Verslag van een bijeenkomst : Verslag van de plenaire COSAC-Conferentie, gehouden in Parijs, Frankrijk van 3 maart tot en met 5 maart 2022

BJ\ Nr. 82 VERSLAG

Vastgesteld 22 april 2022

Van donderdag 3 maart tot en met zaterdag 5 maart 2022 vond in Parijs, Frankrijk,
de plenaire conferentie van commissies voor Europese aangelegenheden van de parlementen
van de Europese Unie, hierna aangeduid als de plenaire COSAC, plaats. Naast de genoemde
delegaties namen ook delegaties van de nationale parlementen van de kandidaat-lidstaten
van de Europese Unie deel als waarnemer, evenals delegaties van de Raad van de Europese
Unie en van de Europese Commissie. De conferentie vond fysiek plaats.

De Nederlandse delegatie naar deze conferentie bestond uit Joris Backer (D66), lid
van de commissie voor Europese Zaken van de Eerste Kamer, Laura Bromet (GroenLinks),
voorzitter van de commissie Europese Zaken van de Tweede Kamer en Roelien Kamminga
(VVD), lid van de commissie Europese Zaken van de Tweede Kamer. De ambtelijke ondersteuning
bestond uit Van den Driessche (Eerste Kamer) en Timmer en De Vrij (Tweede Kamer).

De delegatie brengt als volgt verslag uit1:

1. En marge van de conferentie

Voorafgaand aan de conferentie heeft de delegatie op donderdag 3 maart een technische
briefing gekregen op de Residentie in Parijs, verzorgd door Pieter de Gooijer, Nederlands
ambassadeur in Frankrijk. Hier werd voornamelijk gesproken over de oorlog in Oekraïne
en de ontwikkelingen in die situatie. Daarnaast is er gesproken over het huidige politieke
landschap en de aankomende verkiezingen in Frankrijk.

2. Plenaire COSAC

De conferentie werd geopend door Laetitia Saint-Paul, Vicevoorzitter van de Franse
Assemblée Nationale. In haar inleiding benadrukte zij de solidariteit met de Oekraïense
burger en prees de sancties die Rusland zijn opgelegd. Saint-Paul benoemde dat de
Europese Unie (EU) een standpunt dient in te nemen op meerdere belangrijke punten,
om zich zo voor te bereiden op de toekomst. Hierbij noemde ze vooral economisch beleid,
het defensiebeleid en ruimtelijke ordening. Ze benadrukte het belang van het bijhouden
van de wereldwijde economische en strategische wedloop, maar hierbij dient de nauwe
band met burgers behouden te worden.

Sabine Thillaye, voorzitter van de commissie voor Europese Zaken van de Franse Assemblée
Nationale, vervolgde met de procedurele zaken Zij deelde hier mede dat de trojka een
conceptverklaring had aangenomen over de situatie in Oekraïne, waarin de Russische
agressie werd veroordeeld2. Zij nodigde de delegaties uit om deze verklaring te ondertekenen. De verklaring
is in een (spoed)mailprocedure voorgelegd aan de commissies Europese Zaken van beide
Kamers. Een meerderheid van de fracties in beide commissies heeft geen bezwaar geuit
tegen ondertekening door de delegatieleiders van Eerste en Tweede Kamer. Deze verklaring
is uiteindelijk ondertekend door alle aanwezige delegatieleiders.

3. Sessies

Na de vaststelling van de agenda volgden zes inhoudelijke sessies 1) Eerste beoordeling
van het Franse voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie, 2) Herstelplan voor
Europa en het einde van de crisis, 3) Klimaatverandering en de energietransitie, 4) Conferentie
over de Toekomst van Europa, 5) Voortgang van de COSAC-werkgroepen en 6) Debat over
Oekraïne.

De premier van Frankrijk, Jean Castex, leidde de sessie over het Franse Voorzitterschap
in. Hij uitte zijn bewondering voor de moed en waardigheid van het Oekraïense volk
en hun president Volodymyr Zelensky. Hij herhaalde dat de Europese Unie aan hun kant
stond door het leveren van uitrusting, het zenden van humanitaire konvooien, en het
organiseren van een solidariteitsmechanisme om de aangrenzende lidstaten te helpen
met het opvangen van vluchtelingen. Hierna ging hij in op de sancties die de EU Rusland
heeft opgelegd en het spillover effect hiervan naar derde landen, zoals Zwitserland, die het voorbeeld van de EU heeft gevolgd.
Desalniettemin zullen de sancties ook een effect hebben op de Europese economie. Castex
gaf aan dat een Europese respons nodig is om de meest blootgestelde bedrijven, banen
en sectoren te beschermen tegen de negatieve effecten van deze sancties.

Volgens premier Castex kan één van de effecten van deze crisis het versterken van
de cohesie en eenheid van de EU zijn. Daarnaast toonde deze crisis volgens Castex
het belang van de soevereiniteit van Europa aan. Hierbij benadrukte hij hoe Frankrijk
vier jaar geleden de ambitie van een Europese defensie promootte met het lanceren
van het Strategisch Kompas-project. Hij onderstreepte dat het Franse voorzitterschap
zich in zou zetten om mee te bouwen aan dit krachtige Europa. De premier eindigde
zijn betoog met het benadrukken van het belang van de dialoog met Oekraïne.

Tijdens de tweede sessie over de Recovery and Resilience Facility (RRF), bracht Jean-François Rapin, voorzitter van de commissie voor Europese Zaken
van de Franse Senaat, drie punten naar voren voor de discussie: 1) de voorwaarden
voor de implementatie van het RRF, 2) het risico op bureaucratie en overmatige controle
van de Europese Commissie en 3) de terugbetaling van de gezamenlijke schuld waar de
nieuwe eigen middelen voor nodig zijn. Hierbij benoemde hij ook de dat de oorlog in
Oekraïne economische consequenties zal kennen. In het debat werd met name steun voor
Oekraïne uitgesproken en de Russische agressie veroordeeld. Drie keynote sprakers leidden de sessie in: Othmar Karas, Eerste Vice-President van het Europees
Parlement, Ivan Stefanec, Voorzitter van SME Europe, en Daniel Gros van het Centre for European Policy Studies. Tijdens zijn interventie ging het lid Backer in op het belang van het handhaven van de rechtsstaat in de EU, mede ter voorkoming
van situaties zoals de huidige Russische agressie. In dat kader drong Backer aan op
het activeren van het mechanisme van «rechtsstaatconditionaliteit» in het RRF. Daarnaast
riep hij alle afgevaardigden op om de verklaring over Oekraïne te steunen.

Tijdens de derde sessie over Klimaat en energie benadrukte Sabine Thillaye dat de
oorlog in Oekraïne onvermijdelijk effect zou hebben op de bespreking van dit onderwerp.
Hierbij herinnerde ze iedereen aan de klimaatdoelen, waarbij ze specifiek refereerde
aan het Mechanisme voor koolstofcorrectie aan de grens. Onder andere Werner Goyer,
President van de Europese Investeringsbank (EIB), gaf een keynote speech. Hij begon zijn bijdrage met het veroordelen van de Russische invasie en het benoemen
dat de EIB samenwerkte met haar partners om een steunpakket van twee miljard euro
te ontsluiten voor Oekraïne. Voor de lange termijn benadrukte Goyer dat de inspanningen
gericht zouden zijn op het versnellen van investeringen in strategische autonomie,
groene energie en Europees technologisch leiderschap. Hij gaf daarbij aan dat de groene
transitie niet moest worden gezien als een probleem, maar juist als een oplossing.
Ook in het licht van de wens van de EU om onafhankelijk te zijn. Tijdens het debat
werd door veel sprekers de stijgende energieprijzen en de impact op burgers en bedrijven
aangekaart.

De vierde sessie over de Conferentie van de Toekomst van Europa (CoFE) werd ingeleid
met een videoboodschap van Ursula von der Leyen, Voorzitter van de Europese Commissie.
Hierin refereerde von der Leyen aan de ontwikkelingen in Oekraïne, en onderstreepte
ze dat de reactie van de EU de toekomst van Europa kan herschrijven. Daarom is het
belangrijker dan ooit om te luisteren naar de burgers. Volgens von der Leyen heeft
de Conferentie bewezen een effectieve manier te zijn om mensen die zich nooit bezig
hebben gehouden met Europa te verbinden met de EU. Het was naar haar zeggen een ongeëvenaard
experiment in de Europese democratie. Naast Dubravka Šuica, Eurocommissaris voor Democratie
en Demografie en co-voorzitter van de CoFE, was Guy Verhofstadt, lid van het Europees
Parlement en co-voorzitter van de Conferentie, één van de keynote sprekers. Hij sprak de plenaire vergadering met een krachtige oproep tot meer Europese
eenheid en meer steun voor het Oekraïense volk. Volgens hem zou CoFE hierop moeten
reageren met concrete stappen en een sterke politieke daad, zoals een conventie of
een congres.

In haar interventie benadrukte het lid Kamminga het belang van transparantie in het hele proces. Daarbij uitte zij enige bezorgdheid
over de tijdlijn van de Conferentie, ook in het licht van de huidige crisis.

In de vijfde sessie over de voortgangsrapporten van de COSAC-werkgroepen informeerde
Thillaye, voorzitter van de werkgroep over Waarden in de EU, dat de werkgroepen goede
vooruitgang maakten en ze bedankte allen die er hun tijd in hebben gestoken. Ze maakte
bekend dat er voor de twee werkgroepen, een over de rol van nationale parlementen
in de EU en een over the place of values at the heart of the sense of belonging to the European Union, in totaal zes tot acht vergaderingen zullen worden gehouden. Ten aanzien van de
laatste werkgroep benadrukte Thillaye twee aspecten: 1) het belang van een algemeen
begrip van waarden zoals democratie en/of rechtsstatelijkheid en 2) en hun plek binnen
de Europese Unie. Jean-François Rapin, voorzitter van de werkgroep over de rol, verklaarde
dat de COSAC een belangrijke rol heeft binnen de EU en dat de werkgroepen de relaties
tussen parlementariërs versterken. Verder schetste hij enkele prioriteiten, gebaseerd
op de initiële discussies binnen de werkgroepen: 1) de behoefte aan verbetering van
Europese beleidsmonitoring door nationale parlementen, 2) het effectiever maken van
interparlementaire samenwerking en 3) de rol die nationale parlementen direct kunnen
spelen op het Europese niveau. Hij gaf aan dat er een dieper debat en nauwere samenwerking
met de Europese Commissie plaats zou moeten vinden om meer invloed uit te kunnen oefenen.
Hij benoemde specifiek de verbetering op het toezicht van de naleving van het subsidiariteitsbeginsel
en verwelkomde ook het idee voor een groene kaart voor nationale parlementen.

De zesde sessie was een ingelast actualiteitsdebat over Oekraïne. Thillaye verwelkomde
het feit dat de oorlog in Oekraïne unaniem werd veroordeeld door de lidstaten. Ze
onderstreepte nogmaals hoe broos de vrede in Europa was en riep op tot voortdurende
steun aan Oekraïne om zijn soevereiniteit en territoriale integriteit te verdedigen.
De Russische agressie zou een nieuwe Europese strategie vereisen, ze verwees daarbij
naar het Strategisch Kompas. Omdat deze crisis de Europese burgers, en daarmee de
nationale parlementen, zou raken, was hun directe betrokkenheid bij de besluitvorming
om deze crisis te beheersen van cruciaal belang. Ze bedankte ook alle delegaties voor
het ondertekenen van de verklaring ter ondersteuning van Oekraïne, op uitnodiging
van de Trojka.

Tot slot bedankten zowel Thillaye als Rapin alle deelnemers, het COSAC secretariaat
en alle staf voor het organiseren van deze bijeenkomst.

Namens de delegatie,

De voorzitter van de vaste commissie voor Europese Zaken in de Tweede Kamer, Bromet

Delegatieleider vanuit de commissie voor Europese Zaken van de Eerste Kamer, Backer