelingen, zoals dit ook voor asielzoekers het
geval is?

Bent u bereid om te zorgen voor een telefoonlijn voor de avond-, nacht- en weekenduren,
vergelijkbaar met de praktijktriagelijn voor asielzoekers?

Wat is de stand van zaken met betrekking tot de inzet van professionele tolken bij
de zorg voor Oekraïense vluchtelingen? Wanneer gaat de regeling voor hen in? Bent
u bereid om de beschikbaarheid van deze tolken op eenzelfde drempelvrije wijze te
regelen als voor asielzoekers die door het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA)
worden opgevangen?

Antwoord 5, 6, 7, 8, 9 en 10

Omdat de ontheemden uit de Oekraïne niet door het COA worden opgevangen vallen zij
niet onder de Regeling Medische zorg Asielzoekers. Om de toegang tot medische zorg
en Wlz-verblijfszorg goed te organiseren is evenwel besloten dat de Staatssecretaris
van JenV de verantwoordelijkheid draagt voor de organisatie van de toegang tot zorg,
analoog aan de verantwoordelijkheid voor de asielzoekers.

Het Ministerie van JenV werkt met ondersteuning van het Ministerie van VWS samen met
de zorgverzekeraars aan de invulling van een uitvoeringscontract, zoals dit ook is
georganiseerd voor asielzoekers. Het uitgangspunt hierbij is het zoveel mogelijk kopiëren
van bestaande systemen, contracten, en de aanspraken, zoals deze ook is opgenomen
in de regeling medische zorg asielzoekers. Daarvoor wordt ook veelvuldig gebruik gemaakt
van de kennis en ervaring die het COA heeft opgedaan met de RMA.

Vraag 11

Kunt u deze vragen gezien de urgentie zo spoedig mogelijk beantwoorden, in ieder geval
voor het aanstaande plenaire debat over de opvang van Oekraïense vluchtelingen?

Antwoord 11

Het is niet gelukt om de vragen voor het plenaire debat te beantwoorden. Ik heb u
ten behoeve van het debat wel een uitgebreide verzamelbrief3 gestuurd, waarin ik op belangrijke aspecten van de zorg aan deze groep ben ingegaan.