Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Yesilgöz-Zegerius over het bericht ‘Politie luidt noodklok over toename crystalmethlabs’

Antwoord van Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 19 juni 2020).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr. 3084.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Politie luidt noodklok over toename crystalmethlabs»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven hoeveel crystalmethlabs er dit jaar zijn opgerold? Zo ja, kunt u een
overzicht geven van het aantal opgerolde crystalmethlabs, opgesplitst per jaar, vanaf
2017? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2

Over de periode 1 januari tot en met 8 juni 2020 zijn op dit moment acht opgerolde
productielocaties geregistreerd waarin vermoedelijk productie van methamfetamine (crystal
meth) plaatsvond. Het aantal productielocaties voor methamfetamine dat sinds 2017
is opgerold is in onderstaande tabel weergegeven.

Jaar

2017

2018

2019

2020

Opgerold

5

7

9

81

X Noot

1

Stand per 8 juni 2020.

Vraag 3

Kunt u aangeven waar de tot nu toe opgerolde crystalmethlabs zich in Nederland bevinden?
Zo ja, in hoeverre is er sprake van geografische concentratie van dergelijke labs?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

De politie geeft aan dat het inzichtelijk maken van de locaties waar productieplaatsen
zijn opgerold het opsporingsbelang kan schaden. Ik kan daarom over de vindplaatsen
geen uitspraak doen.

Vraag 4

Kunt u aangeven hoe het aandeel inbeslaggenomen crystal meth zich verhoudt tot het
totaal aantal in beslag genomen drugs? Zo ja, kunt u hiervan een overzicht geven,
opgesplitst per jaar, vanaf 2017? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

Een volledige registratie van de totale hoeveelheid in Nederland in beslag genomen
drugs, onderverdeeld naar type drugs, is over de periode 2017 tot en met 2019 niet
beschikbaar. In de van de politie ontvangen informatie zijn niet alle inbeslagnames
van alle eenheden opgenomen. Over 2018 zijn alleen gegevens bekend van het Hit and
Run Cargo Team (HARC) in de Rotterdamse haven en de Douane. Omdat deze gegevens op
onderdelen een aanzienlijke onderschatting vormen van de totale hoeveelheid drugs
die dat jaar in beslag zijn genomen, kan ten aanzien van de inbeslagnames in dat jaar
geen voldoende representatief beeld worden geschetst. In onderstaande tabel zijn de
drugssoorten vermeld die in de van de politie ontvangen gegevens over zowel 2017 als
2019 voorkomen en voldoende eenduidig zijn gedefinieerd om te kunnen worden vergeleken.
De gegevens over deze jaren zijn inclusief de inbeslagnames door de Douane en de Koninklijke
Marechaussee.

Uit deze cijfers blijkt dat het aandeel methamfetamine binnen de totale hoeveelheid
inbeslagnemingen sinds 2017 is toegenomen. Cocaïne blijft verreweg het grootste deel
vormen. Hierbij moet worden aangetekend dat voorzichtigheid geboden is bij het duiden
van trends op grond van deze beperkte beschikbare data.

Tabel 2: in beslag genomen drugs in 2017 en 2019

2017

2019

In beslag genomen

kg

kg

Amfetamine (speed)

122

475

Heroïne

1.110

1.326

Cocaïne

14.628

43.836

Methamfetamine / crystal meth

23

837

Ecstasy

1.249

599

Ketamine

1

19

Designerdrugs/NPS

5

Bronnen: «Drugs inbeslagnemingen uit het jaar 2017«, politie, Landelijke Eenheid,
en «Informatierapport inbeslagname drugs 2019», politie, DLIO, mei 2020

Vraag 5

Deelt u de mening dat het zeer onwenselijk is dat Nederland vanwege de goede infrastructuur,
productiefaciliteiten en het milde strafklimaat als aantrekkelijke productiebasis
voor crystal meth wordt gezien? Zo ja, welke concrete maatregelen neemt u en bent
u bereid nog meer te nemen om Nederland minder aantrekkelijk te maken voor drugscriminelen?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

De toename van het aantal aangetroffen productielocaties voor methamfetamine baart
ook mij zorgen, en toont eens te meer de noodzaak om de georganiseerde ondermijnende
criminaliteit krachtig te bestrijden. In mijn brief aan uw Kamer van 18 juni 2020
heb ik uw Kamer geïnformeerd op welke wijze het kabinet in de aanpak van de georganiseerde
ondermijnende criminaliteit investeert.2 Van de daarin genoemde investeringen zal in het bijzonder de introductie van het
Multidisciplinair Interventieteam (MIT) de risico’s voor drugscriminelen vergroten,
en het daarmee voor hen Nederland onaantrekkelijker maken in Nederland actief te zijn.
Ook zijn momenteel enkele wetswijzigingen in voorbereiding waarmee de handel in niet-geregistreerde
precursoren (grondstoffen voor drugs) en de handel in nieuwe psychoactieve stoffen
kan worden aangepakt.

Over de aantrekkingskracht van Nederland op drugscriminelen kan in het algemeen het
volgende worden opgemerkt. Aannemelijk is dat de factoren die Nederland aantrekkelijk
maken voor bona fide ondernemers, zoals infrastructuur en financiële dienstverlening,
ook door criminelen worden gewaardeerd. Ten aanzien van het strafklimaat heb ik uw
Kamer in mijn brief van 3 februari jl. bericht dat Nederland in vergelijking tot andere
landen in Noordwest-Europa geen bijzonder lage maximumstraffen kent.3 Over de overwegingen die voor drugscriminelen bepalend zijn voor de keuze hun waar
in Nederland te produceren is vooralsnog weinig bekend. Om maatregelen te kunnen voorstellen
die de aantrekkingskracht van Nederland op drugscriminelen verminderen is meer inzicht
in deze overwegingen gewenst. In het kader van de kennisagenda van het brede offensief
tegen georganiseerde ondermijnende criminaliteit, waarover ik uw Kamer in de hiervoor
genoemde brief heb geïnformeerd, ga ik na op welke wijze hier onderzoek naar kan worden
gedaan. Ik zal uw Kamer daarover in het najaar nader informeren.

Vraag 6

Is bij u meer bekend over de achtergrond van de opdrachtgevers van de crystalmethlabs?
Zo ja, bestaat er enig verband tussen crystal meth opdrachtgevers en xtc opdrachtgevers?
Zo nee, waarom is niet meer bekend over de achtergrond en lopen er überhaupt onderzoeken
naar deze crystal meth opdrachtgevers?

Antwoord 6

Ik kan geen uitspraken doen over lopende onderzoeken. Wel kan worden gezegd dat bij
enkele zaken is geconstateerd dat er naast de vermoedelijke productie van methamfetamine
sprake was van handel in andere soorten illegale drugs. Daarnaast zijn er signalen
op basis waarvan wordt vermoed dat bestaande synthetische drugsproducenten en handelaren
(deels) overstappen naar de productie van methamfetamine.

Vraag 7

De politie geeft aan aanwijzingen te hebben dat Nederlandse drugshandelaren met behulp
van Mexicaanse drugskartels xtc-labs ombouwen tot labs waar crystal meth wordt gemaakt,
herkent u dit beeld? Zo ja, welke concrete acties, zowel nationaal als internationaal,
heeft u genomen en bent u van plan om te nemen om te voorkomen dat dat Mexicaanse
drugskartels hun werkgebied in Nederland kunnen uitbreiden?

Antwoord 7

Zoals gemeld in antwoord op eerdere vragen van uw Kamer over methamfetamine werkt
de politie nauw samen met buitenlandse opsporingsdiensten, zowel in Europees verband
als daarbuiten.4 Buiten Europa onderhoudt de politie intensief contact met de Amerikaanse Drug Enforcement
Agency (DEA), de Australian Federal Police (AFP) en Mexicaanse opsporingsdiensten.
De politie geeft aan op dit moment geen concrete reden te hebben om aan te nemen dat
Mexicaanse drugskartels hun werkterrein uitbreiden naar Nederland. Evenals ten tijde
van de beantwoording van de eerdergenoemde Kamervragen is het beeld dat Mexicaanse
criminelen op verzoek en onder regie van Nederlandse criminele samenwerkingsverbanden
(CSV’s) in uitvoerende rollen de productie ondersteunen. In het contact met de Mexicaanse
opsporingsdiensten worden de ontwikkelingen op dat vlak gevolgd en signalen uitgewisseld.

Vraag 8

Kan worden toegelicht welk deel van de productie van crystal meth is bestemd voor
de Nederlandse afzetmarkt en welk deel is bestemd voor de buitenlandse markt? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 8

Uit het in maart jl. door het Trimbos-Instituut gepubliceerde Jaarbericht Nationale
Drug Monitor 2019 (NDM 2019) blijkt dat het gebruik van methamfetamine in Nederland
sporadisch is, en zich beperkt tot enkele groepen zoals mannen die seks hebben met
mannen.5 Op basis daarvan kan worden aangenomen dat de in Nederland geproduceerde methamfetamine
vrijwel volledig wordt geproduceerd voor de buitenlandse markt.

Vraag 9

Zijn er signalen vanuit het buitenland over uit Nederland afkomstige crystal meth?
Zo nee, bent u bereid om contact op te nemen met uw Europese collega’s om de Europese
productielijnen en afzet van crystal meth meer in kaart te brengen en de Kamer hier
op korte termijn nader over te informeren?

Antwoord 9

In enkele gevallen zijn vanuit het buitenland, zowel binnen Europa als overzees, signalen
ontvangen over aangetroffen methamfetamine die uit Nederland afkomstig zou zijn. Omdat
het lopende onderzoeken betreft kan de politie hierover geen specifieke informatie
verstrekken. Vanwege het onderzoeksbelang kan ook geen gedetailleerde informatie over
de productie- en afzetlijnen worden gegeven. Zoals ik uw Kamer heb medegedeeld in
mijn brief over crystal meth van 10 september 2019 bevinden de gebruikers van methamfetamine
zich vooral in Noord-Amerika, en in toenemende mate in Zuid- en Oost-Azië en Australië.6 De landen in deze regio’s vormen daarom een belangrijke eindbestemming voor in Nederland
geproduceerde methamfetamine.

Indien uit het buitenland het signaal wordt ontvangen dat vermoedelijk in Nederland
geproduceerde methamfetamine is aangetroffen, zet de politie waar mogelijk met het
desbetreffende land in op joint targeting. Hieronder wordt verstaan: het maken van afspraken met de internationale partners
over de (structurele) opbouw van een informatiepositie, die leidt tot een aanpak van
de sleutelfiguren, vanuit een gedeeld belang en kijkend naar gezamenlijke (interventie-)
mogelijkheden. Joint targeting leidt tot focus, samen met andere landen, op High Priority targets, met het doel
hen in hun criminele handelen te frustreren en uit te schakelen en verkregen vermogen
af te nemen.

Vraag 10

Welke maatregelen zijn er reeds genomen tegen eigenaren die, in ruil voor geld, hun
leegstaande schuren beschikbaar stellen voor crystalmethlabs? Bent u bereid maatregelen
te nemen om deze eigenaren weerbaarder te maken tegen deze drugscriminelen?

Antwoord 10

Eigenaren die worden verdacht van een strafbaar feit met betrekking tot de productie
of opslag van illegale drugs in hun schuur worden strafrechtelijk vervolgd. Daarnaast
is de burgemeester op grond van artikel 13b Opiumwet bevoegd een pand te sluiten als
dit wordt gebruikt voor de productie of opslag van illegale drugs. Deze bevoegdheid
ziet ook op schuren en loodsen, en wordt in de praktijk ook toegepast. Behalve het
aanpakken van eigenaren die zich inlaten met drugscriminelen wordt ook in preventie
geïnvesteerd. Om te voorkomen dat drugscriminelen ongestoord hun gang kunnen gaan
in leegstaande schuren en loodsen zijn meerdere initiatieven ontwikkeld. In Brabant
heeft de Taskforce – RIEC Brabant-Zeeland het Project Agrarisch Buitengebied geïnitieerd,
dat als doel heeft de maatschappelijke weerbaarheid in het agrarisch buitengebied
te vergroten en barrières op te werpen tegen ondermijning. Naast controles van stallen
en loodsen, wordt door het geven van voorlichting en het bieden van handelingsperspectief
bijgedragen aan het vergroten van de weerbaarheid van agrariërs. Verder is in het
kader van de Regiodeal Achterhoek het programma Vitaal Buitengebied ontwikkeld. Naast het vergroten van de weerbaarheid van eigenaren van leegstaande
panden wordt in dit programma ook ingezet op de transformatie en sloop van leegstaande
gebouwen en het ontwikkelen van nieuwe verdienmodellen voor boeren om hun erf vitaal
te kunnen houden en goed te kunnen blijven leven in het buitengebied. Tot slot heeft
de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties uw Kamer in zijn brief over
de wijkaanpak van 31 maart jl. geïnformeerd over het onderzoek dat door de ministeries
van JenV en BZK is uitgevoerd naar de huur van panden voor criminele doeleinden («Panden
met een luchtje»).7 In de voortgangsbrief ondermijning van komend najaar wordt uw Kamer nader over dit
onderzoek geïnformeerd.

Vraag 11

Hoe staat het met het wetsvoorstel dat het mogelijk maakt om een groep van nieuwe
psychoactieve stoffen (NPS), ook wel designerdrugs genoemd, te verbieden? Hoe verhouden
de actieve stoffen van crystal meth zich tot de groep NPS behorende tot dit wetsvoorstel?

Antwoord 11

Het wetsvoorstel waarmee groepen nieuwe psychoactieve stoffen kunnen worden verboden
is dit voorjaar door Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport via internet
geconsulteerd. Partijen die belast zullen zijn met de uitvoering en handhaving van
de voorgenomen wetswijziging zijn verzocht een uitvoeringstoets uit te brengen. De
verwachting is dat alle reacties de komende weken ontvangen zullen zijn en verwerkt
kunnen worden. Het streven is het wetsvoorstel dit najaar in procedure te brengen.

De verhouding van methamfetamine tot het wetsvoorstel kan als volgt worden toegelicht.
De stofgroepen die voor een verbod worden beoogd zijn afgeleid van de chemische structuur
van middelen die op lijst I van de Opiumwet staan. Een van die stofgroepen (fenethylamines)
omvat ook de chemische structuur van amfetamine. Dat betekent dat alle nieuwe aan
amfetamine verwante stoffen verboden zullen zijn. Methamfetamine is een stof die tot
de amfetamines behoort, wat betekent dat ook alle mogelijke varianten van methamfetamine
automatisch verboden zullen zijn.