Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Jansen over het bericht 'Wederom groot aantal geneesmiddelentekorten'

Antwoord van Minister Van Ark (Medische Zorg) (ontvangen 15 februari 2021).

Vraag 1

Bent u bekend met de situatie zoals geschetst door de apothekersorganisatie over wederom
een groot aantal geneesmiddelentekorten?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Wanneer bent u hiervan op de hoogte gebracht?

Welke maatregelen heeft u genomen sinds u hiervan op de hoogte bent gebracht? Welke
aanvullende maatregelen gaat u nog nemen en wanneer?

Antwoord 2 en 3

Geneesmiddelentekorten zijn al jarenlang een hardnekkig, wereldwijd probleem. De jaarcijfers
2020 van Farmanco zijn mij sinds 21 januari bekend. Het Meldpunt geneesmiddelentekorten
en -defecten (hierna: het Meldpunt) heeft in januari gewerkt aan diens eindrapportage
van 2020. Deze is inmiddels gedeeld met uw Kamer2.

In de afgelopen jaren zagen we ieder jaar een significante toename van het aantal
meldingen. Dit jaar waren er door de coronacrisis aanvullende zorgen over de beschikbaarheid
van geneesmiddelen, vanwege een wereldwijd toegenomen vraag naar bepaalde geneesmiddelen
en onzekerheden over de geneesmiddelenvoorziening door signalen over lockdowns en
verminderde productiecapaciteit. Desondanks zien we dit jaar een afvlakking van de
groei van het aantal meldingen bij Farmanco en bij het Meldpunt.

Er wordt langs verschillende actielijnen gewerkt aan het aanpakken van tekorten. 3 Europese samenwerking is belangrijk om de complexe oorzaken van geneesmiddelentekorten
te adresseren. Zo wordt door de Europese Commissie – mede op aandringen van Nederland
– onderzoek gedaan naar de afhankelijkheden van Europa en de oorzaken van (toenemende)
geneesmiddelentekorten. Deze resultaten worden september 2021 verwacht en bieden de
basis voor maatregelen op Europees niveau. Nationaal werken we zoveel mogelijk aan
het adresseren van de gevolgen van geneesmiddelentekorten, onder andere door de werkzaamheden
van het in 2017 opgerichte Meldpunt en de samenwerking in de werkgroep geneesmiddelentekorten.
Met de uitwerking van de ijzeren voorraad worden de voorraden in de keten verhoogd.
Met meer voorraad kunnen problemen die ontstaan beter overbrugd worden.

Vraag 4 en 5

Waarom zijn er nog geen significante stappen gezet richting het opzetten van een extra
voorraad geneesmiddelen?

Klopt de conclusie dat dit komt door gesteggel over prijzen?

Antwoord 4 en 5

De uitwerking van de ijzeren voorraad kent verschillende vraagstukken die nadere uitwerking
behoeven. Financiering is daar een van, maar niet de enige. Zo hebben zowel enkele
veldpartijen als uw Kamer mij gevraagd om bij de uitwerking van de ijzeren voorraad
rekening te houden met de Europese ontwikkelingen en maatwerk toe te passen (geen
one-size-fits-all benadering voor alle geneesmiddelen).4 Ik breng daarom op dit moment in kaart op welke wijze andere Europese landen hun
voorraadbeleid ingericht hebben. Maatwerk is nodig omdat sommige geneesmiddelen zich
niet lenen voor een voorraad van vijf maanden, bijvoorbeeld door korte houdbaarheid.

Vraag 6

Heeft de aandacht voor de coronacrises inderdaad geleid tot minder aandacht voor tekorten
aan geneesmiddelen en waarom is de Kamer hier niet actief over geïnformeerd?

Antwoord 6

Nee, er is juist sprake van verhoogde aandacht voor het voorkomen en opvangen van
geneesmiddelentekorten. Deze aandacht is deels gericht geweest op mogelijke geneesmiddelentekorten
als gevolg van de coronacrisis. Zowel het Meldpunt geneesmiddelentekorten en -defecten,
de veldpartijen als de overheid zijn sinds het begin van de coronacrisis extra alert
wegens een wereldwijd toegenomen vraag naar bepaalde geneesmiddelen (bijvoorbeeld
de geneesmiddelen waarmee patiënten op de IC worden behandeld) en signalen over kwetsbaarheden
van de keten door verminderde productiecapaciteit en lockdowns. Uw Kamer is meerdere
malen geïnformeerd over de aanvullende maatregelen die zijn ingezet om geneesmiddelentekorten
als gevolg van de covid-19 crisis zoveel als mogelijk te voorkomen.5 Hierdoor zijn grote problemen rondom de beschikbaarheid uitgebleven.

Vraag 7

Zijn er signalen bekend over complicaties die zijn opgetreden bij patiënten door gebrek
aan geneesmiddelen? Zo ja, over welke aantallen gaat dit dan?

Antwoord 7

Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen de meldingen die Farmanco en het Meldpunt ontvangen en een situatie waarin er sprake is van een
tekort. In 99% van de gevallen is er gelukkig een oplossing voor de patiënt. In de meeste
gevallen kan een patiënt overgezet worden op een geneesmiddel met dezelfde werkzame
stof, bijvoorbeeld van een ander merk, of kunnen met toestemming van de Inspectie
Gezondheidszorg en Jeugd alternatieven uit het buitenland worden ingezet.

Alhoewel er geen calamiteiten zijn gemeld, kunnen geneesmiddelentekorten in sommige
gevallen wel degelijk vervelende consequenties hebben voor patiënten. Denk hierbij
aan het tekort in 2017 aan het geneesmiddel Thyrax (schildklierhormoon). In de uitzonderlijke
gevallen waarbij geen alternatief kon worden gevonden is in nauw overleg met de beroepsgroep
besloten wat de beste oplossing was. Dat is per geval verschillend.

Zo worden er bijvoorbeeld afspraken gemaakt om een geneesmiddel beperkt voor te schrijven,
bijvoorbeeld alleen voor de patiënten die niet overgezet kunnen worden naar een ander
middel. Er kan ook met apothekers afgesproken worden om tijdelijk kleinere hoeveelheden
aan patiënten mee te geven. Sinds 2017 heeft het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen
circa 13 keer een dergelijke maatregel gepubliceerd.