Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Raan en Kröger over luchtvaart en corona

Antwoord van Minister Van Nieuwenhuizen Wijbenga (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen
4 februari 2021).

Vraag 1

Klopt het dat het RIVM nog steeds rioolwatermonsters van Schiphol onderzoekt op concentraties
van het coronavirus? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 1

Ja, het RIVM onderzoekt wekelijks rioolwatermonsters afkomstig van de afvalwaterzuivering
op Schiphol. Deze bemonstering is op 17 februari 2020 gestart.

Vraag 2

Klopt het dat deze metingen van Schiphol niet langer openbaar zijn, waar dat vorig
jaar wel het geval was? Zo ja, waarom niet?

Antwoord 2

Het klopt dat deze metingen van het afvalwater op het Schipholterrein niet openbaar
zijn als open data via de website van het RIVM of via het coronadashboard. Eerdere
metingen waarover gepubliceerd werd, waren afkomstig van het kennisinstituut KWR.
Het RIVM meet sinds 17 februari 2020 wekelijks op één locatie op het Schipholterrein.
Het afvalwater van Schiphol is afkomstig van reizigers, bezoekers en personeel en
betreft dus geen gemeentelijke rioolwaterzuiveringsinstallatie waar huishoudens op
lozen. Dit in tegenstelling tot de locaties die bemonsterd worden waarvan de rioolcijfers
op het coronadashboard worden getoond en die vertaald worden naar 100.000 aangesloten
inwoners. Dat kan niet voor de locatie Schiphol. De data zijn dus niet met elkaar
te vergelijken en zouden een vertekend beeld geven als die worden meegenomen op het
coronadashboard. Schiphol is dus een bijzondere locatie.

Vraag 3

Deelt u de mening van kennisinstituut KWR Water dat de metingen op Schiphol «zeer
relevant» zijn om te kunnen bepalen in hoeverre het virus via het vliegverkeer ons
land binnenkomt?1 Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

Zoals aangegeven onder vraag 2, kunnen er niet zonder meer conclusies getrokken worden
uit deze data vanwege sterk wisselende aantallen personen. Het RIVM verwacht binnenkort
de analyses over de data sinds 17 februari 2020 af te ronden en vervolgens te publiceren
in een wetenschappelijk artikel. In algemene zin kan gesteld worden dat de metingen
van Schiphol waardevolle informatie zouden kunnen opleveren over de aanwezigheid van
het virus bij zowel reizigers als andere bezoekers van de luchthaven. Het is echter
niet mogelijk om eventueel gevonden virusdeeltjes toe te wijzen aan reizigers, bezoekers
of personeel van de luchthaven en op basis van deze gegevens conclusies te trekken
over het voorkomen van het virus bij inkomende reizigers.

Vraag 4

Deelt u de mening dat deze cijfers een rol zouden moeten spelen in het beleid over
hoe om te gaan met het risico van verspreiding via de luchtvaart? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

Door de invoering van de dubbele negatieve testuitslag (PCR- en sneltest) voor reizigers
uit hoog risicogebieden en samenhangende maatregelen gaat het kabinet ervan uit dat
import van COVID-19 zoveel mogelijk wordt beperkt. De informatie die verkregen kan
worden uit de rioolmetingen op Schiphol kan van belang zijn om introductie in Nederland
vanuit het buitenland te signaleren. Daarbij moet wel rekening gehouden worden met
de in het antwoord op vraag 3 aangegeven complicerende factor dat er geen onderscheid
kan worden gemaakt naar type bezoeker. Dit kunnen reizigers zijn maar ook personeel
van de luchthaven. Tevens zijn de analyses van het onderzoek in rioolwater op Schiphol
naar concentraties van het coronavirus nog niet afgerond en kunnen er nog geen conclusies
getrokken worden.

Vraag 5

Worden deze monsters ook onderzocht op de aanwezigheid van de Britse en de Zuid-Afrikaanse
variant van het virus? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kunt u een analyse van deze data
met de Kamer delen?

Antwoord 5

Om de aanwezigheid van de genoemde varianten in het rioolwater van Schiphol te kunnen
aantonen, kan niet direct dezelfde analysemethode gehanteerd worden als bij het «klassieke»
coronavirus. De methode is nog in ontwikkeling en de analyses op de eventuele aanwezigheid
van de varianten in het rioolwater van Schiphol lopen nog. Zodra deze virusvarianten
worden aangetroffen, deelt het RIVM de resultaten zo snel mogelijk met het Ministerie
van VWS en vervolgens met de Kamer.

Vraag 6

Kunt u een wekelijks overzicht verschaffen van de recente (maanden) passagiersaantallen
op Schiphol en dan specifiek de passagiers van en naar het Verenigd Koninkrijk en
Zuid-Afrika? Kunt u inzicht verschaffen in het aandeel overstappers/origin-destination-passagiers
(OD-passagiers) en het aandeel Nederlanders (ingezetenen) dat vertrekt of terugkeert?

Antwoord 6

Zie onderstaand de overzichten voor de periode 30 november 2020 t/m 24 januari 2021.

In de tabellen is zowel een onderverdeling gemaakt op arriverende en vertrekkende
passagiers, alsmede op OD-passagiers (Origin-Destination – Schiphol als start- of
eindpunt) en Transferpassagiers op Schiphol (TRF PAX – één transfer reiziger leidt
tot twee transfer bewegingen).

Het totaal aantal passagiers dat voor de periode 30 november 2020 t/m 24 januari 2021
vanuit het VK Schiphol als eindpunt had is 23,890. Op basis van voorlopige data van
Schiphol, kan ook worden gemeld dat er in de periode vlak na het vliegverbod (25 t/m
31 januari 2021), 0 arriverende en vertrekkende passagiersvluchten vanuit/naar het
VK naar/van Schiphol hebben plaatsgevonden.

Het totaal aantal passagiers dat voor de periode 30 november 2020 t/m 24 januari 2021
vanuit Zuid-Afrika Schiphol als eindpunt had is 3,807. Op basis van voorlopige data
van Schiphol, kan ook worden gemeld dat er in de periode vlak na het vliegverbod (25
t/m 31 januari 2021), 0 arriverende passagiersvluchten vanuit Zuid-Afrika naar Schiphol
hebben plaatsgevonden. Voor vertrekkende vluchten vanuit Schiphol naar Zuid-Afrika
geldt dat er in de periode 25 t/m 31 januari 2021, gemiddeld 1 vlucht per dag heeft
plaatsgevonden. Daarbij gaat het om gemiddeld 200 passagiers in totaal over deze periode,
waarvan 100 transferpassagiers.

Vraag 7

Kunt u aangeven hoeveel reizigers van en naar Nederlandse luchthavens ingezetenen
zijn van een Schengenland?

Antwoord 7

Er zijn geen inzichten in de nationaliteit van alle reizigers van en naar Nederlandse
luchthavens bekend bij de Koninklijke Marechaussee.

Schiphol houdt de nationaliteit van reizigers niet bij en kan enkel informatie leveren
omtrent het totaal aantal gerealiseerde reizigers tussen de bestemmingen. Ik verwijs
u hiervoor naar antwoord 6.

Vraag 8

Wat zijn de noodzakelijke redenen van niet-Schengenreizigers om naar of via Nederland
te vliegen? Kunt u een overzicht verschaffen sinds de invoering van het EU-inreisverbod?
Wat zijn hierin de trends?

Antwoord 8

Het EU-inreisverbod geldt al sinds maart 2020 voor inwoners van buiten de EU/Schengen
die naar Nederland reizen. Daarbij moeten deze passagiers aantonen (bewijslast ligt
bij passagier) dat ze zijn uitgezonderd van het inreisverbod. Alleen weigeringen in
het kader van COVID-19 worden door de Koninklijke Marechaussee bijgehouden. Overige
weigeringsgronden worden niet meegenomen. Voor deze cijfers verwijs ik u graag naar
antwoord 9.

Vraag 9

Kunt u aangeven hoeveel aankomende passagiers zijn teruggestuurd omdat zij niet aan
de geldige voorwaarden voldeden? Wat zijn hierin de trends? Wijkt Nederland hierin
af van andere landen?

Antwoord 9

De Koninklijke Marechaussee heeft sinds week 49 (vanaf maandag 30 november 2020) 470
niet-EU en Schengen ingezetenen de toegang geweigerd omdat niet aan de inreisvoorwaarden
in het kader van COVID-19 (het EU-inreisverbod) werd voldaan.

Met uitzondering van het weigeren van Britten (sinds 1 januari jl. derde land) in
week 53 en de hoge aantallen Filipijnen in week 1 en week 2 (twee incidenten met COVID-19
besmette crews van ferries) zijn hierin geen significante trends op te merken.

Nationaliteiten weigeringen i.h.k.v. COVID van week 49 t/m week 3 20211

Nationaliteiten weigeringen top 10

2020 wk. 49

2020

wk. 50

2020 wk. 51

2020 wk. 52

2020 wk. 53

2021 wk. 1

2021 wk. 2

2021 wk. 3

Tot.

Brits burger

 
 
 
 

25

44

38

31

138

Braziliaanse

7

4

11

5

4

5

13

6

55

Amerikaans burger

9

3

4

10

6

6

8

5

51

Filipijnse

1

1

13

28

43

Oekraïense

 

3

3

3

3

3

5

11

31

Canadese

 
 

1

2

1

6

5

2

17

Mexicaanse

2

2

4

4

 

3

1

16

Colombiaanse

2

1

4

3

 

2

2

 

14

Chileense

1

 
 

2

4

 
 

1

8

Peruaanse

1

 

2

 
 

1

2

1

7

Overige

12

4

9

9

9

11

20

16

90

Totaal

35

17

39

34

56

91

124

74

470

X Noot

1

Alleen weigeringen in het kader van COVID. Overige weigeringsgronden niet bijgehouden.
Cijfers over week 3 betreffen voorlopige data.

Weigeringen per doorlaatpost i.h.k.v. COVID van week 49 t/m week 3 20211

Doorlaatposten KMar

2020

wk. 49

2020

wk. 50

2020

wk. 51

2020 wk. 52

2020 wk. 53

2021 wk. 1

2021 wk. 2

2021 wk. 3

Tot.

Schiphol Airport

35

17

38

34

56

65

78

65

388

Hoek van Holland (Maritiem)

 
 
 
 
 

15

37

52

Europoort (Maritiem)

 
 
 
 
 

10

2

6

18

IJmuiden (Maritiem)

 
 
 
 
 

5

3

8

Vlissingen (Maritiem)

 
 
 
 
 

2

2

Amsterdam Centraal Station (Eurostar)

 
 
 
 
 

1

 
 

1

Den Helder (Maritiem)

 
 

1

 
 
 
 
 

1

Totaal

35

17

39

34

56

91

124

74

470

X Noot

1

Alleen weigeringen i.h.k.v. COVID. Overige weigeringsgronden niet bijgehouden. Cijfers
over week 3 betreffen voorlopige data.

Vraag 10

Nederlandse en Schengenpassagiers hoeven geen reden op te geven om nu te vliegen,
maar is het dan uit consumentenonderzoeken of andere bronnen wel bekend wat hiervoor
de meest voorkomende beweegredenen zijn? Zo nee, bent u bereid hier wel onderzoek
naar te doen?

Antwoord 10

Na bestudering van het meest recente Motivaction draagvlakonderzoek met betrekking
tot de Luchtvaart in Nederland, kan het volgende worden gemeld2. Daarbij de kanttekening dat het onderzoek is verricht in oktober 2020, toen er nog
geen vliegverboden en een negatieve testverplichting golden. In totaal hebben 1746
respondenten de vragenlijst ingevuld.

Privéreizen

In de periode september 2019 t/m augustus 2020 vlogen Nederlanders gemiddeld 0,6 keer
om privéredenen, zoals vakanties of familiebezoek (dit zouden ook noodzakelijke reizen
kunnen zijn). Bijna zeven op de tien Nederlanders (69%) vlogen geen enkele keer voor
privé doeleinden. Een vijfde (21%) vloog maximaal een keer, één op de tien (11%) vloog
vaker. Het aantal reizen met een privé oogmerk onder Nederlanders is, vanwege de coronacrisis,
flink gedaald ten opzichte van 2019. Toen vloog men gemiddeld 1,2 keer per jaar voor
privédoeleinden en vloog een derde (32%) maximaal 1 keer en een kwart (26%) vaker.

Circa één op de vijf Nederlanders (18%) verwacht in 2021 een vliegreis te maken voor
privédoeleinden; ook dit is aanzienlijk lager dan de verwachting in 2019 (34%). Zes
op de tien Nederlanders (60%) verwacht in deze periode niet meer voor privédoeleinden
te vliegen (versus 46% in 2019). De resterende groep (22%) geeft aan te overwegen
om wel of niet te willen vliegen voor privédoeleinden of dit niet te weten/geen mening
te hebben.

Zakelijke reizen

Gemiddeld genomen vlogen Nederlanders in de periode september 2019 t/m augustus 2020
0,3 keer voor hun werk. Negen op de tien Nederlanders (91%) vlogen niet zakelijk,
4% maximaal 1 keer en 5% vaker. Dit is vergelijkbaar met 2019. Gemiddeld vloog men
toen 0,2 keer per jaar.

Vraag 11

Kunt u aangeven wat de ontwikkeling is in aantallen vluchten en reizigers naar typische
zaken- en netwerkbestemmingen versus typische vakantiebestemmingen zoals de eilanden
in de Middellandse Zee, of de onlangs door KLM nieuw ontsloten bestemming Zanzibar?

Antwoord 11

Schiphol kan, in verband met de zeer concurrentiegevoelige aard van de informatie,
geen landenspecifieke cijfers over passagiersaantallen verschaffen.

Vraag 12

Kunt u deze vragen beantwoorden voor het AO Luchtvaart?

Antwoord 12

Ja.