Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Bisschop over de situatie in de Griekse vluchtelingenkampen

Antwoord van Staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid), mede namens
de Minister van Buitenlandse Zaken (ontvangen 1 februari 2021). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 1433.

Vraag 1 t/m 4

Heeft u kennisgenomen van de erbarmelijke situatie in de Griekse vluchtelingenkampen?

Hoe reageert u op de situatie in de Griekse kampen, waarbij onder meer sprake is van
een situatie waarbij baby’s rattenbeten oplopen, het kamp in Lesbos niet winterklaar
is en wordt geteisterd door hevige regenbuien en de psychische gezondheid van deze
vluchtelingen is verslechterd in de achterliggende jaren? Op welke wijze wilt u deze
situatie zo spoedig mogelijk gaan verbeteren?1 2 3

Deelt u de mening dat deze vluchtelingen een menswaardige opvang moeten krijgen? Zo
ja, welke acties onderneemt u samen met de Europese en Griekse autoriteiten om daarin
te voorzien?

Vindt u nu nog niet dat het tijd is voor een speciale civiel-militaire noodoperatie
onder leiding van Frontex, gezien de nog altijd erbarmelijke omstandigheden van de
asielzoekers in deze kampen? Bent u bereid zich hier bij uw Europese collega’s voor
in te zetten?

Antwoord 1 t/m 4

Het kabinet is het met u eens dat de omstandigheden van opvang op de Griekse eilanden
zorgelijk zijn en verbeteringen behoeven. Specifiek met betrekking tot de situatie
op Lesbos kan ik u melden, onder verwijzing naar mijn brief van 19 januari jl., dat
de opvangomstandigheden in het nieuwe tijdelijke opvangkamp Mavrovouni in bijna alle
opzichten beter zijn dan in het zwaar overbevolkte Moria. Mij is dit zeer onlangs
nog bevestigd door de Nederlandse ambassadeur in Griekenland, naar aanleiding van
haar werkbezoek aan Mavrovouni op 28 januari jl. Deze observaties worden bovendien
onderschreven door commissaris Johansson en andere gesprekspartners van de Europese
Commissie alsmede de UNHCR. Sinds de verschrikkelijke branden in Moria zijn circa
6.000 kwetsbare migranten en vluchtelingen vanaf Lesbos overgebracht naar het vasteland.
De overige migranten en vluchtelingen zijn elders op het eiland in het nieuwe kamp
Mavrovouni ondergebracht. Waar zich destijds in en rond Moria ongeveer 13.000 bewoners
bevonden, is dit aantal in het nieuwe kamp teruggebracht tot 7.200, een reductie van
45%.

De Griekse autoriteiten hebben zich, samen met de Europese Commissie, de VN en diverse
NGO’s, ingespannen om het nieuwe opvangkamp Mavrovouni op Lesbos beter en ruimer op
te zetten dan destijds Moria. Het is er zes keer zo groot en iedereen heeft een dak
– weliswaar een tent – boven zijn hoofd. Ook de hygiënische situatie is beter dan
op Moria: de Europese Commissie en de UNHCR melden dat het kamp over meer wc’s, douches
en waterpunten beschikt, de afwatering – na aanvankelijke problemen – naar behoren
functioneert en ook het afvalmanagement op orde is. De medische voorzieningen zijn
eveneens verbeterd. Er is een medical area ingericht, waar een mobiele kliniek staat en de Nederlandse hospitainer weer zal
worden opgebouwd. Hier wordt ook een apotheek ingericht. Sinds december zijn er geen
nieuwe COVID-19 gevallen onder migranten en vluchtelingen. Nieuw gearriveerden worden
preventief in isolatie geplaatst.

Volgens de Griekse autoriteiten zijn de recente beweringen over kinderen die door
ratten zijn gebeten ongegrond. De Griekse Minister van Migratie en Asiel heeft op
21 december 2020 een persbericht uitgegeven waarin deze aantijgingen worden ontkend.
Tot dusver is er volgens Griekse autoriteiten geen melding gemaakt van een dergelijk
geval aan de gezondheidsdiensten, noch door het management, noch door enige arts.
Overigens zijn op Samos en Chios wel gevallen bekend.

Daarnaast kan ik u melden dat het onderzoek van de Griekse autoriteiten naar de aanwezigheid
van loodvervuiling in het opvangkamp Mavrovouni uitwijst dat het loodgehalte in de
woonzones binnen de aanvaardbare limieten valt.4 Zoals bekend is het opvangkamp gebouwd op militair terrein en is een deel hiervan
(21.000 van de in totaal 341.000 vierkante meter) in het verleden door het Griekse
leger gebruikt voor schietoefeningen. Een monster dat is genomen buiten de woonzone
had een loodgehalte dat de wettelijke limiet overschreed. Naar aanleiding van de bevindingen
worden momenteel op relevante plekken extra voorzorgsmaatregelen genomen, zoals ophoging
met schone grond en het leggen van cementbases voor openbare ruimtes.

Hogergenoemde verbeteringen nemen niet weg dat de omstandigheden in de opvangfaciliteiten
op de Griekse eilanden, waaronder in het nieuwe opvangkamp Mavrovouni, niet aan alle
standaarden voldoen en verdere structurele verbeteringen doorgevoerd dienen te worden,
mede gezien de recente winterse omstandigheden.

De Taskforce Griekenland van de Europese Commissie ondersteunt de Griekse autoriteiten
hierbij. Momenteel is de Taskforce bezig om de locatie van een nieuw «Multi Purpose Reception and Identification Centre»(MPRIC) op Lesbos te bepalen. Naar verwachting komt hier eind januari a.s. uitsluitsel
over. De oplevering is voorzien in september 2021. Ook op de overige eilanden waar
destijds hotspots zijn gevestigd, wordt gewerkt aan de structurele verbetering van
de opvang- en asielvoorzieningen door middel van de bouw van deze MPRICs. De centra
op Kos en Leros zijn gereed en al in gebruik genomen; het nieuwe centrum op Samos,
met een capaciteit van 1.000 personen, is nagenoeg gereed voor gebruik. De oplevering
van de MPRIC voor Chios is voorzien in december 2021. Daarnaast ondersteunt de Taskforce
Griekenland ook bij het doorvoeren van structurele verbeteringen op het gebied van
o.a. asiel- en terugkeerprocedures, opvang en integratie. Het kabinet levert regelmatig
experts aan hogergenoemde Taskforce om dit verder te bevorderen. Frontex is hier als
EU Agentschap ook bij betrokken. Daarnaast is Frontex zeer actief in Griekenland,
met meerdere operaties waarmee het Griekenland ondersteunt. Het betreft de inzet van
verschillende soorten experts, waaronder grenswachters, tolken en terugkeerexperts,
om de Griekse grens beter te bewaken maar ook om te helpen bij identificatie en registratie
van migranten.

Gezien de inspanningen van de Griekse regering, de ondersteuning die hierbij wordt
geboden door de Europese Commissie, EASO, Frontex, UNHCR en anderen en de recente
verbeteringen van de situatie van asielzoekers op de Griekse eilanden die hiervan
het resultaat zijn, zie ik op dit moment geen aanleiding voor genoemde civiel-militaire
noodoperatie.

Vraag 5

Hoe zet u zich in voor het bespoedigen van de beoordeling van de asielaanvragen, zodat
afgewezen migranten spoedig kunnen worden uitgezet naar veilige gebieden en anderen
worden herplaatst in een van de lidstaten? Bent u bereid de beoordeling van asielaanvragen
te versnellen door dit een van de onderdelen van de noodoperatie te laten zijn? Zo
nee, waarom niet?

Antwoord 5

De beoordeling van asielaanvragen ligt eerste instantie bij de Griekse autoriteiten.
Hierbij worden zij ondersteunt door het Europees Ondersteuningsbureau voor Asielzaken
(EASO), dat hiervoor haar aantal personeelsleden in Griekenland de afgelopen jaren
fors heeft uitgebreid5. Lidstaten waaronder Nederland leveren experts aan EASO om deze ondersteuning mogelijk
te maken. Het afgelopen jaar hebben de Griekse autoriteiten de achterstanden in de
asielaanvragen significant weggewerkt. In de periode januari tot en met november 2020
zijn ruim 76.000 aanvragen verwerkt. Dat is een stijging van 69% ten opzichte van
dezelfde periode het jaar ervoor. De achterstand is inmiddels met 40% gedaald in vergelijking
met december 2019. Ook de beroepscomités hebben de achterstand gehalveerd van 14.500
eind vorig jaar tot ongeveer 3.800 nu.

Zoals eerder gemeld is er ook verder geïnvesteerd in het verbeteren van de opvangcondities
en het verlichten van de migratiedruk op de eilanden. Momenteel verblijven er nog
circa 17.000 migranten op de Griekse eilanden, vergeleken met 42.000 in maart 2020.
Feit blijft dat de aantallen vluchtelingen en migranten de capaciteit van opvang op
een aantal van deze eilanden nog altijd te boven gaan. Wel meldde EASO medio januari
jl. dat de achterstanden in de aanvragen van asielzoekers op de eilanden merendeels
zijn weggewerkt.

Zoals hierboven vermeld, biedt ook de Taskforce Griekenland van de Europese Commissie
hulp aan de Griekse autoriteiten bij het doorvoeren van structurele verbeteringen
op het gebied van terugkeer, opvang en asiel, waaronder de versnelling van de asielprocedure.
Het kabinet bevordert dit met de levering van experts. Gezien al deze inspanningen
en de voortgang die de Griekse autoriteiten hebben geboekt – en nog steeds boeken
– bij het wegwerken van achterstanden bij de behandeling van asielverzoeken, zie ik
op dit moment geen aanleiding voor genoemde noodmaatregel.