Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Jasper van Dijk over het verlenen van een wapenexportvergunning voor Brazilië
Vragen van het lid Jasper van Dijk (SP) aan de Ministers van Buitenlandse Zaken en voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking over het verlenen van een wapenexportvergunning voor Brazilië (ingezonden 22 april 2021).
Antwoord van Minister Kaag (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 8 juni 2021).
Vraag 1 en 2
Is het juist dat de vergunning voor radar- en C3-systemen inclusief bijbehorende onderdelen,
programmatuur, technologie en technische ondersteuning naar de Braziliaanse marine,
een order ter waarde van 20 miljoen euro, voor apparatuur van de firma Thales is?
Zo nee, om welk bedrijf gaat het dan?1
Kunt u bevestigen dat het om een onderdeel van schepen van de Tamandaré-klasse gaat?
Zo nee, om welke schepen gaat het dan?
Antwoord 1 en 2
Er kunnen geen uitspraken worden gedaan over de details van de aanvraag. Dat betreft
bedrijfsvertrouwelijke informatie.
Vraag 3
Kunt u ook bevestigen dat een Nederlands-Zweeds wervenconsortium de order voor de
bouw van de Tamandaré-klasse heeft verloren van een Duitse werf? Zo nee, hoe zijn
dan de feiten?2
Antwoord 3
Een consortium van o.a. het Duitse ThyssenKrupp Marine Systems en Braziliaanse Embraer
Defense & Security is geselecteerd voor de bouw van vier schepen in de Tamandaré-klasse3.
Vraag 4
Deelt u de opvatting dat de Braziliaanse maatschappij in een ernstige crisis is gekomen
door Covid-19 en in het bijzonder door ontbrekend adequaat beleid van de regering
van Bolsonaro? Zo nee, waarom niet?
Antwoord 4
Ja. De Covid-19 situatie in Brazilië is op dit moment zeer zorgelijk en het Covid-19
beleid van de regering van Bolsonaro stuit in Brazilië op forse kritiek (zie ook antwoord
op vraag 5). Daarnaast staat Brazilië voor hardnekkige uitdagingen op het gebied van
mensenrechten en klimaat, inclusief het tegengaan van ontbossing. Nederland brengt
zijn zorgen hierover, samen met Europese partners of bilateraal, onder de aandacht
bij de Braziliaanse regering. Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 8 is de vergunningaanvraag
zorgvuldig getoetst, waarbij extra aandacht is besteed aan de eerbiediging van mensenrechten.
Hieruit kwam geen duidelijk risico naar voren dat de te leveren goederen worden ingezet
voor het begaan van ernstige schendingen van mensenrechten.
Vraag 5
Deelt u de opvatting dat in de Braziliaanse staat grote spanningen bestaan over het
Covid-19 beleid van president Bolsonaro? Wat is uw appreciatie van het vervangen door
Bolsonaro van de hele top van de krijgsmacht, inclusief de marineleiding?4
Antwoord 5
Er is in Brazilië forse kritiek op het Covid-19 beleid van president Bolsonaro. De
Braziliaanse senaat is in opdracht van het Braziliaanse Hooggerechtshof een onderzoek
gestart naar het optreden van de overheid in de coronacrisis. Op 29 maart jl. kondigde
de toenmalig Minister van Defensie, generaal Fernando Azevedo e Silva, zijn ontslag
aan. Azevedo deed dit zonder opgave van redenen, maar had zich eerder uitgesproken
over de grondwettelijke rol van de krijgsmacht en tegen politieke inmenging. Zijn
ontslag leidde tot de gezamenlijke terugtreding van de commandanten van het leger,
de marine en de luchtmacht. Het kabinet kan op dit moment niet voorspellen wat de
politieke gevolgen van de recente veranderingen in de Braziliaanse krijgsmacht zullen
zijn.
Vraag 6
Is het juist dat onlangs een voorgenomen aankoop voor de Braziliaanse luchtmacht van
twee Airbus A330-toestellen geen doorgang vond als gevolg van ontbrekende middelen?
Is het juist dat het Braziliaanse Ministerie van Economische Zaken die aankoop heeft
verhinderd? Wat is de opvatting van het Braziliaanse Ministerie van Economische Zaken
over de aankoop van marineschepen met daarop Nederlandse apparatuur? Kunt u uw antwoord
toelichten?5
Antwoord 6
De voorgenomen aankoop van de twee Airbus 330-toestellen was niet voorzien in de concept-overheidsbegroting
van Brazilië van 2021. Het Braziliaanse Ministerie van Economische Zaken heeft het
voorstel voor deze onvoorziene uitgave afgekeurd, omdat deze niet zou voldoen aan
de criteria voor onvoorziene urgente uitgaven. Het Braziliaanse Ministerie van Defensie
kan het verzoek voor de extra middelen opnieuw doen, na de goedkeuring van de begroting
van 2021. De begroting is op 22 april jl. goedgekeurd. Er is geen opvatting van het
Braziliaanse Ministerie van Economische Zaken bekend over de aankoop van de marineschepen.
Vraag 7
Wat is uw opvatting over grensconflicten met de buurlanden van Brazilië? Deelt u de
opvatting dat conflicten over grenzen in het Amazonegebied een verantwoordelijkheid
zijn voor de hele Braziliaanse regering en waarvan de marine geen uitzondering kan
zijn? Zo nee, waarom niet?6
Antwoord 7
Brazilië kent op dit moment geen grensconflicten met buurlanden. In de huidige crisis
rond Venezuela stelt Brazilië zich hard op jegens het bewind van Maduro, maar sluit
het iedere vorm van militaire interventie uit.
Vraag 8
Deelt u de opvatting dat de begunstiging van de marine van de staat Brazilië een gelegenheidsargument
is teneinde een Nederlandse firma een order te gunnen, ofschoon er veel «uitdagingen»
(zoals u in uw brief stelt) bestaan in het Braziliaans beleid? Zo ja, bent u bereid
van de exportvergunning af te zien? Zo nee, waarom niet en kunt u uw antwoord toelichten?
Antwoord 8
Nee. De vergunningaanvraag is zorgvuldig getoetst aan de acht criteria van het EU
Gemeenschappelijk Standpunt inzake wapenexport7. U bent hierover nader schriftelijk geïnformeerd (Kamerstuk 22 054, nr. 340). In deze toetsing is extra aandacht besteed aan criterium 2 (eerbiediging mensenrechten
en naleving humanitair oorlogsrecht) en criterium 4 (regionale stabiliteit). Uit de
toetsing kwam geen duidelijk risico naar voren dat de te leveren goederen worden ingezet
voor binnenlandse onderdrukking of het begaan van ernstige schendingen van mensenrechten
of het humanitair oorlogsrecht. Ook bestaat er geen duidelijk risico dat de te leveren
militaire goederen of technologie ingezet zullen worden voor agressie jegens een ander
land of het met kracht bijzetten van territoriale aanspraken. Het kabinet is dan ook
van mening dat de vergunningaanvraag terecht is toegewezen en ziet geen reden om de
vergunningverlening te heroverwegen.
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
S.A.M. Kaag, minister van Buitenlandse Zaken
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.