Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Eerdmans en Pouw-Verweij over het vertrek van Minister van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat

Antwoord van Minister Rutte (Algemene Zaken), van Minister Ollongren (Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties) en van Minister Visser (Infrastructuur en Waterstaat)
(ontvangen 8 september 2021).

Vraag 1

Deelt u de mening dat de functie van mevrouw Van Nieuwenhuizen als lobbyist bij Vereniging
Energie-Nederland, branchevereniging van onder meer energiebedrijven Shell, Eneco,
RWE, GasTerra, Vattenfall, BP en Essent, op zijn minst een mogelijk belangenconflict
verenigt met de portefeuille Infrastructuur en Waterstaat die zij als Minister bekleedde?

Antwoord 1

In de nieuwe functie van mevrouw Van Nieuwenhuizen staat de energiesector centraal.
De Minister van EZK draagt beleidsverantwoordelijkheid voor de energiesector. De energiesector
is primair afhankelijk van zijn besluitvorming. Tegelijkertijd zijn daarbij op specifieke
onderdelen ook aangelegenheden in het geding die behoren tot de verantwoordelijkheid
van onder meer de Minister van IenW. Hierbij is te denken aan de betrokkenheid van
IenW bij aanwijzing van gebieden op zee die geschikt zijn voor windenergie. Op grond
van het lobbyverbod (oud-) bewindspersonen, mag mevrouw Van Nieuwenhuizen daarover
gedurende twee jaar geen lobby-contact hebben met de ambtenaren van het Ministerie
van I&W.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat mevrouw Van Nieuwenhuizen zodra zij met Vereniging Energie-Nederland
was overeengekomen hiervoor als lobbyist aan de slag te gaan haar ambt niet ogenblikkelijk
heeft neergelegd, maar is blijven functioneren als Minister in de wetenschap dat daarmee
een groot integriteitsvraagstuk ontstaat en indien het antwoord daarop bevestigend
luidt, hoe lang heeft deze periode geduurd?

Antwoord 2

Vereniging Energie Nederland heeft mevrouw Van Nieuwenhuizen op 31 augustus 2021 benoemd
tot haar voorzitter. Mevrouw Van Nieuwenhuizen heeft per diezelfde dag haar ontslag
als Minister aangeboden aan de Koning. Zij zal de nieuwe functie vervullen vanaf 1 oktober
2021. In de aanloop naar de benoeming heeft zij op 28 juli 2021 een verklaring geaccordeerd
(zie bijlage) waarin zij de secretaris generaal van het Ministerie van I&W vraagt
haar te attenderen op aangelegenheden die tot haar taak behoren en mogelijk direct
of indirect kunnen raken aan een nieuwe functie, waarvoor zij benoeming verwacht in
september 2021 en die zij na afloop van haar ministerschap zou willen vervullen. Indien
er raakvlakken zouden zijn met haar functie als Minister, zou zij de Minister van
EZK vragen deze aangelegenheden af te doen. Deze afspraak is gemaakt om elke schijn
of potentiële schijn van belangenverstrengeling te vermijden.

Vraag 3 en 4

Kunt u beamen dat het schaamteloos is dat een Minister zonder blikken of blozen overstapt
naar een functie die is gericht op het beïnvloeden en ombuigen van het beleid van
hetzelfde kabinet waarvan zij deel heeft uitgemaakt en dezelfde Eerste Kamer en Tweede
Kamer waarvan zij het vertrouwen genoot?

Bent u het ermee eens dat het abrupte vertrek van mevrouw Van Nieuwenhuizen de innige
en tevens onwenselijke vervlechting van het grote bedrijfsleven met de overheid en
politiek illustreert?

Antwoord 3 en 4

Het is, binnen wettelijke kaders, aan een Minister zelf om te bepalen welke functies
hij of zij vervult na het vervullen van het ministersambt.

Vraag 5

Bent u het ermee eens dat voor bewindslieden die vertrekken een afkoelperiode van
bijvoorbeeld vier jaar nodig is voordat ze werkzaam worden bij een bedrijf of instelling
waarvan de activiteiten onmiskenbaar raakvlakken hebben met de portefeuille die zij
in het kabinet behartigen, om zodoende zelfs de schijn van belangenverstrengeling
en schending van de integriteit te voorkomen?

Antwoord 5

In de brief van het kabinet aan de Tweede Kamer van 6 juli 2021 (Kamerstukken II 2020/21,
35 570 VII, nr. 107) over het nalevingsverslag van de GRECO is gesteld dat het kabinet zich nog beraadt
op nadere maatregelen die betrekking hebben op beperkingen na uitdiensttreding voor
gewezen bewindspersonen die een nieuwe betrekking zoeken en/of op het punt staan een
dergelijke betrekking te aanvaarden.

Vraag 6

Bent u bereid het kabinet te bewegen tot een toezegging namens alle bewindslieden
dat vanaf nu geen enkele bewindspersoon zonder afkoelingsperiode van bijvoorbeeld
vier jaar zal overstappen naar een bedrijf dat of instelling die onmiskenbaar raakvlakken
heeft met de portefeuille die hij of zij bekleedt?

Antwoord 6

Nee, omdat een dergelijke toezegging in strijd is met artikel 19, derde lid van de
Grondwet op grond waarvan iedere Nederlander het recht heeft op vrije keuze van arbeid,
behoudens de beperkingen bij of krachtens de wet gesteld. Die wettelijke beperkingen
zijn er niet voor bewindspersonen. De vraag of, en zo ja welke, wettelijke regels
gesteld zouden moeten worden voor (gewezen) bewindspersonen vergt een zorgvuldig besluitvormingsproces,
dat betrokken wordt bij de opvolging van bovengenoemde brief.

Vraag 7

Bent u het ermee eens dat een onverhoopt ontkennend of ontwijkend antwoord op voorgaande
vragen het vertrouwen in onze democratie ondermijnt, omdat daaruit een minachting
spreekt voor het ambt van Minister of Staatssecretaris en de vanzelfsprekendheid van
een draaideurlobbycratie waar de geldelijke belangen en carrière van bewindslieden
kennelijk belangrijker zijn dan de eervolle positie om Nederland te dienen in een
hoge positie die weinigen is gegeven?

Antwoord 7

Nee.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van de leden De Hoop en
Arib (beiden PvdA), ingezonden 1 september 2021 (vraagnummer 2021Z14805) en van het lid Leijten (SP), ingezonden 1 september 2021 (vraagnummer 2021Z14812).

Bijlage:

«Ik, Cora van Nieuwenhuizen Wijbenga, Minister van Infrastructuur en Waterstaat zal
waarschijnlijk in september worden benoemd in een functie die ik na afloop van mijn
ministerschap ga vervullen. Alhoewel deze functie niet direct ligt op het terrein
waarvoor ik als Minister verantwoordelijk ben, heb ik, alhoewel deze benoeming nu
nog niet officieel is, zorgvuldigheidshalve, de volgende afspraak gemaakt.

Omdat ik nu al kennis van draag van deze op handen zijnde benoeming vraag ik aan mijn
secretaris generaal, Jan Hendrik Dronkers, mij vanaf heden te attenderen op aangelegenheden
die tot mijn taak behoren en mogelijk direct of indirect met deze nieuwe functie te
maken hebben, zodat ik in dergelijke gevallen mijn collega van Economische Zaken en
Klimaat kan vragen deze aangelegenheden af te doen. Uiteraard zal ik zelf ook op deze
aangelegenheden letten.

Ik heb deze afspraak gemaakt om elke schijn of potentiële schijn van belangenverstrengeling
te vermijden. Ik zal mijn secretaris generaal vragen zijn collega van Algemene Zaken
van bovenstaande afspraak op de hoogte te stellen.