Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Ellemeet, Ploumen en Paternotte over het recht op abortus in Polen

Antwoord van Minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport (ontvangen 9 mei 2022).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht in de Guardian1 waaruit blijkt dat de eerste vrouwen in Polen nu worden vervolgd voor (het assisteren
bij) abortus?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met het bericht uit Euronews2 van 26 januari jl. over twee Poolse vrouwen die het leven hebben moeten laten door
het verbod op abortus aldaar?3

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3, 4

Wat kunt u in Nederland betekenen voor vrouwen in Polen die hun zwangerschap willen
afbreken?

Welke mogelijkheden zijn er om Poolse vrouwen die een abortus willen actief naar Nederland
te halen voor een veilige en zorgvuldige abortus?

Antwoord 3, 4

Vrouwen uit het buitenland, waaronder Poolse vrouwen, kunnen in Nederland een behandeling
in een abortuskliniek ondergaan. Dit is echter geen recht en de Nederlandse staat
biedt deze individuele vrouwen geen financiële ondersteuning. Wel maakt Nederland
zich sterk voor het bereikbaar en toegankelijk houden van abortushulpverlening. Elk
jaar maken ruim 3000 vrouwen, niet woonachtig in Nederland, hiervan gebruik. In 2020
betrof het 308 vrouwen uit Polen. De Nederlandse Zorgautoriteit stelt jaarlijks maximumtarieven
vast voor abortusbehandelingen voor vrouwen die niet op grond van de Wet langdurige
zorg verzekerd zijn. Afhankelijk van het soort behandeling gaat het om ca. 435 – 1.185
euro. De klinieken kunnen hier flexibel mee omgaan, en een lager tarief vragen als
een vrouw het maximumtarief niet kan betalen. Van deze mogelijkheid maken de klinieken
in praktijk ook gebruik.

Vraag 5

Bent u bekend met het bericht van Euronews4 dat vrouwenrechtenactivisten worden opgepakt in Polen?

Antwoord 5

Ja.

Vraag 6

Hoe kan de Nederlandse overheid de Poolse vrouwenrechtenactivisten bijstaan?

Antwoord 6

Het bevorderen van gelijke rechten voor vrouwen en meisjes is een van de prioriteiten
binnen het Nederlandse mensenrechtenbeleid. Om deze beleidsprioriteit te ondersteunen
worden via het Mensenrechtenfonds mensenrechtenorganisaties wereldwijd, waaronder
in Polen, gefinancierd. Komende jaren zal, conform de motie van het lid Sjoerdsma
over inzet van het Mensenrechtenfonds voor gelijke rechten voor LHBTI en vrouwen en
andere kwetsbare groepen in de periode 2022–2027 in Europa, deze inzet vanuit het
Mensenrechtenfonds ook in Polen worden voortgezet en waar mogelijk geïntensiveerd,
inclusief op het terrein van informatievoorziening over en pleitbezorging voor toegang
tot veilige abortus. Over dit onderwerp is ook met uw Kamer gesproken tijdens de begrotingsbehandeling
van Buitenlandse Zaken op 18 november 2021. Daarbij moet worden vermeld dat het fonds
niet ter ondersteuning van abortusdiensten voor individuen kan worden ingezet, enkel
ter ondersteuning van organisaties die zich inzetten voor toegang tot en informatie
over veilige abortus.

Ook financiert Nederland middels een ongeoormerkte bijdrage de International Planned
Parenthood Federation (IPPF), dat zich wereldwijd inzet voor seksuele en reproductieve
gezondheid en rechten. In Polen organiseert de IPPF een netwerk van o.a. abortusactivisten
en mensenrechtenorganisaties om de situatie van vrouwen in Polen te verbeteren en
de effecten van de aangescherpte abortuswetgeving onder de aandacht te brengen van
bijvoorbeeld parlementariërs, Europese instanties en de media.

Gezondheidszorg is een competentie van de lidstaten, maar binnen de EU kaders blijft
Nederland het belang van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR), inclusief
veilige en legale abortus, actief uitdragen.

Vraag 7

Bent u zich ervan bewust dat vrouwen in Polen nu geen toegang meer hebben tot abortus?5

Antwoord 7

Ja. Het kabinet maakt zich zorgen over die toenemende regressieve druk op vrouwenrechten
en SRGR, waaronder toegang tot veilige abortus, in Polen.

Door de uitspraak van het Pools Constitutioneel Tribunaal van 22 oktober 2020 is toegang
tot legale en veilige abortus in Polen verder ingeperkt. Vrouwen in Polen komen alleen
in aanmerking voor een abortus als de moeder in levensgevaar is of als de zwangerschap
het resultaat is van verkrachting of incest.

Vraag 8

Heeft u ook kennisgenomen van het bericht uit The Quint6 over het gebruik van seksueel geweld door Russische troepen als oorlogsmiddel, en
dat gevluchte slachtoffers hiervan dus ook geen toegang hebben tot abortus in Polen?

Antwoord 8

Ja. Vrouwen in Polen komen alleen in aanmerking voor een abortus als de moeder in
levensgevaar is of als de zwangerschap het resultaat is van verkrachting of incest.
Wat dit precies betekent voor gevluchte vrouwen uit Oekraïne die een abortus zouden
willen ondergaan, is momenteel onderdeel van bespreking in Polen.

Vraag 9, 10

Bent u bereid om samen te werken met Poolse pro-abortus groepen om vluchtelingen in
Polen die toegang tot abortus nodig hebben te identificeren en hen de mogelijkheid
te bieden om deze zorg in Nederland te verkrijgen?

Bent u bereid om abortus voor deze vluchtelingen uit Oekraïne te realiseren?

Antwoord 9, 10

Zoals ook aangegeven tijdens het plenair debat d.d. 10 maart 2022 (voortzetting) inzake
het voorstel van wet van de leden Ellemeet, Ploumen, Paternotte en Van Wijngaarden
tot wijziging van de Wet afbreking zwangerschap alsmede enkele andere wetten in verband
met de legale medicamenteuze afbreking van de zwangerschap via de huisarts (34 891), geeft de Minister van VWS de garantie voor toegankelijkheid van abortuszorg, wanneer
dat nodig is, voor vrouwen uit Oekraïne die naar Nederland komen. Zie ook de beantwoording
op de vragen 3 en 4. De Nederlandse staat biedt geen faciliterende steun aan vrouwen
uit het buitenland om naar Nederland te komen om een abortus te ondergaan.