Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Westerveld en Van den Berge over het bericht "Geneeskundestudent met migratieachtergrond voelt zich gediscrimineerd door opleiding en patiënt"

Antwoord van Minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen
12 februari 2021).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Geneeskundestudent met migratieachtergrond voelt zich
gediscrimineerd door opleiding en patiënt»?1

Antwoord 1

Ja

Vraag 2

Deelt u de mening dat discriminatie en stigmatisering van geneeskundestudenten met
een migratieachtergrond onacceptabel is?

Antwoord 2

Ja

Vraag 3

Herkent u het beeld – op basis van ervaringen van studenten aan andere onderwijsinstellingen
– dat discriminatie en stigmatisering tot slechtere prestaties van studenten met een
migratieachtergrond leidt?

Antwoord 3

Ik kan mij goed voorstellen wanneer een student last heeft van discriminatie en stigmatisering
dit van invloed kan zijn op de studieresultaten. Door de VU is voor het eerst in Nederland
onderzoek gedaan naar de relatie tussen thuisgevoel, uitsluiting en studiesucces («I
Belong@VU»). Daarin wordt de relatie tussen discriminatie ervaringen en de behaalde
ECTS weergegeven. Het blijkt dat studenten met ervaringen met discriminatie minder
ECTS's behalen. Wie negatieve ervaringen heeft, haalt ook slechtere resultaten. Uit
dit onderzoek komt ook naar voren dat dit ook geldt voor lhbtq+-studenten zonder migratieachtergrond
en studenten met een beperking zonder migratieachtergrond. Daarom is het van groot
belang in te zetten op een inclusieve en veilige leeromgeving, zoals ook in het Nationale
Actieplan Diversiteit is beschreven.

Vraag 4

Zijn er soortgelijke onderzoeken bekend van andere onderwijsinstellingen en andere
opleidingen? Geeft het onderzoek aanleiding tot het uitvoeren van een breder onderzoek
naar discriminatie bij andere onderwijsinstellingen voor een completer beeld? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 4

Voor zover mij bekend is het “I belong@VU-onderzoek” het eerste grootschalige, systematische
onderzoek naar uitsluiting en discriminatie op een universiteit. Vanaf 2019 loopt
(landelijk) het NRO-onderzoek ‘Onbedoelde effecten van selectie op de diversiteit
van de geneeskundestudentenpopulatie en de kandidatenpool: Wat kunnen we er aan doen?
Zoals ik recent heb aangegeven in het antwoord op Kamervragen van het lid Van den
Hul (PvdA)2 wordt er door instellingen hard gewerkt aan de informatievoorziening en meldingsstructuren
rond discriminatie en sociale veiligheid in bredere zin. Door de toename in aandacht
voor het onderwerp stijgt volgens de VH en de VSNU ook het aantal meldingen. Daardoor
komt er steeds meer inzicht in de problematiek, die vervolgens beter aangepakt kan
worden. Daarom acht ik een breder onderzoek – in aanvulling op wat er al gedaan wordt
– op dit moment niet noodzakelijk.

Vraag 5

Heeft u nog vertrouwen in de daadkracht van het Nationaal Actieplan Diversiteit en
Inclusie in het Hoger Onderwijs, gezien de moties die tijdens de behandeling van het
actieplan zijn aangenomen en aandringen op afzwakking van de plannen? Zo nee, neemt
u aanvullende maatregelen?3

Antwoord 5

De betrokken veldpartijen hebben aangegeven dat zij onverminderd doorgaan met hun
ambities meer diversiteit en inclusie in het hoger onderwijs en onderzoek te bewerkstelligen.
Uiteindelijk hebben zij zelf de grootste rol in de cultuurverandering, daarom heb
ik alle vertrouwen in de daadkracht van het Nationaal Actieplan. Uiteraard zal ik
waar mogelijk de Kamer vroegtijdig consulteren voordat verdere stappen worden genomen.
Aanvullende maatregelen zijn wat mij betreft op dit moment niet aan de orde.

Vraag 6

In hoeverre is onderzoek gedaan naar de subjectiviteit van stage- en tentamenbeoordelingen
en het effect hiervan op studenten met een migratieachtergrond?

Antwoord 6

Er is mij geen landelijk onderzoek bekend naar dit onderwerp.

Vraag 7

Is bekend wat de effecten zijn van maatregelen zoals het bindend studieadvies op studenten
met een migratieachtergrond?

Antwoord 7

Het effect van het bindend studieadvies op studenten met een migratieachtergrond is
niet eenduidig. Uit onderzoek aan de Universiteit van Leiden naar de uitbreiding van
het bindend studieadvies in 2013 bleek dat studenten met een niet-westerse migratieachtergrond
vaker een negatief bindend studieadvies kregen dan studenten zonder of met een westerse
migratieachtergrond4. Tegelijkertijd blijkt uit de landelijke Monitor Beleidsmaatregelen Hoger Onderwijs
van vorig jaar dat er geen significant verschil is tussen studenten met en zonder
migratieachtergrond die aangeven te zijn gestopt of gewisseld van studie vanwege een
negatief bindend studieadvies5. In meerdere onderzoeken komt naar voren dat de onderwijscontext en het flankerende
beleid een bepalende rol hebben op het effect van het BSA6. Ook de hoogte van de bsa-norm (i.e. 40 of 60 ects) kan een bepalende rol spelen
in het effect op verschillende doelgroepen7.

Vraag 8

Is bekend in hoeverre studenten met een migratieachtergrond actief zijn in studentenorganisaties
en de medezeggenschap en of dit een afspiegeling vormt van de studentenpopulatie op
hogescholen en universiteiten?

Antwoord 8

De VU, de instelling waar het onderzoek bij 11 vrouwen en 7 mannen met een migratieachtergrond
heeft plaatsgevonden, heeft mij bericht dat studenten met een migratieachtergrond
een meerderheid vormen in de VU-opleidingscommissie van geneeskunde en in de Facultaire
studentenraad. In het eerder genoemde rapport «I belong@VU» is de deelname aan studentenverenigingen
aangegeven. Hier wijken de studenten met een niet westerse migratie achtergrond niet
af van studenten zonder migratie achtergrond. Studenten met een migratieachtergrond
en internationale studenten zijn bij de VU zeer betrokken bij de medezeggenschap,
zowel centraal als facultair. Ik heb geen gegevens over de vertegenwoordiging van
studenten met een migratieachtergrond bij andere instellingen.

Vraag 9

Hoe wordt op hoger onderwijsinstellingen gezorgd voor het vergroten van bewustzijn
over diversiteit en inclusie?

Antwoord 9

Het vergroten van het bewustzijn over diversiteit en inclusie vind ik van groot belang.
De Student4Studentprojecten (ECHO) in het hoger onderwijs dragen hier voor een belangrijk
deel aan bij. Verder heb ik het Actieplan Diversiteit en inclusie uitgebracht, waarin
ik verschillende maatregelen heb aangekondigd voor het vergroten van het bewustzijn
over diversiteit en inclusie.

Vraag 10

Welke maatregelen worden genomen om het gebrek aan vertegenwoordiging van etnische
minderheden en rolmodellen in bepaalde opleidingen en beroepsgroepen te verbeteren?

Antwoord 10

Om de vertegenwoordiging van etnische minderheden in de wetenschap te vergroten wordt
specifiek gewerkt aan een inclusieve werkcultuur, waarin iedereen zich optimaal kan
ontplooien. Daarvoor staan verschillende acties in het Nationale Actieplan, waaronder
een tijdelijk impulsprogramma van NWO voor jonge onderzoekers met een migratieachtergrond.
Zij kunnen vervolgens ook rolmodellen zijn voor de volgende generaties.

Vraag 11

Welke maatregelen worden door aanbieders van stages genomen om discriminatie van stagiaires
door patiënten tegen te gaan en aan te pakken? Bent u bereid om in kaart te brengen
of stageaanbieders en stagebegeleiders op dit moment voldoende handelingsperspectief
hebben om tegen discriminatie en stigmatisering op te treden?

Antwoord 11

Zoals aangegeven in de Kamerbrief over aanbod stages en leerbanen8 vraagt het aanpakken van stagediscriminatie inzet van de instellingen, studenten
en werkgevers. Daar horen stageaanbieders en -begeleiders bij. Ik ben in gesprek met
de betrokken stakeholders met als inzet te komen tot een gezamenlijke aanpak voor
het hoger onderwijs. Over de voortgang zal ik de Kamer informeren.