Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Jasper van Dijk over de enorme schuld die de SVB een 80-jarige man heeft laten opbouwen

Antwoord van Minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) (ontvangen 26 april
2021).

Vraag 1, 2 en 3

Wat is uw oordeel over het bericht «Henk (80) uit Deventer wilde mensen helpen, nam
hen in huis en zit nu diep in de schulden: «Je wordt gewoon genaaid»»?1

Is het waar dat «de heer Venema bijna 5.000 euro moest terugbetalen omdat de Sociale
Verzekeringsbank (SVB) een jaar lang heeft gedaan over een onderzoek naar een veranderde
woonsituatie, terwijl daar normaal enkele weken voor staat»?2

Deelt u de mening dat het onrechtvaardig is om zoveel geld in rekening te brengen
terwijl de SVB nalatig is geweest?

Antwoord 1, 2 en 3

Een onderzoek naar de leefsituatie van mensen duurt onder normale omstandigheden gemiddeld
enkele weken. Overvallen door de coronasituatie heeft de SVB besloten om vanaf 11 maart
2020 bij het onderzoek naar de leefsituatie de huisbezoeken stop te zetten. Dit met
oog op gezondheidsrisico’s voor burgers en medewerkers. De verwachting was dat dit
voor korte duur zou zijn. Toen bleek dat de huisbezoeken niet op korte termijn konden
worden hervat, is een voorlopig oordeel over de situatie afgegeven. Met de bedoeling
op een later moment alsnog een huisbezoek af te leggen om de leefsituatie te beoordelen.

Op deze manier heeft de SVB getracht burgers zoveel mogelijk duidelijkheid te geven.
Daartoe is de werkinstructie in april 2020 in verband met corona tijdelijk aangepast.
In de nieuwe werkinstructie is opgenomen dat als bij een later huisbezoek blijkt dat
er te veel uitkering is toegekend, het besluit om de uitkering niet per terugwerkende
kracht in gaat, maar per eerstvolgende gelegenheid. Dit om terugvorderingen, die kunnen
zijn opgelopen door de vertraging in de onderzoeken door corona, te voorkomen.

Omdat de SVB nog steeds geen huisbezoeken aflegt, voert de SVB sinds november 2020
de onderzoeken telefonisch uit. Hiermee wordt voorkomen dat onderzoeken nog langer
duren en klanten in onzekerheid blijven. In de casus zoals beschreven in de Stentor
is de beoordeling abusievelijk niet conform de nieuwe werkinstructies verlopen. De
SVB heeft in de bezwaarfase geconcludeerd dat de AOW-gerechtigde redelijkerwijs niet
had kunnen weten dat hij een gezamenlijke huishouding voerde. Hierbij is meegewogen
dat er geen sprake was van schending van de mededelingsverplichting, en meneer te
goeder trouw heeft gehandeld. De SVB heeft daarom conform de tijdelijke werkinstructie
besloten dat de AOW niet met terugwerkende kracht wordt herzien, maar per eerste gelegenheid
zodat de terugvordering is komen te vervallen.

De coronacrisis heeft ertoe geleid dat de SVB geen huisbezoeken meer kan afleggen
bij de onderzoeken naar de leefsituatie. Het is goed dat de SVB de werkprocessen en
instructies in maart en april al snel had aangepast. Ik heb begrip voor het feit dat
het enige tijd duurde om de nieuwe processen en werkinstructies bij iedereen te laten
landen in de organisatie. Tegelijk mogen burgers hier niet slachtoffer van zijn. Ik
vind het correct dat de SVB onderzoek heeft gedaan naar vergelijkbare gevallen en
dat deze gevallen opnieuw worden beoordeeld.

Vraag 4 en 5

Hoeveel mensen verkeren in een vergelijkbare situatie als de heer Venema? Hoeveel
terugvorderingen zijn hoger uitgevallen doordat het onderzoek langer duurde dan gebruikelijk?

Klopt het dat de schuld van de heer Venema is kwijtgescholden? Waarom is dat gedaan?
Gebeurt dit ook bij vergelijkbare gevallen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4 en 5

Zoals hierboven toegelicht is in de casus uit de Stentor de terugvordering komen te
vervallen. De SVB heeft nader onderzoek gedaan naar dossiers die vergelijkbaar zijn
met deze situatie. Sinds de SVB is gestopt met de huisbezoeken zijn 441 onderzoeken
uitgevoerd die hebben geleid tot een terugvordering. Er zijn 14 zaken naar voren gekomen
die vergelijkbaar zijn met de casus uit de Stentor. Het gaat hierbij om terugvorderingen
die zijn opgelopen doordat het onderzoek langer heeft geduurd. De SVB bekijkt deze
zaken individueel conform de tijdelijke werkinstructie. Bij de beoordeling worden
alle feiten en omstandigheden meegewogen. Op basis van deze beoordeling wordt bezien
of het passend is om de terugvordering te laten vervallen. Het besluit gaat dan niet
in met terugwerkende kracht, maar gaat in per eerstvolgende mogelijkheid.

Vraag 6

Hoe gaat u voorkomen dat er nieuwe gevallen ontstaan van mensen die hoge bedragen
moeten betalen omdat onderzoek veel te lang op zich laat wachten?

Antwoord 6

Sinds november 2020 voert de SVB telefonische onderzoeken uit, als alternatief voor
een huisbezoek. Hiermee is de doorlooptijd van het onderzoek ingeperkt tot de reguliere
afhandeltijd en kan deze situatie zich niet meer voordoen.