Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Laçin, Jasper van Dijk en Alkaya over het bericht 'NS schrapt 341 banen; station zonder personeel wordt de norm'

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën) en van Staatssecretaris Van Veldhoven-van
der Meer (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen 15 juni 2021). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 1361.

Vraag 1

Kent u het bericht «NS schrapt 341 banen; station zonder personeel wordt de norm»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe rijmt dit bericht met het feit dat u duidelijk heeft aangegeven dat het personeel
van openbaar vervoer (OV)-bedrijven het kapitaal van deze bedrijven is en dat zij
de komende jaren hard nodig is om de verwachte groei in het OV op te vangen? Staat
u nog steeds achter deze woorden en wat gaat u doen om dit waar te maken?

Antwoord 2

De coronacrisis heeft aangetoond dat het ov-personeel belangrijk werk verricht voor
Nederland. Het is daarom van belang dat dit personeel goed en doordacht wordt ingezet.
Het is een feit dat het station tegenwoordig een andere inzet van personeel vergt
dan twintig jaar geleden het geval was. Zo loopt het aantal kaartjes dat aan de balie
verkocht wordt ieder jaar terug, naar inmiddels 18% procent in 2019, terwijl steeds
meer vervoersbewijzen online worden aangeschaft. Gemiddeld genomen wordt er landelijk
de helft van de tijd geen gebruik gemaakt van een balie van NS.

Het is daarom begrijpelijk dat NS goed bekijkt waar het haar personeel inzet. NS houdt
daarbij steeds oog voor de minder zelfredzame reiziger.

Vraag 3

Bent u van mening dat dit het verdiende loon is van deze NS-werknemers nadat zij tijdens
de Coronacrisis hebben doorgewerkt om mensen met cruciale beroepen te kunnen vervoeren
zodat onder andere de zorg in verpleeghuizen en ziekenhuizen door kon blijven gaan
en de schappen in de supermarkten gevuld konden worden?

Antwoord 3

Alle medewerkers van NS hebben een grote bijdrage geleverd in het bereikbaar houden
van Nederland. Zij verdienen daarvoor zonder meer grote waardering. Het voorstel van
NS om goed te kijken of de huidige inzet van personeel het meest effectief is, doet
daar niets aan af. NS gaat zich maximaal inzetten om mensen binnen NS naar ander werk
te begeleiden.

Vraag 4

Bent u het met de stelling eens dat het schrappen van personeel op stations ook negatieve
gevolgen zal hebben voor het veiligheidsgevoel van reizigers op stations? Zijn deze
gevolgen volgens u op te vangen met een praatpaal of camerabewaking?

Antwoord 4

De veiligheid en veiligheidsbeleving voor reizigers en personeel in het openbaar vervoer
is van groot belang. Reizigers en personeel moeten zich veilig voelen in het ov en
op de stations. Aanwezigheid van personeel op stations draagt bij aan een gevoel van
veiligheid, maar dit wordt ook op andere manieren ingevuld, bijvoorbeeld door gerichte
inzet van Veiligheids- en Serviceteams.

Ook hebben NS en ProRail in de afgelopen jaren de veiligheid op stations verbeterd
door de invoering van 24-uurs camerabewaking met een bemande veiligheidscentrale en
informatie- en alarmzuilen. De verwachting is daarom dat de wijzigingen niet direct
zullen leiden tot een lager gevoel van veiligheid op de stations.

Conform de afspraken die zijn vastgelegd in de vervoerconcessie voor het hoofdrailnet2 wordt NS afgerekend op het borgen van de veiligheid van de reizigers én het personeel
in de trein en op stations. Als het gaat om veiligheid wordt er dus een stevige vinger
aan de pols gehouden. NS wordt daarom ook de in komende jaren aangesproken op haar
verantwoordelijkheid om de (sociale) veiligheid te borgen.

Vraag 5

Bent u het met de stelling eens dat het schrappen van 341 fulltime banen op stations
in schril contrast staat met de recente inzichten waarbij het menselijk contact weer
centraal staat en het sluiten van kantoren, het op afstand plaatsen van diensten en
dienstverlening en mensen vervangen door automatisering moet stoppen?

Antwoord 5

NS baseert deze keuze op basis van de veranderende behoefte van de reiziger. Zoals
gesteld bij het antwoord op vraag 2 neemt onder de reiziger de behoefte af om vervoerbewijzen
aan de balie te kopen. Het is daarom begrijpelijk dat NS kritisch kijkt naar de eigen
inzet van personeel, op een manier die zowel efficiënt is als aansluit bij de behoefte
van de reiziger.

Vraag 6

Wat gaat u doen om te voorkomen dat 341 fulltime banen verdwijnen bij de NS, waar
de rijksoverheid de enige aandeelhouder van is (100% staatsdeelneming)?

Antwoord 6

Het is aan NS om te bepalen waar NS haar personeel het meest effectief kan inzetten,
waarbij NS rekening houdt met de veranderende behoefte van de reiziger. Nu het station
een andere inzet van personeel vergt dan twintig jaar geleden het geval was, is het
begrijpelijk dat NS goed bekijkt waar het haar personeel inzet. NS heeft toegezegd
zich maximaal in te zetten om mensen binnen NS naar ander werk te begeleiden.

Vraag 7

Kent u de vacature «Reisassistent» op de website van uitzendbureau Veluwe 65plus?3

Antwoord 7

Ja.

Vraag 8

Erkent u dat hier sprake is van werkverdringing waarbij betaalde banen deels worden
vervangen door vrijwilligers die hetzelfde werk gaan doen?

Antwoord 8

Nee, dat is hier niet aan de orde. NS heeft reisassistentie al een langere periode
deels extern georganiseerd. Het gaat hier om reguliere werving voor specifiek reisassistentie
(waarbij onder andere mensen met een fysieke beperking worden geholpen bij het in-
en uitstappen van de trein). Dit gebeurt door een organisatie die dit al langer voor
NS verzorgt en verschillende diensten aanbiedt, waaronder het gebruik van uitzendbureaus.
Het gaat om betaalde taken voor het deel van de reisassistentie op stations waar geen
medewerkers aanwezig zijn en voor extra hulp op momenten waarop er een piek is in
het aantal verzoeken om reisassistentie. De assistentieverlening is afhankelijk van
de behoefte van de reizigers. Deze behoefte is zeer wisselend en pas kort van tevoren
bekend, waardoor flexibele en tijdelijke inzet van reisassistentie gewenst is en het
niet mogelijk is hier diensten van vaste medewerkers op te plannen.

Vraag 9

Bent u het met de stelling eens dat dit volstrekt onacceptabel is, ook gezien het
door de Tweede Kamer aangenomen initiatiefwetsvoorstel van het lid Karabulut (SP)
om werkverdringing tegen te gaan met een verdringingstoets?4

Antwoord 9

Bij de verdringingstoets gaat het erom dat het inzetten van instrumenten van de Participatiewet
(zoals vormen van werken met behoud van uitkering) niet mag leiden tot oneerlijke
concurrentie en verdringing van betaald werk, dat is hier niet aan de orde.

Vraag 10

Wat gaat u doen om ervoor te zorgen dat werkverdringing bij een 100% staatsdeelneming
geen doorgang zal vinden en dat dit in de toekomst ook niet mogelijk zal zijn?

Antwoord 10

Zie mijn antwoorden op vraag 8 en vraag 9. Dit betreft keuzes van NS in het kader
van de bedrijfsvoering. Hierbij gelden voor NS dezelfde regels als voor andere werkgevers.
Werkgevers en werknemers kunnen bij klachten een melding van oneerlijke concurrentie
doen bij de Autoriteit Consument & Markt (ACM).

Vraag 11

Bent u bereid om met vakbonden, de ondernemingsraden en de NS in gesprek te gaan om
het verlies van banen bij de NS te voorkomen en werkverdringing tegen te gaan? Zo
ja, wanneer gaat u dit doen en de Kamer hierover informeren? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 11

Het is aan NS om te bepalen waar NS haar personeel het meest effectief kan inzetten,
waarbij NS rekening houdt met de veranderende behoefte van de reiziger. NS heeft toegezegd
zich maximaal in te zetten om mensen binnen NS naar ander werk te begeleiden. Voor
de vakbonden en ondernemingsraden is NS daarom het aanspreekpunt.

Vraag 12

Bent u bereid om deze vragen één voor één te beantwoorden voor 18 januari 2021?

Antwoord 12

Op 18 januari 2021 is uw Kamer geïnformeerd dat met het oog op een zorgvuldige en
volledige beantwoording de vragen niet binnen de gebruikelijke termijn konden worden
beantwoord.