Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Alkaya en Karabulut over de uitzending van Zembla over de betrokkenheid van Shell-medewerkers bij het creëren van olielekkages in de Nigerdelta

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister voor Buitenlandse
Handel en Ontwikkelingssamenwerking (ontvangen 18 januari 2021).

Vraag 1

Wat is uw mening over de uitzending «De hel van Shell» van Zembla, waarin werd bericht
dat Shell-medewerkers in Nigeria lokale jongeren betalen om olielekkages te veroorzaken?1

Antwoord 1

De beschuldigingen aan het adres van Shell-medewerkers zijn ernstig, maar niet nieuw.
Zij zijn een aangelegenheid tussen het Nigeriaanse openbaar ministerie en Shell. Het
is aan de Nigeriaanse justitiële autoriteiten om daar verder onderzoek naar te doen,
te besluiten of er voldoende bewijs is voor deze beschuldigingen en of er verder actie
ondernomen moet worden. Vanzelfsprekend wordt het verdere verloop van deze kwesties
gevolgd door de Nederlandse ambassade in Abuja.

Vraag 2 en 3

Klopt het dat de Nederlandse overheid op de hoogte was van het feit dat Shell-medewerkers
lokale jongeren betalen om olielekkages te creëren? Zo ja, wat is met deze informatie
gedaan? Zo nee, hoe is het mogelijk dat de Nederlandse overheid niet op de hoogte
is, terwijl het publiekelijk bekend is in de Nigerdelta en voormalig ambassadeur Robert
Petri hier ook van op de hoogte is gesteld?

Heeft de voormalige ambassadeur de berichten die hij kreeg over deze kwestie gerapporteerd
aan het ministerie? Heeft hij deze gerapporteerd aan Shell en de Nigeriaanse overheid,
zoals hij de lokale bevolking beloofde? Wat heeft de ambassade in het algemeen met
informatie over deze zaak gedaan?

Antwoord 2 en 3

De voormalig ambassadeur werd tijdens een bezoek aan de Nigerdelta in 2018 geïnformeerd
over deze beschuldigingen. Zoals eerder door Ministerie van buitenlandse zaken in
woordvoering naar aanleiding van de bewuste uitzending van Zembla is aangegeven, is
het niet gelukt meteen opvolging te geven aan zijn belofte deze beschuldigingen met
Shell en Nigeriaanse autoriteiten te delen. De toenmalig ambassadeur keerde kort na
zijn bezoek aan de Delta onverwacht definitief terug naar Nederland. De toezegging
de beschuldigingen te bespreken is toen tussen wal en schip geraakt en niet gedeeld
met de tijdelijk zaakgelastigde die de toenmalig ambassadeur na zijn vertrek verving,
noch gerapporteerd aan het ministerie.

Naar aanleiding van recente vragen van Zembla heeft de huidige ambassadeur deze kwestie
besproken met Shell en de federale Minister voor de Nigerdelta. Beide partijen waren
al langer bekend met de beschuldigingen.

Vraag 4

Hoe reageert u op de bewering dat de Nederlandse ambassade in Nigeria door maatschappelijke
organisaties in de Nigerdelta wordt gezien als een verlengstuk van Shell? Deelt u
de mening dat er een extern onderzoek moet komen naar de relatie tussen de Nederlandse
ambassade en Shell?

Antwoord 4

Ik betreur het dat dit beeld bij sommige organisaties zou zijn ontstaan. De Nederlandse
overheid maakt voortdurend afwegingen tussen de verschillende Nederlandse belangen,
zonder daarbij partij te kiezen.

Het kabinet verwacht van alle Nederlandse bedrijven dat zij internationaal maatschappelijk
verantwoord ondernemen door invulling te geven aan internationale normen zoals die
zijn neergelegd in de OESO-richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen, waar de
UN Guiding Principles on Business and Human Rights onderdeel van uitmaken. Het kabinet
blijft de olie- en gassector aanspreken op het nemen van zijn verantwoordelijkheid
onder deze internationale normen.

Een extern onderzoek naar de relatie tussen de Nederlandse ambassade en Shell zal
naar onze mening geen nieuwe relevante informatie opleveren en is om die reden niet
wenselijk.

Vraag 5 en 6

Klopt het dat Shell-medewerkers hun connecties met de lokale autoriteiten gebruiken
om klokkenluiders gevangen te zetten, wanneer zij aan de bel trekken over Shell’s
betrokkenheid bij de lekkages?

Wat vindt u van het bericht dat lokale bendes in de Nigerdelta worden ingezet door
de olie-industrie om critici de mond te snoeren? Kunt u bevestigen of Shell hierbij
betrokken is?

Antwoord 5 en 6

Berichten over deze beschuldigingen zijn mij bekend. Het is aan de Nigeriaanse justitiële
autoriteiten om te besluiten hoe hier verder mee om moet worden gegaan.

Vraag 7

Klopt het dat er jaarlijks 16.000 kinderen in de Nigerdelta in hun eerste levensjaar
sterven als gevolg van de olielekkages?

Antwoord 7

Het klopt dat het Duitse onderzoeksinstituut CESifo deze schokkende cijfers heeft
gepubliceerd.

Vraag 8

Hoe verhoudt het feit dat een Nederlands bedrijf zulke enorme schade toebrengt aan
de volksgezondheid zich tot de Nederlandse inzet voor de volksgezondheid in ontwikkelingslanden
via het ontwikkelingssamenwerkingsbudget? Heeft Nederland hiermee per saldo een positief
of een negatief effect op de volksgezondheid in ontwikkelingslanden?

Antwoord 8

Het is onmogelijk om een algemene uitspraak te doen over de vraag of in ontwikkelingslanden
de bij elkaar opgetelde effecten van Nederlandse inzet op volksgezondheid in ontwikkelingslanden
positief zijn in relatie tot de bij elkaar opgetelde schade die Nederlandse bedrijven
toebrengen aan diezelfde volksgezondheid. Dit is het geval omdat daarover geen betrouwbare
cijfers bekend zijn en dan ook in kaart zou moeten worden gebracht de positieve invloed
die het Nederlands bedrijfsleven op de volksgezondheid heeft via de inkomens van de
werknemers en het verhogen van de algemene welvaart van het land.

Vraag 9

Hoeveel geld heeft Shell tot nu toe als schadevergoeding uitgekeerd aan getroffen
gemeenschappen? Hoe verhoudt zich dit tot de totale schade die is veroorzaakt door
de lekkages?

Antwoord 9

Het is mij niet bekend of Shell schadevergoeding heeft uitgekeerd aan specifieke getroffen
gemeenschappen. Wel heeft de Shell Petroleum Development Company of Nigeria zich gecommitteerd
om over de periode 2018–2022 in totaal 900 miljoen dollar beschikbaar te stellen voor
de schoonmaak van de Nigerdelta via een UNEP-programma dat onder de coördinatie van
HYPREP (HydroCarbon Pollution Remediation Project) wordt uitgevoerd. HYPREP is een
grootschalig project dat is ingesteld door het Nigeriaanse Federale Ministerie van
Milieu.