Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kröger over het bericht 'Staatssecretaris in de maag met tonnen plastic afval'

Antwoord van Staatssecretaris Van Veldhoven-van der Meer (Infrastructuur en Waterstaat)
(ontvangen 1 juli 2020).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Staatssecretaris in de maag met tonnen plastic afval»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het zeer zorgelijk is dat de vraag naar gerecycled plastic door
de coronacrisis en de lage olieprijs dusdanig is gedaald dat plasticrecyclers hun
kunststofrecyclaat niet meer kwijt kunnen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2

Het is van belang dat recyclaat voldoende kan worden afgezet. In dat verband heb ik
een aantal maatregelen genomen om de vraag naar gerecyclede plastics te laten toenemen.
Ik verwijs u hiervoor graag naar mijn brief dd. 26 juni jl. over de maatregelen om
effecten van COVID-19 op de kunststof- en textielsector te mitigeren. Zoals bekend
bestaat er voor verpakkingen een systeem van uitgebreide producentenverantwoordelijkheid
in Nederland. Het verpakkende bedrijfsleven zal daarom zelf ook maatregelen moeten
nemen om de recycledoelen te halen.

Vraag 3

Met hoeveel procent is de vraag naar plasticrecyclaat afgenomen? Hoe beoordeelt u
deze afname in het kader van de stappen die u neemt om in 2050 een circulaire economie
te verwezenlijken?

Antwoord 3

Een volledig kwantitatief beeld van de afgenomen afzet van recyclaat is nog niet te
geven. Plastic recyclers moeten op de kunststofmarkt concurreren met de traditionele
(virgin plastics) industrie met betrekking tot de afzetprijs van plastic (recyclaat).
Al voor de coronacrisis daalden de prijzen van virgin kunststoffen met ca. 10–15%.
De afnemende wereldhandel in kunststoffen als gevolg van de handelsoorlog tussen China
en de VS en de wereldwijde vraaguitval naar olie en plastics als gevolg van de coronacrisis
versterkten deze tendens met voor sommige bedrijven naar verluidt een krimp in de
afzet tot 30–50%. Normaal gesproken zouden bedrijven de lagere opbrengst in de afzet
doorvertalen naar het innemen van plastic afval tegen een hogere prijs. Echter, plastic
recyclers moeten ook concurreren met (lagere) prijzen van verbranding doordat de verbrandingsinstallaties
van afvalbedrijven tegelijkertijd geconfronteerd zijn met een dalende input van te
verbranden bedrijfsafval.

Ongeacht de ontwikkeling van olie- en virgin plastic prijzen, zal de vraag naar plastic
recyclaat zo snel mogelijk weer toe moeten nemen. Ik wil er immers naar toe dat in
de toekomst zo zuinig mogelijk wordt omgegaan met (virgin) plastics, de CO2-uitstoot verder wordt teruggedrongen en zoveel mogelijk plastics in de kringloop
gehouden worden.

Vraag 4

Wat was uw reactie op de brandbrief van de branchevereniging van plasticrecyclers,
NRK Recycling, in april jl. waarin zij spraken over een noodsituatie gezien de uitdagingen
op de afzetmarkt? Welke concrete acties volgden op deze brandbrief?

Antwoord 4

Ik herken de geschetste situatie en heb in werkbezoeken ook met eigen ogen de ontstane
situatie gezien. Voor de lange termijn is een Europese verplichte toepassing van een
percentage plastic recyclaat in nieuwe producten en verpakkingen een belangrijke stap
om de recyclingsector in staat te stellen om structureel te concurreren met (de prijs
van) virgin plastics. Mijn inzet is erop gericht dat de Europese Commissie binnen
een jaar komt met een voorstel tot een verplichte toepassing van een percentage plastic
recyclaat in Europese regelgeving. Ik heb dit ook expliciet aan de orde gesteld tijdens
de Milieuraad van 23 juni jongstleden. Tegelijkertijd is de realiteit dat dit soort
trajecten tijd kost. Het is daarom belangrijk om op korte en lange termijn vast te
houden aan gestelde doelstellingen en minimumnormen en standaarden voor afvalverwerking
zoals genoemd in het Landelijk Afvalbeheerplan, het activiteitenbesluit, het Besluit
beheer verpakkingen en vrijwillige afspraken zoals in het Plastic Pact NL. Deze normen
en standaarden gelden ook in tijden van crises en bieden de recyclingmarkt zekerheid.
Alleen in het geval van een calamiteit kan een bevoegd gezag een tijdelijke uitzondering
op deze minimumstandaard toestaan, zoals ook beschreven in de calamiteitenpassage
van het LAP. De COVID-19-crisis voldoet aan de definitie van een calamiteit zoals
bedoeld in het LAP. Dat heb ik aan de betrokkenen in het afvalbeheer laten weten.
De uitzonderingen worden overigens per geval beoordeeld en het ministerie dient hierover
te worden geïnformeerd. In 2020 moeten producenten van verpakte producten er zorg
voor dragen dat 50% van de kunststof verpakkingen voor recycling wordt aangeboden.
Deze norm blijft ondanks corona van kracht en daarmee wordt de recycling van plastic
verpakkingsafval op de kortere termijn gewaarborgd.

Vraag 5

Kunt u concreet toelichten wat u bedoeld met uw uitspraak in De Monitor dat u actief
op zoek bent naar afnemers van kunststofrecyclaat?

Antwoord 5

Ik vind het belangrijk om partijen met elkaar in verbinding te brengen die elkaar
in deze situatie kunnen helpen. Binnenkort organiseert het Versnellingshuis Circulaire
Economie een ronde tafel bijeenkomst, waar de relevante spelers uit de kunststofketen
bij elkaar worden gebracht om te bezien wat voor de korte termijn nodig is om vraag
en aanbod bij elkaar te brengen en hoe de samenwerking binnen de keten kan worden
versterkt. Hierbij betrekt het Versnellingshuis de partijen uit het netwerk van het
Plastic Pact NL en de Transitieagenda’s Kunststoffen en Circulaire Bouweconomie.

Vraag 6

Op welke manier gaat u het proces richting een Europese minimumeis voor gerecycled
plastic in producten versnellen? En welke acties gaat u in de tussentijd nemen?

Antwoord 6

Zoals ik heb aangegeven in antwoord op vraag 4, heb ik tijdens de Milieuraad aangedrongen
op een versnelde introductie van een wettelijk verplicht percentage toepassing van
plastic recyclaat. Op ambtelijk niveau wordt gekeken of in het kader van het netwerk
van het Europees Plastic Pact met 14 andere lidstaten, de Europese Commissie en private
partijen verkend kan worden hoe een dergelijke maatregel eruit kan komen te zien.

Vraag 7, 9 en 11

Wat is uw oordeel over het pakket van vijf beleidsmaatregelen dat het Recycling Netwerk
voorstelt?2

Bent u bereid om het aantal typen plastic op de markt te beperken zodat het inzamelen
en hergebruiken van plastic makkelijker wordt? Zo nee, waarom niet?

Gaat u zich in de Europese Commissie inzetten om de export van plastic afval naar
landen buiten Europa te verbieden zodat Europa zelf het afval verwerkt en de lekkage
van plastics vermeden kan worden in landen die minder goede afvalsystemen hebben?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7, 9 en 11

In grote lijnen kan ik mij vinden in de aanbevelingen van Recycling Netwerk.

Zoals hiervoor gesteld, ben ik voorstander van een introductie van een verplichte
toepassing van een percentage plastic recyclaat in nieuwe producten.

In het kader van het Plastic Pact NL en het Europees Plastic Pact werk ik samen met
het bedrijfsleven aan het beperken van het aantal soorten plastics. Uiteindelijk zal
de markt hier keuzes in moeten maken, maar ik deel de opvatting dat een rationalisatie
van het gebruik van soorten plastics voor soorten producten de recycleerbaarheid van
plastics zal bevorderen.

Met de implementatie van de SUP-richtlijn worden sommige wegwerpplastics uitgefaseerd,
andere krijgen te maken met een stelsel van uitgebreide producentenverantwoordelijkheid
en reductiedoelstellingen, en ook genoemde Plastic Pacts geven een prikkel aan producenten
en retailers voor initiatieven om te komen tot meer hergebruik.

Tot slot wordt de export van niet eenvoudig te recyclen (vervuild) plastic afval uit
OESO-landen aan banden gelegd met het amendement op het Verdrag van Bazel dat is aangenomen
tijdens de COP-14 in mei 2019. Zoals ik in mijn eerdere brief van 17 april jl.3 heb aangegeven, zal na de implementatie van de recente wijziging van het Verdrag
van Bazel in de Europese regelgeving alleen schoon en recyclebaar plastic afval op
de groene lijst staan. Vanaf 2021 zal geen gemengd kunststofafval meer naar niet-OESOlanden
mogen worden geëxporteerd.

Vraag 8

Gaat u zich inzetten in de Europese Commissie om een plastic taks mogelijk maken voor
de financiering van de European Green Deal (zoals wordt gesuggereerd in het economisch
herstelplan van de EU) en houdt u daarbij rekening met een voldoende hoge belasting
op virgin plastic? Zo nee, bent u bereid om in Nederland zelf een plastic taks te
realiseren om de recyclingsector te redden?

Antwoord 8

Het kabinet is over het algemeen terughoudend over voorstellen voor nieuwe eigen middelen
vanuit het oogpunt van onder andere de beoogde transparantie, vereenvoudiging en voorspelbaarheid
van het stelsel. Het voorgestelde eigen middel op plastic werkt niet als een belasting
op plastic maar is alleen een basis waarop de afdracht van lidstaten zou worden bepaald.
Vanuit de aard heeft het dus niet een direct effect op de recycling van plastic. Maar
een dergelijk middel kan wel een stimulans zijn voor achterblijvende lidstaten om
hun resultaten te verbeteren en zo een positief milieueffect te kunnen realiseren
mits de verdeelsleutel zuiver gerelateerd is aan het gebruik van virgin plastics per
land.

Het instellen van een belasting (ook gericht op plastic producenten) is een nationale
aangelegenheid. Nederland kent een uitgebreide producentenverantwoordelijkheid voor
verpakkingen. Producenten van verpakte producten zijn verantwoordelijk voor inzameling
en recycling van (plastic) verpakkingsafval en dragen hiervan alle kosten. Producenten
betalen hiervoor een private afvalbeheerbijdrage, waarin voor goed recyclebare verpakkingen
een lagere bijdrage wordt betaald. De beleidsinzet is erop gericht de werking van
de producentenverantwoordelijkheid te verbeteren en de te behalen doelstellingen stapsgewijs
te verhogen.

Vraag 10

Wat is uw oordeel over de Franse wet voor de circulaire economie waarmee alle wegwerpplastic
worden uitgefaseerd in 2040 en overweegt u vergelijkbare acties in Nederland? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 10

Ik deel het streven van de Franse regering om private partijen te prikkelen om wegwerpplastics
waar mogelijk achterwege te laten of te vervangen door herbruikbare plastic producten
en verpakkingen, waarbij ik een gelijk speelveld in Europa voorsta. Ik heb daartoe
diverse acties in gang gezet, zoals de implementatie van de SUP-richtlijn in nationale
regelgeving, de uitvoering van het Plastic Pact NL en het Europees Plastic Pact, maar
ook overweeg ik te komen tot specifieke hergebruikdoelstellingen voor plastics om
hergebruik van plastics in de toekomst de standaard te maken («hergebruik, tenzij»).