Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Dam en Slootweg over het bericht 'Verstrekken van leningen/kredieten zonder vergunning is strafbaar'

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën), mede namens de Staatssecretaris van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties en de Minister van Justitie en Veiligheid (ontvangen
3 september 2020).

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het bericht «Verstrekken van leningen/kredieten zonder vergunning
is strafbaar»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat het Korps Politie Caribisch Nederland (KPCN) een onderzoek is gestart
naar het op grote schaal en zonder vergunning uitlenen van geld tegen woekerrentes?

Antwoord 2

Ja. Dit onderzoek heeft reeds plaatsgevonden en is ook door de rechter in eerste aanleg
behandeld waarbij de verdachten veroordeeld werden voor dit feit.

Vraag 3

Hoe heeft deze vorm van criminaliteit zich de afgelopen jaren ontwikkeld?

Antwoord 3

Uit een signaalrapportage van de Criminele inlichtingen Eenheid (CIE) van het KPCN,
gesprekken met ketenpartners en genoemd opsporingsonderzoek ontstaat het beeld dat
deze vorm van criminaliteit al langere tijd bestaat en zich uitbreidt, in ieder geval
op Bonaire. De oorzaak lijkt mede gelegen in de sociaaleconomische situatie van sommige
inwoners van Bonaire.

Vraag 4

Op welke wijze is de bescherming van consumenten tegen dit soort wanpraktijken in
Caribisch Nederland georganiseerd?

Antwoord 4

Het verstrekken van leningen en kredieten is gebonden aan regels. Zo is in de Wet
financiële markten BES, die geldt in Caribisch Nederland, vastgelegd dat hiervoor
een vergunning nodig is (artikel 2:3 eerste lid) en dat er geen onverantwoord krediet
mag worden verstrekt (artikel 5:14). Ook zijn de vergoedingen (rentepercentages) over
krediet gemaximeerd in de Regeling verlaging maximale kredietvergoeding BES. Ten behoeve
van zorgvuldige en betaalbare kredietverstrekking en de wettelijke bescherming van
consumenten worden verschillende maatregelen genomen.2 Ten eerste heb ik de maximale kredietvergoeding verlaagd die kredietaanbieders in
rekening mogen brengen voor consumentenkredieten. Hiertoe heb ik de Regeling verlaging
maximale kredietvergoeding BES aangepast. Daarnaast bereid ik op dit moment een wetswijziging
voor om onwenselijke vormen van koppelverkoop bij kredietverlening tegen te gaan en
consumenten beter inzicht in de kosten van kredieten te verschaffen. Samen met de
AFM monitor ik of deze maatregelen voldoende zijn om zorgvuldige en betaalbare kredietverstrekking
in Caribisch Nederland te realiseren.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de zinsnede in het bericht, «dat het gebruikelijk is binnen sommige
culturen om leningen of een krediet elders te verkrijgen», mede in het licht van de
National Risk Assessment BES uit 2018 waar onvergunde kredietverstrekking als één
van de grootste risico’s op witwassen wordt aangemerkt?

Antwoord 5

In de NRA BES uit 2018 worden de informele leencultuur en informele handelsstromen
ook gesignaleerd. Het risico over onvergunde kredietverstrekking uit de NRA BES en
onderhavig onderzoek van het KPCN over onvergunde leningen laten zien dat het van
belang is blijvend aandacht te hebben voor de bescherming van consumenten tegen deze
praktijken.

Vraag 6 en 8

Zijn de instanties die verantwoordelijk zijn voor de handhaving van de Wet financiële
markten BES adequaat toegerust?

Bent u bereid tot extra inzet tegen deze wanpraktijken, juist nu veel inwoners van
Caribisch Nederland als gevolg van de coronacrisis in financiële problemen dreigen
te raken?

Antwoord 6 en 8

De Wet financiële markten BES biedt verschillende bevoegdheden voor opsporing, vervolging
en toezicht. Zo kunnen de toezichthouders De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit
Financiële Markten (AFM) die belast zijn met het toezicht op de financiële markten
op de BES-eilanden een aanwijzing geven of een bestuurlijke of bestraffende sanctie,
een bestuurlijke boete of een last onder dwangsom opleggen. Tot slot zijn er in de
Wet financiële markten BES strafbepalingen opgenomen. Het opzettelijk verstrekken
van leningen of kredieten zonder vergunning kan worden gestraft met een geldboete
of zelfs gevangenisstraf. Daarnaast wordt de bestrijding van ondermijning en van financieel
economische criminaliteit ook op Caribisch Nederland geïntensiveerd. Met de door de
Minister van Justitie en Veiligheid extra beschikbaar gestelde middelen om ondermijning
tegen te gaan is een extra officier van justitie aangetrokken die zich speciaal zal
richten op financieel economische criminaliteit. Met deze middelen wordt verder in
het kader van de bewustwording op het gebied van financieel-economische criminaliteit
geïnvesteerd in opleidingen voor medewerkers in de basispolitiezorg, voor medewerkers
in de opsporing en voor leidinggevenden van KPCN. Daarnaast wordt in Caribisch Nederland
gewerkt aan de verbetering van de informatiepositie van de handhavings- en opsporingsdiensten.
Ook dit draagt bij aan de bestrijding van deze vorm van criminaliteit.

Vraag 7

Kunt u in uw antwoord op de vorige vraag het advies meenemen van de Afdeling advisering
van de Raad van State, waarin is vermeld dat financiële instellingen steeds minder
actief zijn in het Caribisch gebied waardoor er in de praktijk ook minder poortwachters
aanwezig zijn en minder instellingen zijn om leningen en kredieten te verstrekken?3

Antwoord 7

Zoals ook is aangegeven in het nader rapport bij het advies van de Afdeling advisering
van de Raad van State, vormen de terugtrekkende bewegingen van banken uit het Caribisch
gebied, ofwel de-risking, een uitdaging voor de financiële sector in Caribisch Nederland
en de Caribische landen binnen het Koninkrijk. Het gaat hier vooral om buitenlandse
instellingen die als correspondent-bank optreden voor Caribisch-Nederlandse financiële
instellingen. Voor de toegang tot het dollar betalingsverkeer zijn zij van deze buitenlandse
instellingen afhankelijk. Over het algemeen wordt tot de-risking besloten omdat de
correspondent-bank in kwestie de integriteitsrisico's bij een tegenpartij als te hoog
inschat. Redenen daarvoor kunnen specifieke risico's bij de instelling zelf zijn alsmede
dat de regelgeving en het toezicht in de jurisdictie waar de instelling zich bevindt
niet van het vereiste niveau zijn. De Wet ter voorkoming van witwassen en financieren
van terrorisme BES (Wwft BES) wordt nu aangescherpt om te voldoen aan de FATF-standaarden,
die wereldwijd gelden als voorwaarde voor een integere financiële sector. Versterking
van de regelgeving en het toezicht als gevolg van dit wetsvoorstel kan een gunstig
effect hebben op de-risking.