Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van den Berg over de uitzending van Kassa over fysiotherapie: 'Duurdere aanvullende verzekering voor minder behandelingen'

Antwoord van Minister Van Ark (Medische Zorg) (ontvangen 17 december 2020).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het televisieprogramma Kassa van 5 december jongstleden?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van de conclusie dat voor mensen met een smalle beurs en een chronische
aandoening die niet op de zogenaamde «Chronische lijst Borst» voorkomen, de kosten
voor fysiotherapie zeer hoog op kunnen lopen omdat in aanvullende verzekeringen het
pakket van fysiotherapie verkleind is?

Antwoord 2

Recent onderzoek2 van Zorgweb en Vektis naar de aanvullende verzekering toont aan dat het aantal polissen
met de meest uitgebreide tot onbeperkte vergoeding voor fysiotherapie, tandheelkunde
en orthodontie de afgelopen elf jaren is afgenomen. Maar er is nog steeds sprake van
een ruim aanbod van polissen met uitgebreide dekking voor fysiotherapie. Bovendien
is de toegankelijkheid van de aanvullende verzekering niet in het geding. Navraag
bij Zorgweb leert dat in 2021 in slechts 2,4% van de aanvullende verzekeringen een
acceptatieplicht geldt.3 Ook is er voor fysiotherapie nooit sprake van een verplichte «wachttijd».

Daarnaast bieden gemeenten meerkostenregelingen en/of bijzondere bijstand aan mensen
met hoge zorgkosten aan en/of hebben zij gemeentepolissen. Verzekerden kunnen bij
de gemeentepolis kiezen voor een aanvullende verzekering, die vaak dekking biedt voor
fysiotherapie. Omdat de gemeentepolis niet altijd de beste oplossing is voor mensen
met een laag inkomen, zijn er ook gemeenten die keuzehulpen aanbieden. Een voorbeeld
hiervan is de VoorzieningenWijzer. Dit initiatief helpt verzekerden bij het vinden
van de juiste polis en bij het benutten van voorzieningen, zoals de zorgtoeslag en
de bijstand. Een dergelijke keuzehulp kan bijvoorbeeld verzekerden die fysiotherapie
nodig hebben, helpen bij het bepalen welke (aanvullende) polis het meest geschikt
is.

Vraag 3

Wat vindt u van de zogenaamde Lijst Borst uit 2021? Bent u van mening dat die lijst
nog adequaat is?

Antwoord 3

De huidige lijst van chronische aandoeningen is historisch zo gegroeid. Ten opzichte
van de oorspronkelijke lijst zijn in de loop van de tijd een aantal aandoeningen verwijderd
omdat de effectiviteit van fysio- en oefentherapie voor die aandoeningen niet kon
worden aangetoond. Anderzijds kan ook uit nieuw onderzoek blijken dat fysio- en oefentherapie
effectief is bij bepaalde aandoeningen. Dat leidt ertoe dat vergoeding van fysio-
en oefentherapie wordt toegevoegd aan het basispakket. Zorginstituut Nederland werkt
in opdracht van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) aan een traject – het overgangstraject
systeemadvies fysio- en oefentherapie – waarin wordt gezocht naar een nieuwe balans
tussen goede en effectieve zorg, de toegankelijkheid van die zorg en de betaalbaarheid
ervan. Het Zorginstituut adviseert de Minister van VWS hierover. Dit heeft er al toe
geleid dat fysiotherapie bij COPD, etalagebenen en artrose aan heup en knie vanaf
de eerste behandeling wordt vergoed uit de basisverzekering. Een van de wettelijke
voorwaarden om zorg toe te voegen aan het basispakket is dat deze bewezen effectief
is. Dit blijkt op basis van het nu beschikbare wetenschappelijk onderzoek niet voor
alle vormen van fysiotherapie voldoende aantoonbaar te zijn.

Vraag 4

Deelt u de mening van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNFG)
dat fysiotherapie ervoor kan zorgen dat mensen geen gebruik hoeven te maken van duurdere
(bijvoorbeeld ziekenhuis-)zorg?

Antwoord 4

Ja, bij verschillende indicaties is aangetoond dat fysiotherapie kosteneffectief is
en kan leiden tot besparingen in de tweedelijnszorg. Kosteneffectiviteit is een van
de pakketcriteria op basis waarvan het Zorginstituut beoordeelt of zorg kan worden
toegelaten tot het basispakket (naast medische noodzaak, effectiviteit, en uitvoerbaarheid).
In de praktijk blijkt het echter niet eenvoudig om de (kosten)effectiviteit van fysiotherapie
wetenschappelijk goed te onderbouwen.

Vraag 5

Is het u bekend dat mensen vanwege hun smalle beurs en de oplopende kosten fysiotherapie
mijden en noodgedwongen moeten uitwijken naar veel duurdere zorg in het ziekenhuis
die wel vanuit de basisverzekering wordt vergoed? Zo ja, wat vindt u hiervan?

Antwoord 5

Uiteraard vind ik dit onwenselijk als dit gebeurt. Allereerst voor de patiënt, want
die had een minder invasieve behandeling kunnen krijgen, maar ook voor de maatschappij,
als de kosten van ziekenhuiszorg duurder zijn dan de kosten van fysiotherapie. Of
en hoe vaak dit gebeurt, is mij niet bekend. Gegeven het feit dat veel Nederlanders
(83,2% in 2020) een aanvullende verzekering hebben met dekking voor onder andere fysiotherapie,
is de inschatting dat dit beperkt is. Ik merk verder graag op dat mensen die geen
aanvullende verzekering hebben afgesloten, maar in verband met hun ziekte wel fysiotherapie
nodig hebben, deze kosten onder bepaalde voorwaarden kunnen aftrekken van hun belastingen.
Dit heet de specifieke zorgkosten. Voor mensen met een smalle beurs bieden gemeenten
meerkostenregelingen en/of bijzondere bijstand aan en/of hebben zij gemeentepolissen
(zie het antwoord op vraag 2).

Vraag 6, 7

Kunt u in overleg gaan met zorgverzekeraars om meer inzicht te krijgen in wat de gevolgen
zijn van het mijden van fysiotherapie waardoor mensen uitwijken naar duurdere zorg?

Bent bereid daarin de aangenomen motie mee te nemen, die vraagt te onderzoeken wat
de voor- en nadelen, kosten en opbrengsten zijn om fysiotherapie voor chronisch zieken
in het basispakket op te nemen? Zo ja, waarom wel? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6, 7

Ik ben in overleg met partijen om meer inzicht te krijgen in de (kosten)effectiviteit
van fysio- en oefentherapie, niet alleen met zorgverzekeraars, maar ook met het Zorginstituut,
zorgaanbieders, beroepsgroepen en patiëntvertegenwoordigers. Zorginstituut Nederland
werkt in opdracht van VWS aan een traject – het overgangstraject systeemadvies fysio-
en oefentherapie – waarin wordt gezocht naar een nieuwe balans tussen goede en effectieve
zorg, de toegankelijkheid van die zorg en de betaalbaarheid ervan. De doelen en aanpak
van dit overgangstraject liggen in de lijn van de gewijzigde motie van het lid Van
den Berg c.s. (Kamerstukken 2018/19, 29 689, nr. 1015). Immers, een van de criteria die het Zorginstituut meeweegt in haar pakketadviezen
is kosteneffectiviteit van zorg. Het overgangstraject heeft er al toe geleid dat fysio-
en oefentherapie bij COPD, etalagebenen en artrose aan heup en knie vanaf de eerste
behandeling wordt vergoed uit de basisverzekering. Het Zorginstituut zal over het
overgangstraject rapporteren in de volgende voortgangsbrief, die ik in het eerste
kwartaal 2021 verwacht.

Een van de wettelijke voorwaarden om zorg toe te voegen aan het basispakket is dat
deze bewezen effectief is. Dit blijkt op basis van het beschikbare wetenschappelijk
onderzoek niet voor alle vormen van fysio- en oefentherapie voldoende aantoonbaar
te zijn. Om onderzoek naar de effectiviteit van fysio- en oefentherapie te stimuleren
en de uitvoering van het overgangstraject te versnellen, is in de Bestuurlijke Afspraken
Paramedische Zorg 2019–2022 geld beschikbaar gesteld (€ 10 mln.) via ZonMW voor onderzoek,
richtijnontwikkeling en verbetering van kwaliteit van zorg.

Vraag 8

Als u in overleg gaat, kunt u de Kamer hierover vervolgens informeren?

Antwoord 8

Vanzelfsprekend informeer ik de Tweede Kamer over de voortgang van het overgangstraject
systeemadvies. De eerstvolgende voortgangrapportage verwacht ik in het eerste kwartaal
2021.

Vraag 9, 10, 11

Klopt het dat de onderzoeken waarnaar door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn
en Sport verwezen wordt, zoals het onderzoek of fysiotherapie uiteindelijk op een
andere – simpelere – manier opgenomen kan worden in het basispakket, lopende onderzoeken
zijn?

Klopt het dat deze onderzoeken pas in het jaar 2023 uitsluitsel bieden?

Bent u bereid om te kijken of te overleggen of deze onderzoeken naar voren kunnen
worden gehaald?

Antwoord 9, 10, 11

De chronische aandoeningen waarbij fysio- en oefentherapie in het basispakket is opgenomen
zijn specifiek omschreven. In het eerdergenoemde overgangstraject systeemadvies onderzoekt
het Zorginstituut of fysio- en oefentherapie uiteindelijk op een andere – simpelere
– manier opgenomen kan worden in het basispakket. Samen met betrokken partijen is
reeds gekeken op welke manieren het overgangstraject kan worden versneld. Hiervoor
zijn onder andere middelen vrijgemaakt in het kader van de bestuurlijke afspraken
paramedische zorg 2019–2022. In het eerste kwartaal 2021 zal ik de voortgangsrapportage
van het Zorginstituut over het systeemadvies naar de Tweede Kamer sturen. Daarin zal
meer bekend worden over de planning.