Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag van een schriftelijk overleg over de toezeggingen gedaan tijdens het notaoverleg van 1 februari 2021 over fraudeopsporing en gebruik van tweede nationaliteit door de Belastingdienst

De vaste commissie voor Financiën heeft op 26 februari 2021 enkele vragen en opmerkingen
aan de Staatssecretaris van Financiën voorgelegd over zijn op 1 februari 2021 toegezonden
brief inzake toezegging notaoverleg 1 februari 2021 en gebruik van tweede nationaliteit
door de Belastingdienst (Kamerstuk 2021Z02492).

De voorzitter van de commissie, Tielen

De adjunct-griffier van de commissie, Schukkink

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van de VVD

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van de brief waarin wordt ingegaan
op enkele toezeggingen gedaan tijdens het notaoverleg Fraudebestrijding en gebruik
tweede nationaliteit Belastingdienst. Deze leden hebben nog enkele vragen en opmerkingen.

De leden van de VVD-fractie vragen wanneer de diepere zoekactie naar het aantal verzoeken
tot minnelijke schuldsanering naar verwachting is afgerond. Waarom is gekomen tot
de vier genoemde selectiecriteria? Waarom is gekozen voor het bedrag van 10.000 euro?
Klopt het dat iemand met een schuld van net geen 10.000 euro (zeg 9.900 euro) in combinatie
met een opzet/grove schuld (O/GS)-kwalificatie en/of registratie in de Fraude Signalering
Voorziening (FSV) is afgewezen voor een minnelijk schuldsaneringstraject en via deze
selectiemethode nu niet bij de Belastingdienst in beeld komt? Zo ja/nee, graag een
uitgebreide toelichting en verklaring omtrent de wenselijkheid hiervan.

De leden van de VVD-fractie lezen dat informatie uit FSV mogelijk is gedeeld met vier
verschillende samenwerkingsverbanden. Kan de Staatssecretaris toelichten waarom deze
samenwerkingsverbanden worden aangegaan? Ambtenaren hebben informatie uitgewisseld
met verschillende instanties die mogelijk relevant werd geacht; op basis waarvan wordt
deze afweging gemaakt? Wanneer is informatie wel relevant en wanneer niet? Welke ruimte
laten de wet en convenanten om specifieke informatie uit te wisselen zonder daarvoor
een bepaalde toetsing te hoeven laten plaatsvinden? Naast FSV werkt de Belastingdienst
met veel andere lijsten en databases. Heeft uitwisseling van deze informatie wel correct
plaatsgevonden? Voldoen al deze lijsten en databases wel aan de privacywetgeving?
Zo nee, welke niet? Hoe wordt in de toekomst voorkomen dat informatie die gedeeld
wordt vanuit een convenant of andere samenwerkingsafspraken niet meer is terug te
halen?

De leden van de VVD-fractie willen van de gelegenheid gebruikmaken om een vraag te
stellen over het werken met een track-en-trace-systeem bij de Belastingdienst zoals
gevraagd in de schriftelijke vragen het lid Lodders (VVD)1. Kan de Staatssecretaris toelichten welke diverse trajecten en pilots er op dit moment
lopen om de behandeling van stukken, informatie en documenten binnen en door de Belastingdienst
te verbeteren?

De leden van de VVD-fractie willen tot slot aangeven het op prijs te stellen de adviezen
van de nieuw op te richten Adviesraad Analytics te ontvangen.

Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van het CDA

De leden van de CDA-fractie hebben kennisgenomen van de toezeggingenbrief naar aanleiding
van het notaoverleg over fraudeopsporing en gebruik van tweede nationaliteit door
de Belastingdienst. Deze leden hebben hierover nog enkele vragen.

De Staatssecretaris geeft aan dat de Belastingdienst de informatie uit FSV gedeeld
kan hebben met regionale informatieve en expertisecentra, de landelijke stuurgroep
interventieteams, artikel 64 van de Wet Structuur Uitvoeringsorganisaties Werk en
Inkomen (SUWI) en het informatieknooppunt zorgfraude. De samenwerkingsverbanden is per brief gevraagd om na te gaan
of er nog herleidbare informatie te vinden is, of zij de desbetreffende mensen kunnen
informeren en of zij de data willen wissen. De leden van de CDA-fractie missen hierbij
de vraag wat deze samenwerkingsverbanden met de informatie uit FSV gedaan hebben en
of zij dit willen herstellen als sprake is van een FSV-notering waarvan niet kan worden
vastgesteld dat deze correct was. Graag vragen zij de Staatssecretaris of dit ook
gecommuniceerd is of gaat worden naar de samenwerkingsverbanden. Deze leden merken
hierbij op dat dit van groot belang is voordat de samenwerkingsverbanden de data wissen.

Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van D66

Algemeen

De leden van de fractie van D66 hebben kennisgenomen van de brief over toezeggingen
gedaan tijdens het notaoverleg van 1 februari 2021 over fraudeopsporing en gebruik
van tweede nationaliteit door de Belastingdienst. Deze leden benadrukken nogmaals
het belang van de aanpak om discriminatie, racisme, etnisch profileren en het gebruik
van de tweede nationaliteit door overheidsorganisaties te voorkomen. Deze leden vragen
wanneer het rapport van de Nationale ombudsman over etnisch profileren en discriminatie
door de overheid naar verwachting wordt afgerond. Deze leden vragen per wanneer het
kabinet terugkomt op de overige toezeggingen uit het notaoverleg.

De leden van de fractie van D66 vragen om een toelichting op de ontwikkelingen ten
aanzien van het oplossen van private schulden van gedupeerde ouders.

Omvang en werkwijze minnelijke schuldsanering

Deze leden vragen om een toelichting ten opzichte van de actuele ontwikkelingen ten
aanzien van het tijdpad van de diepere zoekactie naar de onacceptabele werkwijze waarmee
verzoeken tot minnelijke schuldsanering werden afgewezen. Is eind juni realistisch?
Zijn er nog versnellingsopties? Hoeveel verzoeken kan een medewerker gemiddeld per
dag behandelen?

De manier waarop personen die in FSV geregistreerd stonden daarover geïnformeerd worden
(motie-Marijnissen)

De leden van de fractie van D66 vragen hoeveel mensen inmiddels zijn geïnformeerd
dat ze in FSV geregistreerd stonden. Ligt de Belastingdienst op schema om iedereen
in maart te informeren? Hoe vaak zal er naar verwachting sprake zijn van een uitzondering?

Het onderzoek naar de effecten van FSV op burgers en bedrijven

De leden van de fractie van D66 vragen wanneer dit onderzoek naar de effecten van
FSV op burgers en bedrijven wordt gestart.

Delen van informatie uit FSV met andere organisaties

De leden van de fractie van D66 vragen of er al meer bekend is over welke informatie
is gedeeld met de Stichting Inlichtingenbureau. Deze leden verwijzen naar de schriftelijke
vragen van het lid Verhoeven (D66)2 om opheldering te krijgen of overheidsorganisaties zich aan de Algemene Verordening
Gegevensbescherming (AVG) houden. Deze leden vragen hoe het kabinet nu terugkijkt
op de voorbereiding op en implementatie van de AVG door overheidsorganisaties. Deze
leden vragen wanneer de Kamer de stand van zaken ontvangt ten aanzien van de informatie
van de samenwerkingsverbanden of er nog herleidbare informatie te vinden is, of zij
de desbetreffende mensen kunnen informeren en de data wissen.

Ethisch verantwoord omgaan met risicomodellen en algoritmen

De leden van de fractie van D66 stellen het op prijs als de adviezen van de aan te
stellen Adviesraad Analytics voor de Belastingdienst naar de Kamer worden gestuurd.
Deze leden vragen hoe het kabinet hier invulling aan zal geven.

Overig

De leden van de fractie van D66 verwelkomen dat de hersteloperatie toeslagen ook al
doende leert en acties onderneemt, zoals een vooraankondiging per sms dat ouders die
dag worden gebeld. Tegelijkertijd ontvangen deze leden signalen dat een brief van
de Belastingdienst/Toeslagen die waarschijnlijk als doel heeft om ouders op te hoogte
te stellen dat ze binnenkort worden gebeld over het overmaken van 30.000 euro tot
verwarring leidt. Deze leden vragen om een nadere toelichting over deze brief.

Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van GL

De leden van de GroenLinks-fractie danken het kabinet voor de aanvullende informatie.
Zij merken desalniettemin op dat zij zich hebben verbaasd over het feit dat op verschillende
punten, zoals onderzoek naar de omvang van het automatisch afwijzen van verzoeken
tot minnelijke schuldsanering, pas vervolgstappen zijn genomen nadat de Kamer hiernaar
vroeg, en niet voorafgaand aan het debat zelf, hoewel evident was dat het hier om
cruciale zaken gaat. Deze leden hebben een aantal vragen.

De leden van de GroenLinks-fractie vragen naar de organisatie achter de handmatige
zoekactie. Hoeveel interne en hoeveel externe fte’s werken hier op dit moment aan?
Is er al een nadere specificatie te geven van de ruwe planning? Waar is de in de planning
verwachte tijdlijn op gebaseerd?

De leden van de GroenLinks-fractie vragen hoe uitgezocht wordt of automatische ondersteuning
van de handmatige zoekactie op termijn alsnog mogelijk is.

De leden van de GroenLinks-fractie vragen of toegelicht kan worden hoe in specifieke
casussen bepaald kan worden of hier een daadwerkelijk causaal verband was tussen het
niet toekennen van minnelijke schuldsanering en een vermelding in FSV. Is bijvoorbeeld
in de systemen gemeld dat het hier om automatische afwijzing gaat?

De leden van de GroenLinks-fractie lezen dat de aanpak erop gericht is om de burgers
van wie de kans het grootste is dat zij getroffen zijn, ook als eerste te vinden.
Deze leden vragen hoe in dezen precies geprioriteerd wordt. Is deze prioritering geheel
gestoeld op de input van schuldhulpverleners, of zijn er ook andere manieren waarop
het kabinet de waarschijnlijk zwaarst getroffenen als eerste in beeld krijgt, zo vragen
deze leden.

De leden van de GroenLinks-fractie vragen naar het delen van informatie met andere
organisaties uit FSV. Zij wijzen erop dat de SUWI een artikel bevat (artikel 64) op
basis waarvan samenwerkingsverbanden in de sociale zekerheid, waaronder de Belastingdienst,
persoonsgegevens met elkaar kunnen delen in het kader van fraudebestrijding. Deze
leden vragen of de toepassing van dit artikel een rol heeft gespeeld in het delen
van gegevens uit FSV met andere organisaties. Zij vragen of het kabinet bereid is
dit nader te onderzoeken.

De leden van de GroenLinks-fractie vragen of de Belastingdienst een overzicht kan
geven van de artikel 64-onderzoeken binnen de Wet SUWI die zij de afgelopen jaren
heeft uitgevoerd en kan ingaan op de vraag of er in deze onderzoeken een mogelijke
relatie is met registratie in FSV dan wel als O/GS. Is FSV op enig moment ingezet
voor een art. 64 SUWI-onderzoek, zo vragen deze leden.

De leden van de GroenLinks-fractie vragen of ook mensen van voor de schoning van FSV
geïnformeerd zullen worden over de FSV-vermelding. Dit zou immers betekenen dat veel
meer mensen geïnformeerd moeten worden dan na de schoning. Wat is hierbij de overweging,
zo vragen deze leden.

De leden van de GroenLinks-fractie vragen waarom het tot maart geduurd heeft totdat
er een onderzoek naar de effecten van FSV aanbesteed werd, terwijl de problematiek
op dat moment al een jaar boven tafel is. Welke stappen zijn er in de tussentijd genomen
dat dit zo lang geduurd heeft, zo vragen zij.

De leden van de GroenLinks-fractie vragen op welke manier het perspectief van burgers
specifiek betrokken gaat worden in het onderzoek naar zowel de effecten van FSV op
burgers en bedrijven, alsmede het verdere onderzoek naar de vraag met welke instanties
FSV-vermeldingen en OGS-predicaten gedeeld zijn. Deze burgers kunnen immers heel precies
aangeven door welke instanties zij «plotseling» nog meer achterna werden gezeten.

De leden van de GroenLinks-fractie vragen wat de status is van de uitvoering van de
aangenomen motie-Klaver c.s. (Kamerstuk 35 510, nr. 16), waarin verzocht wordt een algoritmeregister op te zetten. Deze leden ontvangen
graag een toelichting op dit punt van de verwachte planning.

Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van de SP

De leden van de SP-fractie constateren dat potentieel 400.000 mensen te maken gehad
met een afwijzing van al dan niet minnelijke schuldsanering en dat dit soms op naar
de mening van de Staatssecretarissen onacceptabele wijze tot stand is gekomen. Zij
vragen hen naar de invulling van het begrip onacceptabel en naar het aantal zaken
waarvan dit inmiddels vaststaat. Deze leden vragen de Staatssecretaris waarom nu pas
wordt geoordeeld dat sprake is van een onacceptabele handelwijze van de Belastingdienst/Toeslagen
in deze zaken en hoe deze in het verleden is beoordeeld, terwijl de gevolgen destijds
hetzelfde waren. Zij vragen voorts wanneer de politieke en ambtelijke leiding van
het departement op de hoogte is geraakt van deze handelwijze en hoe er toen over is
geoordeeld.

De leden van de SP-fractie spreken hun zorgen uit over de aanpak van de schuldhulpverlening
in Nederland en de manier waarop deze te werk gaat. Zij krijgen vele signalen van
gedupeerden bij wie de schuldhulpverlener hoofdzakelijk zijn of haar eigen rekening
betaalt vanuit de inkomsten van gedupeerden waardoor deze in de schulden blijft zitten.
Zij vragen de Staatssecretaris hoe met deze misdadige uitwas van de schuldenindustrie
om zal worden gegaan en hoe de Belastingdienst zowel de gedupeerden gaat compenseren
als de malafide schuldhulpverleners gaat aanpakken.

De leden van de SP-fractie vragen de Staatssecretaris naar de uitvoering van het gedeelte
van de motie-Marijnissen3 waarin de regering is verzocht voor 1 maart een voorstel te doen vervuilde data,
risicomodellen en het gebruik van nationaliteit op te ruimen. Deze leden merken op
dat in de passage in deze brief hierover niet wordt gesproken. Zij vragen voorts naar
de actuele voortgang van het informeren van gedupeerden over opname van hun gegevens
in FSV.

De leden van de SP-fractie vragen de Staatssecretaris naar de vormgeving van de aanbesteding
naar het onderzoek naar de effecten van FSV en of de al dan niet commerciële organisaties
die op enigerlei wijze betrokken zijn geweest bij de vormgeving of onderhoud van FSV
hiervan uitgesloten zullen worden.

II Reactie van de Staatssecretaris van Financiën-Fiscaliteit en Belastingdienst