Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid De Hoop over het artikel 'Experts niet verbaasd over grote legionella uitbraak. Derde in paar jaar tijd in deze regio'

Antwoord van Minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat), mede namens de Minister
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 3 februari 2022). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 1085.

Vraag 1

Kent u het artikel «Experts niet verbaasd over grote legionella uitbraak. Derde in
paar jaar tijd in deze regio»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u het eens met Diana Snijder van de Stichting Veteranenziekte dat het kabinet
sinds de eerste Covid-lockdown legionellabesmettingen had kunnen zien aankomen onder
andere omdat veel drinkwaterinstallaties in gebouwen lang hebben «stilgestaan»?

Antwoord 2

In 2020 zijn hierover ook Kamervragen beantwoord van de leden Van Brenk en Laçin2. De GGD en het RIVM volgen continu het aantal meldingen van patiënten met longontsteking
door Legionella en zij onderzoeken daarbij ook wat de meest waarschijnlijke besmettingsbronnen
zijn van deze patiënten. Er is bij de onderzoeken die tijdens de pandemie zijn uitgevoerd
geen verband aangetoond tussen gebouwen waarvan de leidingwaterinstallatie vanwege
de lockdown langdurig niet is gebruikt en de stijging van het aantal legionellosebesmettingen.
In Schijndel is geen oorzaak vastgesteld. Uit het onderzoek naar de uitbraak is gebleken
dat deze niet veroorzaakt kan zijn door een leidingwaterinstallatie, maar waarschijnlijk
kwam door verspreiding via een natte koeltoren.

Vraag 3

Kunt u verklaren waarom er in de regio De Meierij al voor de derde keer in een paar
jaar tijd sprake is van een legionella-uitbraak?

Antwoord 3

De twee eerdere uitbraken in deze regio vonden drie jaar geleden plaats in Boxtel
en Son, waarbij in beide uitbraken de bron een afvalwaterzuivering was: bij een vleesverwerkend
bedrijf in Boxtel en een destructiebedrijf in Son. Er is geen relatie tussen de huidige
uitbraak in Schijndel en de eerdere uitbraken bekend.

Vraag 4

Is er een stijgende nationale trend in het aantal uitbraken waar te nemen? Zo ja,
kunt u die verklaren?

Antwoord 4

Er is geen sprake van een stijgende trend in het aantal uitbraken, maar wel een toename
in het aantal jaarlijkse legionellosegevallen. Er zijn meerdere factoren die daarbij
mogelijk een rol spelen. Het aantal patiënten hangt samen met de weersomstandigheden
(warm en vochtig). Door de vergrijzing kan het aantal patiënten ook toenemen en mogelijk
kunnen ook innovaties op het gebied van water- en energiebesparing een rol spelen,
door een toename van het aantal installaties waarin legionella kan groeien en die
naar de omgeving kunnen vernevelen. Daarnaast worden er iets meer patiënten gemeld
die een privéjacuzzi gebruiken, wat ook een groter risico op besmetting geeft.

Vraag 5

Welke stappen gaat u nemen om legionella-uitbraken te voorkomen?

Antwoord 5

Situaties waarbij meerdere personen legionellose oplopen als gevolg van één bron worden
in Nederland vooral gerelateerd aan afvalwaterzuiveringsinstallaties en natte koeltorens.

Voor afvalwaterinstallaties wordt gewerkt aan een Handreiking op basis van de Wet
milieubeheer, die volgens planning eind februari gereed zal zijn. Met die Handreiking
worden zowel aan de exploitanten als de toezichthouders (omgevingsdiensten) handvatten
geboden opdat de legionellarisico’s van de afvalwaterzuivering zo goed mogelijk worden
beheerst.

Daarnaast zal de Handreiking naar verwachting bouwstenen bevatten voor het ontwikkelen
van specifieke regelgeving in het kader van de Omgevingswet.

Voor legionellapreventie bij natte koeltorens geldt al sinds 2010 specifieke regelgeving
op basis van de Wet milieubeheer. Ook hier zijn de omgevingsdiensten verantwoordelijk
voor het toezicht.

Voor legionellapreventie bij de zogeheten prioritaire leidingwaterinstallaties (zoals
van ziekenhuizen en hotels) zal de regelgeving naar aanleiding van de recent uitgevoerde
evaluatie gewijzigd worden. Hiervoor verwijs ik naar de brief en rapporten die mijn
ambtsvoorganger op 16 november aan u heeft gezonden3. Toezichthouder is de Inspectie Leefomgeving en Transport.

Vraag 6

Welke inzichten verschaft het monitoren van «legionella non-pneumo» in het signaleren
van problemen in legionella-installaties?

Antwoord 6

In het rapport van Berenschot-KWR dat de Kamer op 16 november jl. ontving, wordt geadviseerd
om voor het gros van de prioritaire locaties (zoals hotels, kampeerterreinen en jachthavens)
de metingen en de eventueel daaruit voortvloeiende maatregelen te richten op Legionella pneumophila. Uit het rapport blijkt namelijk dat het meten van Legionella non-pneumophila daar uit oogpunt van volksgezondheid weinig tot geen toegevoegde waarde heeft.

Alleen op specifieke locaties, waar veel mensen met een ernstig verzwakt immuunsysteem
verblijven (zoals ziekenhuizen), zouden de metingen en maatregelen zich ook op andere
legionellasoorten moeten richten. Daar hebben deze metingen wel een toegevoegde waarde,
omdat deze personen ook ziek kunnen worden van Legionella non-pneumophila. In de brief van 16 november 2021 heeft mijn ambtsvoorganger aangegeven dit advies,
onder een aantal in de brief genoemde voorwaarden, over te nemen.

Gezien de nieuwe inzichten van het rapport van Berenschot-KWR en de adviezen uit het
RIVM-rapport «Betekenis van Legionella-soorten voor preventiebeleid van leidingwaterinstallaties»
van 20094 ziet ook het RIVM mogelijkheden om het monitoren in de toekomst bij sommige prioritaire
leidingwaterinstallaties alleen te richten op L. pneumophila.

Of de Drinkwaterrichtlijn daartoe de ruimte biedt, wordt nu nog bezien. Ik zal u hier
uiterlijk in maart over informeren.

Vraag 7

Bent u bereid de ervaringen en knelpunten van de brede werkgroep «evaluatierapport»
bestaande uit onder andere. Stichting Veteranenziekte en ENVAQUA op het gebied van
«pneumo/non-pneumo» en «prioritair»/«niet prioritair» met de Kamer te delen?

Antwoord 7

De ervaringen en knelpunten van de breed samengestelde werkgroep zijn verwoord in
het rapport «Vragen en knelpunten rond legionellaregelgeving in leidingwater op basis
van 20 jaar praktijk in Nederland». Dit rapport is op 16 november aan de Kamer gezonden5.

Vraag 8

Bent u bereid het reeds vaker toegezegde en nu aangekondigde onderzoek naar technologieën
zoals filtratie, UV-C en koper-zilverionisatie op korte termijn uit te voeren en toe
te spitsen op de mogelijkheden van zowel water- en energiebesparing als volksgezondheid?
Wanneer verwacht u dat dit onderzoek gedeeld kan worden met de Kamer?

Antwoord 8

In de eerdergenoemde brief van 16 november is aangekondigd dat in 2022 een onderzoek
wordt opgestart naar de effectiviteit, neveneffecten en duurzaamheidsaspecten van
legionellabeheerstechnieken. In het onderzoek zullen onder meer de aspecten volksgezondheid,
milieu, energiegebruik en watergebruik aan de orde komen. Eind 2022 zal ik u informeren
over de stand hiervan.