Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Özütok over watertekort op Sint Eustatius

Antwoord van Minister Van Nieuwenhuizen Wijbenga (Infrastructuur en Waterstaat), mede
namens de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (ontvangen
19 juni 2020).

Vraag 1

Herinnert u zich uw eerdere antwoorden op mijn schriftelijke vragen?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe lang was al bekend dat de lokale drinkwaterproductie achterblijft bij de toenemende
vraag? Welke prognosemodellen zijn gehanteerd voor de drinkwaterproductie? En hoe
lang was u al bekend dat de kwaliteit van het leidingnetwerk te wensen overliet? Klopt
het dat bij de aanleg gebruik is gemaakt van materiaal dat ongeschikt is voor de lokale
omstandigheden op Sint Eustatius? Zijn de materialen die nu gebruikt zullen worden
voor het leidingnetwerk wél getoetst op geschiktheid?

Antwoord 2

Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) subsidieert vanaf 2017 het
vaste gebruikstarief voor drinkwater. Mede hierdoor is het aantal aansluitingen op
het drinkwaternet sterk toegenomen, in 2019 zelfs met 20%. Dit is veel meer dan voorzien
was in onderzoek van Vitens Evides International in 2017. Daarin werd gewerkt met
economische groeiscenario’s met aandacht voor de groeiende vraag van bestaande afnemers,
de verwachte bevolkingstoename, de lange termijn ontwikkeling van toerisme en industrie.
Op basis daarvan was het advies om de capaciteit direct met 50% te vergroten (hetgeen
in januari 2018 voltooid is) en in 5 jaar te vervangen door een waterfabriek met een
productiecapaciteit van 500m3/dag.

Uit een onderzoek van KIWA (nu KWR) in 2016 werd duidelijk dat het gebruikte materiaal
voor de watertransportleiding niet geschikt is voor de klimatologische omstandigheden
op het eiland. Nadat de vervangende watertransportleiding ook gebreken vertoonde,
heeft Royal Haskoning met bijdrage van Vitens Evides Internationaal in opdracht van
IenW en STUCO in 2019 onderzocht welk materiaal voldoet aan de klimatologische omstandigheden.
Dit materiaal wordt nu gebruikt voor de vervanging van de drinkwatertransportleiding.

Vraag 3

Vindt u informatievoorziening over de rantsoenering van drinkwater via de website
en via de facebookpagina van Stuco N.V. afdoende? Hoe worden eilandbewoners, en dan
met name de ouderen, zonder internet bereikt?

Antwoord 3

Ik ben van mening dat STUCO en de regeringscommissaris zich volledig inzetten voor
een goede informatievoorziening. In aanvulling op de website en facebookpagina van
STUCO worden de inwoners van Sint Eustatius geïnformeerd op drie radiozenders (er
is geen TV-station). De regeringscommissaris en diens plaatsvervanger hebben vanaf
het begin van de Covid-19 crisis de bevolking eerst dagelijks en vanaf 1 juni drie
keer per week per radio en internet geïnformeerd. Meerdere malen is er informatie
gedeeld over de watersituatie waarbij ook de CEO of het hoofd van de afdeling water
van STUCO toelichting gaven.

Vraag 4

Klopt mijn veronderstelling dat het dus nog bijna een jaar duurt voordat eilandbewoners
beschikking krijgen over stromend drinkwater? Hoe moeten deze bewoners zich tot die
tijd zien te redden? Bent u het met mij eens dat eilandbewoners gefaciliteerd moeten
worden met adequate drinkwater opslagvoorzieningen? Zo nee, waarom niet en wat vindt
u van het beleid van de afgelopen jaren om de aanleg van cisterns te ontmoedigen omdat
er een betrouwbare drinkwaterleverancier zou komen?

Antwoord 4

Nee, die veronderstelling klopt niet. Alle inwoners van Sint Eustatius hebben toegang
tot water in hun woning. Vanaf Q4 dit jaar zal drinkwater ononderbroken via het drinkwaternet
geleverd worden. Zevenenveertig procent van de huishoudens en bedrijven is aangesloten
op het drinkwaternet van STUCO en het merendeel daarvan heeft ook de beschikking over
een cisterne of watercontainer. Een klein deel daarvan is volledig afhankelijk van
de levering van drinkwater door STUCO. De overige drieënvijftig procent van de huishoudens
en bedrijven zonder aansluiting op het drinkwaternet hebben een cisterne, die zij
buiten het regenseizoen kunnen aanvullen met water van STUCO.

De afgelopen jaren is de vraag naar drinkwater groter gebleken dan het aanbod; en
toonde de drinkwatertransportleiding gebreken. Daarom werkt STUCO hard aan het uitbreiden
van de drinkwaterproductie en het vervangen en vergroten van de drinkwatertransportleiding
(met hulp van IenW-subsidie) (zie ook mijn antwoord op uw eerdere vragen, Aanhangsel
der Handelingen 2895). Hiermee verwacht STUCO in Q4 van 2020 gereed te zijn, behoudens
onvoorziene vertragingen door Covid-19 en het orkaanseizoen. Vanaf dan zal er 24 uur
per dag voldoende drinkwater beschikbaar zijn en is rantsoenering niet meer nodig.

Sinds begin april is drinkwater op Sint Eustatius gerantsoeneerd. Dagelijks waren
er twee blokken van 5–8 uur ’s ochtends en van 17–20 uur ’s avonds, waarop drinkwater
via het drinkwaternet werd geleverd. Met ingang van 8 juni 2020 is de rantsoenering
versoepeld en komt er van 5 uur ’s ochtends tot 20 uur ’s avonds drinkwater uit de
kraan. Behoudens onverwachte ontwikkelingen zet STUCO zich de komende tijd in om de
rantsoenering verder terug te dringen. Daarom wordt de situatie continu gemonitord.

In de tussentijd kunnen inwoners naast de gerantsoeneerde tijdstippen gebruik maken
van eigen cisternes, of door extra aan te schaffen water bij STUCO (gratis bezorging
voor die huishoudens die uitsluitend van de drinkwaterleiding afhankelijk zijn of
een cisterne hebben die niet functioneert).

Daarnaast is er op grond van de wet Elektriciteit en Drinkwater BES een noodproducent
aangewezen. Het Openbaar Lichaam, de olieterminal GTI Statia, STUCO en een vervoerder
hebben daartoe in april 2017 een overeenkomst gesloten. Deze overeenkomst wordt thans
geactualiseerd.

Het is belangrijk dat de inwoners van Sint Eustatius kunnen rekenen op betrouwbare
levering van drinkwater. Voldoende opslagcapaciteit is daarvoor ook van belang en
daarom breidt STUCO de drinkwater opslagcapaciteit uit naar 4.000m3, waarmee er een drinkwatervoorraad van tien dagen op het eiland is. Dit project is
in Q1 2021 gereed.

De kosten voor drinkwater van het drinkwaternet op Sint Eustatius zijn hoog. Voor
een betrouwbare en betaalbare drinkwatervoorziening stelt IenW structureel subsidie
beschikbaar. Er is geen plaatselijke verordening of beleid dat het gebruik van cisternes
ontmoedigt. In 2015 is die gedachte in de plaatselijke politiek wel eens genoemd.
Wegens de hoge aanlegkosten van een cisterne en de aanwezigheid van het drinkwaternet
wordt vaak gekozen geen cisterne te bouwen.

Vraag 5

Bent u ermee bekend dat er geen rantsoentijden zijn en bewoners telkens verrast worden?
Welke acties worden ter verbetering hiervan ingezet?

Antwoord 5

Als het nodig is om water op gerantsoeneerde tijden te leveren wordt dat in principe
van te voren gecommuniceerd. Het komt wel eens voor dat er onverwachte lekkages optreden
in de watertransportleiding, met een directe tijdelijke stop in levering als gevolg.
Daarover wordt dan direct gecommuniceerd, evenals over de gratis ondersteuning die
STUCO aanbiedt voor diegenen met hoge nood aan water op dat moment. Zodra de drinkwatertransportleiding
vervangen is zal dit niet meer aan de orde zijn. Inmiddels zijn de rantsoentijden
aangepast en is er van 5 uur ’s ochtends tot 20 uur ’s avonds water uit de kraan (zie
ook antwoord 4).

Vraag 6

Worden bewoners die in problemen zijn, financieel geholpen nu de prijzen voor waterflessen
als gevolg van de coronacrisis zijn gestegen, de rekeningen ondanks het watertekort
gewoon doorlopen en voor veel bewoners die in armoede rond moeten komen, dit een probleem
is?

Antwoord 6

Iedereen moet toegang hebben tot betaalbaar drinkwater. Voor een betrouwbare en betaalbare
drinkwatervoorziening stelt IenW structureel subsidie beschikbaar voor Sint Eustatius.
Daarnaast is tot en met het einde van 2020, voor 8 maanden in totaal, het vaste gebruikstarief
voor drinkwater op US$ 0,00 gezet. Inwoners betalen dus alleen nog voor het water
dat zij verbruiken en niet voor de aansluitkosten op het drinkwaternet. Dit om ervoor
te zorgen dat drinkwater ook ten tijde van COVID-19 betaalbaar blijft.

Met verwijzing naar de motie Diertens c.s. wordt in overleg met de regeringscommissaris
van Sint Eustatius vastgesteld welke maatregelen met spoed van meerwaarde zijn voor
de watervoorziening.