Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Slootweg over de berichten ‘Bevrijdingsdefilé in Wageningen dreigt voorgoed te verdwijnen’ en ‘Geen tweede kans voor 75 jaar vrijheid: opnieuw streep door defilé in Wageningen, ook in Groesbeek geen activiteiten’

Antwoord van Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), mede namens
de Minister van Defensie (ontvangen 3 mei 2021). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar
2020–2021, nr. 2171.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten «Bevrijdingsdefilé in Wageningen dreigt voorgoed te
verdwijnen»?1 en «Geen tweede kans voor 75 jaar vrijheid: opnieuw streep door defilé in Wageningen,
ook in Groesbeek geen activiteiten»2? Wat vindt u hiervan?

Antwoord 1

Ja, ik ben bekend met deze berichten.

Vraag 2

Klopt het dat het Ministerie van Defensie heeft aangegeven geen medewerking meer te
willen verlenen aan het bevrijdingsdefilé in Wageningen? Zo ja, wat is hiervan de
reden?

Antwoord 2

Nee, dit klopt niet. Het evenement in Wageningen bestaat uit verschillende elementen;
een kerkdienst, een herdenking en een defilé. De organisatie hiervan is in handen
van het Nationaal Comité Herdenking Capitulaties 1945, ook bekend als Stichting Wageningen
45. Alle drie de elementen worden – conform de afspraak met de organisatie – door
Defensie jaarlijks ondersteund. Het geheel van defensieondersteuning aan vele herdenkingsactiviteiten
en evenementen legt een te zwaar beslag op de operationele capaciteit van de krijgsmacht.
Defensie is daarom genoodzaakt om kritischer te kijken naar toekomstige bijdragen.
Ten aanzien van het defilé heeft Defensie nieuwe afspraken gemaakt die samen met de
overige ondersteuningsafspraken zijn vastgelegd in een convenant. Naar aanleiding
van de zorgen die zijn ontstaan over de toekomst van het defilé worden de afspraken
herbezien. Uitgangspunt daarbij is dat het defilé, met steun vanuit Defensie, jaarlijks
doorgang kan vinden.

Vraag 3

Deelt u de opvatting dat met het defilé een verbinding wordt gelegd tussen het verleden
en de huidige tijd en dat daarom alles in het werk gezet moet worden om dit in de
huidige vorm te laten plaatsvinden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

Kennis over het verhaal en de gruwelijkheden van de Tweede Wereldoorlog is belangrijk
om de huidige maatschappij te kunnen begrijpen en om de waarde van de democratie en
van de rechtstaat te onderstrepen. Tijdens de Nationale Dodenherdenking op 4 mei en
de Nationale Viering van de Bevrijding op 5 mei, georganiseerd door het Nationaal
Comité 4 en 5 mei (NC) en gefinancierd door VWS, wordt in allerlei vormen het verband
gelegd tussen het verhaal van de Tweede Wereldoorlog en de huidige tijd. Naast deze
nationale activiteiten vinden er op 4 en 5 mei, maar ook op andere dagen, vele belangrijke
herdenkingen en vieringen plaats. Deze activiteiten worden vaak door vrijwilligersorganisaties
georganiseerd en ondersteund door lokale en provinciale overheden en in sommige gevallen
door het Ministerie van Defensie. Ook het bevrijdingsdefilé in Wageningen hoort daarbij.
Voor 2021 heeft de organisatie een alternatief programma gemaakt. Mits de Covid-maatregelen
het toelaten zal het bevrijdingsdefilé in 2022 gewoon kunnen doorgaan.

Vraag 4

Is er aandacht voor de nog levende veteranen die dit jaar de herdenking op 4 mei en
viering van de bevrijding op 5 mei helaas niet kunnen bijwonen?

Antwoord 4

Tijdens de Nationale Dodenherdenking op 4 mei op de Dam in Amsterdam is ieder jaar
in het erecouloir een delegatie Nederlandse veteranen aanwezig. Helaas is dat dit
jaar vanwege de coronamaatregelen niet mogelijk. Om de veteranen die in het erecouloir
zouden staan toch de kans te geven hun persoonlijke verhaal en motivatie te delen,
ontwikkelde het Veteraneninstituut ook dit jaar een online erecouloir. De herdenking
op de Dam is voor iedereen live te volgen via NPO1, er is m.u.v. de kranslegging voor
veteranen geen specifieke aandacht voor veteranen gepland.

Overigens zijn bij veel regionale en lokale herdenkingen vaak (buitenlandse) veteranen
aanwezig.

Maar vanwege de coronamaatregelen vinden ook dit jaar de lokale herdenkingen in een
aangepaste vorm plaats waarbij veelal weinig tot geen genodigden aanwezig zijn.

Mijn collega van Defensie en ik betreuren het zeer dat ook dit jaar de coronamaatregelen
tot gevolg kunnen hebben dat veteranen, maar bijvoorbeeld ook de overlevenden van
de Tweede Wereldoorlog, de herdenkingen in het land op 4 mei en de viering van de
bevrijding van 5 mei niet fysiek kunnen bijwonen. Daarom wordt ingezet op andere vormen
van herdenken en vieren die hopelijk zoveel mogelijk mensen bereiken (zie verder het
antwoord op vraag 8).

Vraag 5

Bent u bereid om met uw collega’s van het Ministerie van Defensie in gesprek te gaan
en hierbij, ook voor de komende generaties, het belang van het in stand houden van
het jaarlijks herdenken op 4 mei en het vieren van de bevrijding op 5 mei te benadrukken?

Antwoord 5

De Nationale Dodenherdenking op 4 mei en de Nationale Viering van de Bevrijding op
5 mei zijn van grote nationale betekenis. Ook mijn collega’s van Defensie onderschrijven
dit uiteraard volledig. Het in stand houden daarvan staat absoluut niet ter discussie.

Vraag 6

Bent u bereid om met de gemeente Wageningen te kijken op welke manier het bevrijdingsdefilé
in Wageningen de komende jaren doorgang kan vinden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Op 5 mei 2021 zal er geen bevrijdingsdefilé plaatsvinden in Wageningen, als gevolg
van de Covid-pandemie. Dat is heel spijtig.

Naar aanleiding van de zorgen die zijn ontstaan over de toekomst van het bevrijdingsdefilé
worden de afspraken tussen Defensie en Stichting Wageningen 45 herbezien. Uitgangspunt
daarbij is dat het defilé, met steun vanuit Defensie, jaarlijks doorgang kan vinden.

Vraag 7

Wat kunt u doen voor organisatoren die vorig jaar vanwege de coronapandemie hun evenement
met betrekking tot de viering van 75 jaar bevrijding een jaar hebben moeten uitstellen
en dit jaar vanwege deze pandemie weer genoodzaakt zijn activiteiten uit te stellen?

Antwoord 7

De Covid-pandemie heeft sinds half maart 2020 grote impact gehad op talloze activiteiten
in het kader van herdenken en vieren van 75 jaar vrijheid. Vele voorgenomen activiteiten
zijn aangepast of hebben in een andere, digitale, vorm plaatsgehad. Dit was een grote
teleurstelling voor velen en zeker voor mensen die de Tweede Wereldoorlog nog aan
den lijve hebben ondervonden.

Ook dit jaar zullen de noodzakelijke maatregelen ter bestrijding van het Coronavirus
hun weerslag hebben op de geplande activiteiten op 4 en 5 mei en daarmee ook op eventueel
uitgestelde activiteiten uit het lustrumjaar 2020. De organisatoren van deze activiteiten
maken zelf hun plannen voor vaak digitale alternatieven.

Het door mij gefinancierde Nationaal Comité 4 en 5 mei (NC) adviseert en ondersteunt
deze organisaties bij het maken en aanpassen van hun plannen. De evenementen worden
door het NC via de website 4en5mei.nl onder de aandacht gebracht van het grote publiek.
Ook biedt het NC een hulpinstrument aan met informatie voor organisatoren en concrete
handelingsperspectieven voor het publiek voor herdenken en vieren in coronatijd.

Vraag 8

Worden, gezien de coronamaatregelen, evenementen in een andere (bijvoorbeeld digitale)
vorm georganiseerd, om zo toch recht te doen aan de herdenking van 4 mei en de viering
van de bevrijding op 5 mei?

Antwoord 8

Ja. Zowel op lokaal, regionaal en nationaal niveau wordt op diverse manieren invulling
gegeven aan herdenken en vieren, waarbij rekening wordt gehouden met de coronamaatregelen.
Zowel online en via livestreams als via de regionale en nationale media worden de
diverse herdenkingen en vieringen met het publiek gedeeld. De Nationale Dodenherdenking
op de Dam gaat in een aangepaste vorm door en wordt uitgezonden door de NOS. Ook de
5 mei-lezing en het 5 mei-concert zijn te volgen via televisie. De veertien Bevrijdingsfestivals bieden op 5 mei een gezamenlijk online programma
aan van meer dan 200 optredens en activiteiten. Het Vrijheidsvuur wordt traditiegetrouw in de nacht van 4 op 5 mei ontstoken in Wageningen.
Ook dit wordt op nationale en regionale televisiezenders uitgezonden. Het vuur komt
«s middags 5 mei aan bij de bevrijdingsfestivals en wordt in alle veertien festivalsteden
tegelijkertijd ontstoken.

Het NC liet mij weten dat vorig jaar sommige via internet uitgezonden herdenkingen
veel meer bezoekers trokken dan de fysieke herdenking in voorgaande jaren.