Mededeling (uitstel antwoord) : Uitstel beantwoording van de leden Van Raan en Teunissen over het Energy Charter Treaty

Mededeling van Staatssecretaris Yeşilgöz-Zegerius (Economische Zaken en Klimaat) (ontvangen
6 januari 2022).

Vraag 1

Klopt het dat er al sinds 2017 wordt gepraat over het «moderniseren» van het Energy
Charter Treaty (ECT)? Hoe lang gaat het nog duren voordat er een akkoord ligt?

Vraag 2

Kunt u garanderen dat «modernisering» uitsluit dat bedrijven kunnen dreigen met miljardenclaims
wanneer overheden een einde willen maken aan de winning, productie, handel en gebruik
van fossiele energie? Wat is de status van het oorspronkelijke voorstel van de Europese
Unie om de bescherming van fossiele brandstoffen geleidelijk af te schaffen?

Vraag 3

Kunt u bevestigen dat de Europese Unie overeenstemming heeft bereikt over een interne
deadline voor de hervorming van het ECT? Zo ja, wat is die deadline?

Vraag 4

Wat is het plan als de interne deadline niet gehaald wordt? Stappen de Europese Unie,
Nederland en de andere lidstaten dan uit het ECT?

Vraag 5

Onder welke omstandigheden stapt Nederland zelfstandig uit het verdrag? Hoeveel claims
moeten er nog ingediend worden en hoe lang moeten we bij het versterken van het klimaatbeleid
nog rekening houden met dreigingen van fossiele bedrijven voordat het kabinet bereid
is dit besluit te nemen?

Vraag 6

Kunt u bevestigen dat elke wijziging van het ECT unanimiteit vereist onder alle 53
verdragslanden en dat elk land vetorecht heeft?

Vraag 7

Hoe staat het met de opstelling van Japan, dat heeft verklaard zich tegen elke wijziging
van de Investor-State Dispute Settlement-clausule (ISDS) te verzetten?

Vraag 8

Hoe staat het met de opstelling van andere landen die economisch grote winst halen
uit fossiele brandstoffen?

Vraag 9

Kunt u reageren op de uitspraken van klokkenluider Yamina Saheb, energie-expert en
voormalig medewerker van het ECT-secretariaat, die concludeert dat het onmogelijk
zal zijn om het ECT in lijn te brengen met de doelen van Parijs, dat elke poging om
echte hervorming door te voeren een veto zal krijgen van lidstaten die sterk afhankelijk
zijn van inkomsten uit fossiele brandstoffen, en dat de enige manier om onszelf te
beschermen het opzeggen van het verdrag is?1

Vraag 10

Kunt u bevestigen dat er een juridische analyse is opgesteld over het vertrek van
de Europese Unie uit het ECT en het buiten werking stellen van de sunset clausule,
mocht er voor de deadline geen overeenkomst zijn bereikt over de hervorming van het
ECT? Kunt u die analyse delen?

Vraag 11

In hoeverre lopen de standpunten van de lidstaten en de Raad met betrekking tot de
juridische stappen die de EU moet nemen om uit het ECT te stappen uiteen?

Vraag 12

Deelt u de mening dat het onwenselijk is als leden van het ECT zelfstandig kunnen
bepalen welke energievormen beschermd worden en welke niet? Wat zijn de posities van
de Europese Commissie en andere lidstaten (voor zover bekend) over dit zogenaamde
flexibiliteitsvoorstel?

Vraag 13

Wat zijn de juridische stappen om een dergelijk voorstel uit te voeren indien het
aanvaard zou worden? Zouden de nationale parlementen een dergelijke aanpassing van
het verdrag kunnen afkeuren?

Vraag 14

Wat zijn de gevolgen voor de ECT-leden die het flexibiliteitsvoorstel en andere wijzigingen
niet ratificeren? Is het denkbaar dat er een situatie ontstaat waarbij een hervormd
ECT van toepassing is op de ECT-leden die de hervorming steunen en een oorspronkelijk
ECT dat van toepassing is op alle ECT-leden? Indien ja, hoe zouden de Europese Unie
en lidstaten ISDS-claims kunnen voorkomen van investeerders uit landen die het hervormingsvoorstel
niet ratificeren?

Vraag 15

Kunt u tekstvoorstellen delen voor de definitie van economische activiteiten die in
recente ECT-moderniseringsrondes worden besproken, inclusief het flexibiliteitsvoorstel?

Vraag 16

De arbitrageprocedure die RWE en Uniper tegen Nederland gestart zijn om compensatie
te krijgen vanwege de kolenexit is volgens het Europees Hof van Justitie in strijd
met Europees recht; hoe kan het dat deze procedures nog niet zijn stopgezet of door
de geselecteerde arbiters zijn afgewezen?

Vraag 17

Wat doen de Europese Unie en Nederland eraan om te voorkomen dat er nog arbitragezaken
onder het ECT worden gevoerd door investeerders uit EU-landen tegen andere EU-landen?

Vraag 18

Deelt u ook de mening dat ook investeerders van buiten de Europese Unie geen ISDS-claims
onder het Energy Charter Treaty zouden moeten kunnen starten over klimaatbeleid?

Vraag 19

Met RWE is afgesproken om het arbitrageproces zo transparant mogelijk te voeren; waarom
is/zijn de brief/brieven van RWE niet openbaar gemaakt, waarin RWE arbitrage aanspant
en toelicht hoeveel compensatie het claimt en wat de onderbouwing is voor de hoogte
van de compensatie en de vermeende schending van de bescherming van hun investering?
Kunt u dit alsnog openbaar maken?

Vraag 20

Als RWE niet bereid is deze brief/brieven openbaar te maken, wilt u ze dan herinneren
aan de uitspraak van de CEO van RWE bij de hoorzitting van 11 februari 2021 dat ze
«op zich niks te verbergen» hebben en ze vragen hier alsnog aan mee te werken?

Vraag 21

Kunt u zich ervoor inspannen dat ook de brief/brieven van Uniper openbaar worden,
waarin ze de arbitrage starten, hun claim kenbaar maken en een onderbouwing geven?

Vraag 22

Kunt u aangeven welk bedrag Uniper eist ter compensatie voor vermeende schade als
gevolg van de kolenwet?

Vraag 23

Hoe staat het met de anti-arbitrage-procedures van de Nederlandse staat bij de Duitse
rechtbank in Keulen? Wanneer verwacht zij een eerste zitting? Zijn de zittingen en
bijbehorende stukken publiek toegankelijk? Wanneer verwacht u een uitspraak?

Vraag 24

Kunt u het verzoek delen dat Uniper vorige week deed aan de ECT-arbiters om een einde
te maken aan de Nederlandse zaak bij de Duitse rechter?

Vraag 25

Hoe is het mogelijk dat arbiters van een handelsverdrag een normale rechtszaak onder
een nationale rechter kunnen dwarsbomen?

Vraag 26

Riverstone krijgt 212 miljoen euro voor de sluiting van de Onyx-centrale; kunt u onderbouwen
waarom ze zoveel compensatie krijgen, terwijl Riverstone deze centrale in 2019 voor
een veel lager bedrag heeft gekocht in de wetenschap dat de centrale niet lang meer
open zou zijn en terwijl de boekwaarde volgens het eigen jaarverslag uit 2019 slechts
96 miljoen euro zou zijn?

Vraag 27

Heeft Riverstone in de gesprekken met de overheid benoemd dat ze ook compensatie zouden
kunnen eisen via de rechter of met een arbitragezaak onder het Energy Charter Treaty
of een ander investeringsbeschermingsverdrag? Heeft u dit meegewogen in het besluit
om Riverstone met 212 miljoen euro te compenseren?

Vraag 28

Bent u bereid om alle verslagen en/of notulen van de gesprekken met Riverstone inzake
de compensatie met de Kamer te delen?

Vraag 29

Acht u het mogelijk dat Riverstone met een lager bedrag akkoord was gegaan als zij
geen mogelijkheid hadden gehad tot arbitrage via investeringsbeschermingsverdragen?

Vraag 30

Erkent u dat claims of de dreiging van claims via het Energy Charter Treaty invloed
kan hebben op het klimaatbeleid van Nederland? Is het denkbaar dat ons klimaatbeleid
hierdoor meer geld kost? Is het denkbaar dat ons klimaatbeleid hierdoor meer tijd
kost? Is het denkbaar dat hierdoor beleidsopties geschrapt worden, om claims te voorkomen?

Vraag 31

In antwoord op vragen voor de begrotingsbehandeling EZK schreef u «Ten slotte brengt
verder ingrijpen in de kolensector grote juridische risico's in het kader van de lopende
claims met zich mee»; kunt u dit verder toelichten? In hoeverre worden die «grote
juridische risico's» minder als er geen Energy Charter Treaty zou zijn?

Vraag 32

Welke buitenlandse bedrijven met investeringen in Nederland, vallen mogelijk onder
de investeringsbescherming van het Energy Charter Treaty?

Vraag 33

Welke bedrijven hebben de mogelijkheid van een arbitragezaak benoemd in reactie op
klimaatbeleid?

Mededeling

Op 21 december 2021 heeft het lid Leijten (SP) schriftelijke vragen gesteld over het
bericht «Energy Charter Treaty: stalled reform fuels EU fears for climate» en op 24 december
hebben de leden Van Raan en Teunissen (beiden PvdD) schriftelijke vragen gesteld over
het Energy Charter Treaty.

Beantwoording binnen de gestelde termijn is helaas niet mogelijk in verband met de
benodigde interdepartementale afstemming. De twee sets vragen zullen door het nieuwe
kabinet zo snel mogelijk worden beantwoord.