Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Sneller, Snels en Bruins over de maatregelen om handelsstromen op gang te houden

Antwoord van Staatssecretaris Vijlbrief (Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst),
mede namens de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (ontvangen
11 juni 2020).

Vraag 1

Kunt u aangeven welke rol de Rijkscommissie voor export-, import-, en investeringsgaranties
heeft gespeeld bij het samenstellen van het pakket aan maatregelen?1

Antwoord 1

De Rijkscommissie voor export-, import-, en investeringsgaranties (Rijkscommissie)
heeft onder meer als taak om als klankbord te fungeren op het terrein van (inter)nationale
vraagstukken en mogelijke oplossingen daarvoor op het gebied van de exportkredietverzekering
(ekv) als bedoeld in artikel 3 lid 2 van «de Kaderwet financiële verstrekkingen Financiën».
Om deze reden heb ik namens het kabinet bij de Rijkscommissie getoetst of er knelpunten
zijn t.g.v. covid-19 voor de export en in hoeverre de door het kabinet voorgestelde
verruimende maatregelen eraan bijdragen om de negatieve economische gevolgen van covid-19
op export te mitigeren.

Vraag 2

Hoeveel leden kent de Rijkscommissie voor export-, import-, en investeringsgaranties
op dit moment? Hoe zijn deze leden onderverdeeld in de vier subcategorieën artikel
4 lid 3 van de Regeling Rijkscommissie voor export?2

Antwoord 2

De Rijkscommissie kent op dit moment 23 leden en een voorzitter. Van de 23 leden zijn
16 leden deskundigen die een functie bekleden op het gebied van industrie, landbouw,
handel, dienstverleningsbedrijven, bank- en verzekeringswezen; 2 leden die het georganiseerde
bedrijfsleven vertegenwoordigen; 1 lid is een vertegenwoordiger van toegelaten kredietverzekeringsmaatschappijen;
en 4 leden zijn vertegenwoordigers van de Ministeries van Financiën en Buitenlandse
Zaken.

Vraag 3

Hoe gaan deze maatregelen helpen om te zorgen voor betere coronabestrijding in Nederland
en internationaal, bijvoorbeeld kijkend naar de bevordering van handel in gezondheidsmiddelen?

Antwoord 3

Ik heb namens het kabinet aan ADSB gevraagd een speciale fast track in te richten voor ekv-aanvragen die spoed hebben in verband met covid-19. Via deze
fast track heeft ADSB een aantal ekv-aanvragen in behandeling genomen voor transacties op het
gebied van de export van medische apparatuur die een bijdrage kunnen leveren aan betere
coronabestrijding in het buitenland.

Vraag 4

Hoe wordt gewaarborgd dat de nieuwe verruimde maatregelen geen inbreuk maken op de
private commerciële markt voor exportkredietverzekeringen (ekv)? Zijn hierover afspraken
gemaakt met commerciële exportkredietverzekeraars? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke
afspraken?

Antwoord 4

Het uitgangspunt is dat de ekv additioneel is aan de private verzekeringsmarkt. Dat
geldt ook voor het pakket verruimende maatregelen. Bij het uitbreken van covid-19
bleek de markt voor kortlopende exportkredieten, die normaal goed op de private markt
te verzekeren zijn, snel op te drogen. De Europese Commissie heeft na signalen daarover
van de Export Credits Group een publieke consultatie gehouden, waarbij ook de private verzekeraars inbreng hebben
geleverd. Omdat hieruit bleek dat de capaciteit op deze private markt inderdaad snel
afnam, heeft de Europese Commissie besloten publieke verzekeraars o.a. tijdelijk de
mogelijkheid te geven kortlopende exportkredietverzekeringen naar hoge inkomenslanden
te verstrekken.3

Vraag 5

Bent u bekend met de gezamenlijke verklaring van de Wereldbank en het Internationaal
Monetair Fonds (IMF) over schulden van International Development Association (IDA)-landen?4

Antwoord 5

Daar is het kabinet bekend mee. Deze verklaring heeft concreet geleid tot het Debt Service Suspension Initiative(DSSI) van de G20 en de Club van Parijs. Nederland heeft, in het kader van de Club
van Parijs, meegewerkt aan de nadere vormgeving en implementatie van dit initiatief.

Vraag 6

Hoe ziet u het verruimen van het landenbeleid en landenplafonds van de exportkredietverzekering
in het licht van de oproep van de Wereldbank om schuldenverlichtende maatregelen te
nemen richting ontwikkelingslanden? Hoe gaat u voorkomen dat de genomen maatregelen
ten aanzien van de ekv zullen leiden tot hogere risico’s en meer schulden voor ontwikkelingslanden?
Wat is de rol van de afspraken rond duurzaam leenbeleid die in het kader van de OESO
Export Credit Group zijn gemaakt?

Antwoord 6

Bij de afgifte van een ekv t.b.v. een publieke crediteur wordt altijd rekening gehouden
met de capaciteit van het desbetreffende land om de schuldenlast te dragen. Dit geldt
ook nu het kabinet meer maatwerk toepast met betrekking tot het landenbeleid van de
ekv in het kader van de coronacrisis. Zo blijft Nederland bijvoorbeeld zoals is afgesproken
binnen de OESO Export Credit Group voor landen met schuldenproblematiek de Sustainable Lending Guidelines and Principles toepassen.

Vraag 7

Op welke wijze geeft het pakket aan maatregelen invulling aan de gezamenlijke verklaring
van de Europese Raad van 26 maart j.l. waarin de groene transitie expliciet wordt
genoemd in de context van een exitstrategie uit de coronacrisis?5 Deelt u de mening dat het pakket aan maatregelen inzake de ekv een kans is om projecten
die bijdragen aan duurzame overheidsdoelstellingen, zoals het behalen van de Duurzame
Ontwikkelingsdoelen (SDG's) en de doelen van het Klimaatakkoord, te promoten? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 7

In deze onzekere tijd is de ekv van cruciaal belang om de export en de economie te
ondersteunen. Het pakket aan verruimende maatregelen inzake de ekv komt alle transacties
ten goede die passen binnen het ekv beleid en die anders niet tot stand hadden kunnen
komen. Hiervan profiteren dus ook groene transacties (zie ook mijn antwoord op vraag6. Hoewel de ekv niet is gericht op het realiseren van de SDG’s in de ontvangende landen,
maar op het stimuleren van Nederlandse export en werkgelegenheid, kan het een bijdrage
leveren aan de SDG’s. Het kabinet zal in onder andere de ekv-monitor 2019 rapporteren
over hoe de ekv een bijdrage levert aan de SDG’s.

Vraag 8

Bent u bekend met de oproep van de secretaris-generaal van de VN, António Guterres7, om de link te leggen tussen coronasteun voor bedrijven met voorwaarden voor duurzame
ontwikkeling en creatie van groene banen?

Antwoord 8

Ja, daar is het kabinet bekend mee.

Vraag 9

Welke maatregelen neemt u om te bevorderen dat de verruimingsmaatregelen van de ekv
aansluiten op de ambities en behoeften van mkb-bedrijven en start-ups en andere innovatieve
initiatieven vanuit het bedrijfsleven?

Antwoord 9

Het kabinet is mede doordat veel mkb-bedrijven afhankelijk zijn van leverancierskredieten
overgegaan tot het herverzekeren van dergelijke kredieten. Daarnaast heb ik namens
het kabinet voorafgaand aan het nemen van de verruimende maatregelen op gebied van
de ekv bij de Rijkscommissie, waarin het mkb door verschillende leden vertegenwoordigd
wordt, o.a. getoetst in hoeverre de door het kabinet voorgestelde verruimende maatregelen
eraan bijdragen om de negatieve economische gevolgen van covid-19 op export te mitigeren.

Vraag 10

Deelt u, in lijn met de oproep van de VN, de mening dat het aanpakken van de coronacrisis
en de klimaatcrisis hand in hand moeten gaan?

Antwoord 10

Het kabinet neemt maatregelen tegen de coronacrisis om primair de economie en de werkgelegenheid
te herstellen en in het licht daarvan ook zoveel als mogelijk een positieve impact
te maken op het klimaat.

Vraag 11

Bent u bekend met de oproep van de executive director, Dr. Birol, van het Internationaal
Energie Agentschap (IEA) om de stimuleringspakketten vanuit de overheid vooral aan
te wenden voor een duurzamere toekomst?8 Hoe geeft u gehoor aan deze oproep?

Antwoord 11

Ja, daar is het kabinet bekend mee. Op Europees niveau steunt het kabinet de inzet
van de Europese Commissie om herstelmaatregelen te richten op het realiseren van de
Green Deal. Op mondiale schaal zullen de multilaterale banken een belangrijke rol spelen in
de respons op en het herstel na de coronacrisis.

Nederland vraagt aandacht voor bestaande klimaatdoelen bij de totstandkoming van de
economische herstelmaatregelen van multilaterale banken. Juist in deze tijd is het
van belang dat multilaterale banken hun bestaande toezeggingen op het gebied van klimaat
blijven naleven en klimaat blijven agenderen.

Bij de bespreking van de eerste herstelfinanciering door de Wereldbankgroep en de
regionale ontwikkelingsbanken, heeft Nederland om een strategisch raamwerk gevraagd
voor koolstofarm, inclusief en weerbaar herstel, dat de wereld in staat stelt «to build back better».

Vraag 12

Deelt u, in lijn met de oproep van de IEA, de mening dat stimulering vooral nodig
is voor schone energieprojecten in plaats van die gerelateerd aan fossiele energie?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 12

Het kabinet deelt het grote belang van de transitie van fossiele naar duurzame energie
voor het behalen van de klimaatdoelen en het helpen bouwen aan duurzame, weerbare
economieën wereldwijd.

Het kabinet vraagt bij mondiale herstelpakketten dan ook prioriteit voor investeringen
in decarbonisatie van de economie, klimaatmitigatie en adaptatie, circulaire economie,
het scheppen van groene banen, en universele toegang tot duurzame energie, water en
voedselzekerheid, langs de lijnen van de SDG-agenda.

Het IEA is een belangrijke internationale kennispartner van Nederland op het gebied
van energiebeleid. Het kabinet acht de analyses en adviezen van het IEA met betrekking
tot stimulering van de energietransitie in de context van herstelmaatregelen waardevol.
Het kabinet ziet met interesse uit naar het aangekondigde IEA special report over duurzaam herstel.

Vraag 13

Welke rol spelen ekv bij het bevorderen van de transitie naar duurzame energiebronnen?

Antwoord 13

Voor producenten van kapitaalgoederen en de aannemerij is ekv-dekking van cruciaal
belang. Zonder ekv-dekking komen de onderliggende contracten veelal niet tot stand.
Om het aantal groene transacties in de ekv-portefeuille te stimuleren heeft het kabinet
het afgelopen jaar een aantal aanpassingen doorgevoerd in het ekv-instrumentarium.9 Zo wordt er o.a. een ruimer Nederlands content beleid gehanteerd voor evident groene
projectfinanciering. Dit betekent dat we een groter deel van de transactie kunnen
verzekeren, waardoor sponsoren en opdrachtgevers een extra prikkel hebben om Nederlandse
bedrijven te contracteren. Verder verleent het kabinet 95 procent dekking op groene
projectfinancieringen in plaats van de 80 procent dekking voor reguliere projectfinancieringen.
Deze maatregelen hebben betrekking op hernieuwbare energieprojecten, zoals de bouw
van windmolenparken op zee. Op die manier maken we het aantrekkelijker voor Nederlandse
bedrijven om te opereren in de duurzame energiemarkt en komen ook projecten die leiden
tot duurzame energiebronnen tot stand.

Vraag 14

Welke gevolgen hebben de lage grondstofprijzen voor fossiele brandstoffen voor de
krachtens de ekv verzekerde risico’s? Hoe worden de risico’s voor de Staat in dit
licht beperkt?

Antwoord 14

Het is momenteel niet de verwachting dat de lage olieprijs directe gevolgen heeft
voor de ekv-portefeuille. Transacties die financieel in enige vorm zijn gelinkt aan
de olieprijs kennen veelal een lange kredietduur. Dit biedt ruimte om bijvoorbeeld
eventuele betalingsachterstanden van debiteuren in te halen. Desalniettemin, bij de
financiële analyse van een transactie wordt beoordeeld of een debiteur de transactie
kan dragen; daarbij wordt ook rekening gehouden met de eventuele afhankelijkheid van
olie- en gasprijzen.

Vraag 15

Klopt het dat de verruimde mogelijkheden in gelijke mate voor alle projecten en sectoren
gelden? Zo ja, waarom sluit u fossielgerelateerde projecten niet (ten dele) uit van
deze verruiming? Bent u bereid alsnog met voorstellen te komen om fossiele energiegerelateerde
projecten (ten dele) uit te sluiten van de verruimde steunmaatregelen?

Antwoord 15

De verruimde maatregelen zijn tijdelijk van aard en hebben als doel om de export van
het Nederlandse bedrijfsleven extra te steunen en daarmee een positieve bijdrage te
leveren aan de Nederlandse economie en werkgelegenheid in deze moeilijke tijd. Deze
staan, net als het bredere ekv-instrumentarium, open voor alle sectoren van de economie
om de economie als geheel zo goed mogelijk te kunnen ondersteunen. Zoals aangegeven
bij vraag 13 zijn er daarnaast dit jaar een aantal aanpassingen doorgevoerd in het
ekv-instrumentarium om groene projecten extra te ondersteunen.

Vraag 16

Bent u bekend met het feit dat het Franse parlement op 28 december een wet heeft aangenomen
waardoor de Franse regering voor 30 september 2020 scenario’s uitgewerkt dient te
hebben aangaande de volledige stopzetting van steun voor fossielgerelateerde projecten
door middel van ekv?10 Wat is uw appreciatie van deze beweging in Frankrijk?

Antwoord 16

Ja, daar is het kabinet bekend mee. Dit toont aan dat de discussie omtrent ekv-steun
aan transacties gerelateerd aan de fossiele energie in meer landen begint te leven,
hetgeen ons helpt bij het agenderen van dit onderwerp in Europees en mondiaal verband.
Het kabinet is actief om met gelijkgezinde landen, waaronder Frankrijk, verduurzaming
en vergroening van de ekv in internationale gremia onder de aandacht te brengen.

Vraag 17

Deelt u de mening dat een dergelijk rapport een meerwaarde kan hebben bij de verduurzaming
van ekv? Zo ja, bent u bereid scenario’s uit te werken voor een volledige stopzetting
van steun voor fossielgerelateerde projecten door middel van ekv en daarmee inzicht
te verschaffen in de positieve en negatieve gevolgen voor de Nederlandse economie
en het klimaat?

Antwoord 17

Het kabinet zal het Franse rapport dat zich concentreert op scenario’s voor volledige
stopzetting van dekkingsmogelijkheden vanuit de ekv voor fossiel-gerelateerde projecten
met belangstelling bestuderen. Het Franse rapport zal mogelijk inzichten opleveren
die kunnen bijdragen aan de internationale beleidsontwikkeling op het terrein van
verduurzaming van de ekv. Het kabinet wacht de uitkomsten van het Franse onderzoek
af.

Ondertussen heeft Nederland in internationaal verband een voortrekkersrol bij de ontwikkeling
van een methodiek om de milieuaspecten van de ekv-portefeuille te kunnen meten. Binnen
de wereld van internationale kredietverzekeraars bestaat veel belangstelling voor
de Nederlandse bevindingen.

De uitkomsten van de Franse studie en de Nederlandse methodiek leveren input op voor
internationale beleidsontwikkeling voor ekv waarbij milieu werkgelegenheids- en level playing field aspecten in samenhang dienen te worden beschouwd.

Vraag 18

Deelt u de mening dat het wenselijk is een CO2-reductieplan op te stellen met als doel de geleidelijke doch volledige uitfasering
van steun voor fossielgerelateerde projecten, inclusief tussendoelstellingen?

Antwoord 18

Zoals aangegeven in antwoord op vraag 15 staat de ekv open voor alle sectoren van
de economie. Wel neemt het kabinet maatregelen om verdere vergroening van de ekv-portefeuille
te stimuleren (zie antwoord op vraag11, wat zal bijdragen aan CO2-reductie.

Vraag 19

Bent u bereid bij het opstellen van deze scenario’s en bijbehorende CO2-reductieplannen samen te werken met andere EU- en/of OESO-lidstaten, zoals Frankrijk
die deze beweging ook hebben ingezet? Zo ja, welke concrete stappen ziet u om deze
samenwerking vorm te geven? En welke kansen ziet u om hierin een voortrekkersrol te
vervullen?

Antwoord 19

Nederland acht vergroening van de ekv erg belangrijk en neemt internationaal met Frankrijk
een voortrekkersrol in deze discussie in. Zie ook mijn antwoord op vraag 17.