Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van der Staaij en Stoffer over het bericht dat Belarus ongeveer 1 miljard euro ontvangt van het Internationaal Monetair Fonds

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën) en Minister Knapen (Buitenlandse Zaken)
(ontvangen 7 oktober 2021). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021,
nr. 18.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht dat Wit-Rusland ongeveer 1 miljard euro ontvangt van
het IMF?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Waar is de financiële ondersteuning voor bestemd, voor welke doelen moet het geld
aangewend worden?

Antwoord 2

Een generieke SDR allocatie vult de internationale reserveposities van IMF leden aan
en versterkt hiermee het mondiale financiële vangnet. De allocatie verschaft liquiditeit
aan het internationale monetaire systeem. Een SDR-allocatie voorziet opkomende economieën
en lage-inkomenslanden van harde valuta als de euro, dollar, yen, Britse pond en renminbi,
doordat hun centrale banken de gealloceerde SDR’s kunnen omwisselen voor harde valuta
bij andere centrale banken. Daarnaast kunnen SDR’s worden benut om betalingen aan
het IMF te voldoen. SDR’s kunnen kwetsbare landen liquiditeitsruimte bieden om eventuele
cruciale crisis-gerelateerde uitgaven te doen.

Vraag 3

Welke (politieke) voorwaarden zijn verbonden aan de financiële steun?

Antwoord 3

SDR’s zijn onconditioneel van aard. Daardoor zijn er geen voorwaarden verbonden aan
een allocatie van SDR’s of het gebruik van SDR’s.

Vraag 4

Hoe wordt de doelmatigheid en doeltreffendheid van de inzet van de financiële middelen
gemonitord?

Antwoord 4

Om te zorgen dat SDR’s effectief en zorgvuldig worden aangewend, implementeert het
IMF een aantal voorstellen om de transparantie en verantwoording van het gebruik van
SDR’s te bevorderen. Zo is de Guidance Note over het gebruik van SDR’s geactualiseerd,
waarmee het IMF landen een leidraad biedt hoe SDR’s effectief in te zetten.2 Daarin benadrukt het IMF dat noodzakelijke beleidshervormingen om de economie te
ondersteunen tijdig moeten worden ingezet. Tijdens Artikel IV consultaties kan het
IMF landen eventueel adviseren over de specifieke inzet van SDR’s.

Verder stelt het IMF ongeveer twee jaar na de allocatie een extra rapport inzake het
gebruik van SDR’s op. Transparantie wordt verder uitgebreid door de publicatie van
SDR posities en operaties van individuele landen in meer detail uit te splitsen en
op kwartaalbasis te publiceren.

Vraag 5

In hoeverre kunnen de financiële middelen van het IMF de sancties tegen Wit-Rusland
ondermijnen door de effecten ervan op ongewenste wijze te verzachten?

Antwoord 5

In algemene zin geldt dat het de rol van het IMF is om betalingsbalanssteun te verlenen
aan landen die door het lidmaatschap worden erkend. Lidstaten die niet erkend worden
hebben geen toegang tot IMF-faciliteiten. De toekenning van SDR’s doet op zichzelf
geen afbreuk aan de sancties die de EU en verschillende andere bondgenoten tegen Belarus
hebben ingesteld. Bevriezing van tegoeden, inreisverboden, handelsbeperkingen en restricties
op toegang tot de Europese kapitaalmarkt zijn van kracht en hebben onverminderd effect.

Om speciale trekkingsrechten te verzilveren moet de centrale bank van Belarus deze
op de internationale kapitaalmarkt omwisselen voor harde valuta bij andere centrale
banken. Nederland zet erop in om, in lijn met het staande sanctiebeleid, in contacten
met de EU en andere internationale partners de mogelijkheden voor Belarus om SDR’s
te verzilveren op de kapitaalmarkt zo veel mogelijk te beperken, om zo de druk op
het regime verder op te voeren.

Vraag 6, 7

Deelt u de mening dat het niet uit te leggen is dat Wit-Rusland een fors bedrag ontvangt
via het IMF, terwijl er met Nederlandse steun sancties aan Wit-Rusland opgelegd zijn
door landen die ook lid zijn van het IMF?

Geeft het IMF zich rekenschap van deze tegenstrijdigheid, en zo ja, op welke manier?

Antwoord 6, 7

Om toegang te krijgen tot gealloceerde SDR’s dient een land geen achterstallige betalingen
aan het IMF uit te hebben staan en dient het IMF de zittende macht in het land te
erkennen. Het IMF gaat over tot niet-erkenning indien de meerderheid van het IMF-lidmaatschap,
gewogen op basis van stemgewicht, een regime niet erkent.

Het kabinet heeft grote zorgen over de zware repressie waar de autoriteiten in Belarus
hun eigen bevolking aan onderwerpen. Nederland heeft in EU-verband daarom ook vier
krachtige pakketten sancties tegen Belarus ingesteld. Samen met een grote groep partners
staat Nederland ook op het standpunt dat Loekasjenko geen democratische legitieme
president is.

Er is echter geen sprake van brede internationale niet-erkenning van de uitvoerende
macht van Belarus. Ook in EU-verband is niet overgegaan tot volledige niet-erkenning
van de uitvoerende macht van Belarus. Wel is de samenwerkingsrelatie met Belarus in
grote mate afgeschaald sinds de gestolen presidentsverkiezingen van augustus 2020.

Bij de allocatie van de SDR’s op 23 augustus jl. zijn deze generiek uitgekeerd aan
alle leden van het IMF. De leden waarvan de uitvoerende macht door de meerderheid
van het IMF-lidmaatschap wordt erkend, waaronder dus ook Belarus, hebben toegang tot
de gealloceerde SDR’s. Nederland is van mening dat dit correct op basis van de geldende
procedures van het IMF is gebeurd.

Vraag 8

Bent u bekend met de kritische reacties vanuit bijvoorbeeld de Wit-Russische oppositie
op de schenking, en in hoeverre deelt u hun kritiek?

Antwoord 8

Het kabinet is bekend met deze reacties en heeft grote zorgen over de zware repressie
waar de autoriteiten in Belarus hun eigen bevolking aan onderwerpen. Het Kabinet heeft
dan ook begrip voor de vragen die de uitkering van deze SDR’s aan Belarus oproept.
Echter, de toekenning van SDR’s is naar het oordeel van het kabinet volgens de geldende
procedures verlopen.

Zoals ook gemeld in de het antwoord op de Kamervragen van leden Brekelmans en Heinen
(2021Z14510) zet het kabinet zich er, in lijn met het geldende sanctiebeleid, wel voor in om
de mogelijkheden voor Belarus om deze SDR’s op de internationale kapitaalmarkt te
verzilveren zoveel mogelijk te beperken.

Vraag 9

Welke invloed kan Nederland met gelijkgestemde landen uitoefenen op deze beslissing
van het IMF, en bent u bereid zich in te zetten voor het intrekken ervan?

Antwoord 9

De allocatie van deze SDR's aan Belarus is volgens de daartoe geldende procedures
tot stand gekomen. De SDRs zijn reeds uitgekeerd en een generieke allocatie kan niet
voor afzonderlijke lidstaten teruggedraaid worden. Het kabinet ziet daarom geen aanleiding
om zich nu binnen het IMF uit te spreken voor het intrekken van de aan Belarus toegekende
SDR’s.

Vraag 10

Deelt u de mening dat Nederland geen trekkingsrechten mag kopen van Wit-Rusland?

Antwoord 10

Om speciale trekkingsrechten te verzilveren, kunnen landen deze op de internationale
kapitaalmarkt omwisselen voor harde valuta bij andere centrale banken. Zoals genoemd
in de antwoorden op de Kamervragen van de leden Brekelmans en Heinen (2021Z14510) zet Nederland erop in om, in lijn met het staande sanctiebeleid, de mogelijkheden
voor Belarus om SDR’s op de internationale kapitaalmarkt in te wisselen zoveel mogelijk
te beperken. Op grond van afspraken met het IMF behoudt De Nederlandsche Bank zich
altijd het recht voor om SDR transacties te weigeren met tegenpartijen waar (EU) sancties
voor gelden.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van de leden Brekelmans
en Heinen (beiden VVD), ingezonden 24 augustus 2021 (vraagnummer 2021Z14510).