Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Jasper van Dijk en Van Nispen over vrouwenonderdrukking

Antwoord van Minister Dekker (Rechtsbescherming), mede namens de Ministers van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschap en van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Staatssecretaris
van Justitie en Veiligheid (ontvangen 4 juni 2020). Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2019–2020, nr. 1754.

Vraag 1

Wat is uw oordeel over de column van Folkert Jensma «Wie onthult het polygame huwelijk»
over de problemen van verborgen vrouwen?1

Antwoord 1

Huwelijksdwang, kindhuwelijken en polygame huwelijken zijn uiterst schadelijke fenomenen.
In de column worden deze fenomenen dan ook terecht ter discussie gesteld. De column
schetst hoe «de multiculturele samenleving het recht kleurt» en gaat in op de evaluatie
van de wet Tegengaan huwelijksdwang, waaruit ook een aantal knelpunten in naar voren
komen. Zoals ik ook in mijn reactie op die evaluatie heb aangegeven, onderstreept
het opnieuw het belang van een brede aanpak van deze problematiek.2. Daarom hebben de Minister van VWS en ik op 18 februari 2020 de actieagenda «schadelijke
praktijken» aan uw Kamer gestuurd.3 Deze actieagenda bevat aanvullende acties om huwelijksdwang, vrouwelijke genitale
verminking en eergerelateerd geweld aan te pakken, zoals het inrichten van één landelijk
expertisecentrum en een laagdrempelige meldstructuur.

Vraag 2

Wat vindt u van zijn steun voor het idee van Femmes for Freedom dat mannen die zich
hebben misdragen, wordt verboden een volgende buitenlandse partner naar Nederland
te halen?4

Antwoord 2

Ik kan mij goed voorstellen dat Femmes for Freedom met dit idee komt en ik begrijp
de steun die de heer Jensma hiervoor uitspreekt.

De IND kan, bijvoorbeeld in het geval dat de referent reeds een aantal malen achtereen
toelating heeft gevraagd voor een partner, een onderzoek doen of er sprake is van
een schijnhuwelijk of schijnrelatie. Als daar inderdaad sprake van blijkt te zijn,
zal de verblijfsaanvraag worden afgewezen. Ook kan, indien de referent in kwestie
veroordeeld wordt voor een strafbaar feit, beoordeeld worden of zijn verblijfsrecht
kan worden ingetrokken indien het geen Nederlander betreft. Wordt het verblijfsrecht
ingetrokken dan is het niet langer mogelijk verblijf voor een partner aan te vragen.
Voor slachtoffers van misdragingen door de referent bestaat een mogelijkheid een zelfstandige
verblijfsvergunning te verkrijgen indien de relatie als gevolg van geweld is verbroken.

Echter, het toelatingsbeleid voor (huwelijks)partners uit derde landen is gestoeld
op de Europese Richtlijn voor gezinshereniging (2003/86/EG). Als wordt voldaan aan
de voorwaarden die deze Richtlijn stelt (zoals rechtsgeldig huwelijk of duurzame en
exclusieve relatie, voldoende middelen van bestaan van de referent, geen antecedenten
aan de zijde van de partner), kunnen er geen aanvullende voorwaarden worden gesteld,
zoals het meewegen van eerdere gedragingen van de referent. Dat maakt het niet mogelijk
om aan het idee van Femmes for Freedom te voldoen.

Vraag 3

Bent u bekend met de film van een Pakistaans-Nederlandse man die zijn eerste zeven
vrouwen uit Pakistan ernstig heeft mishandeld en voor de achtste keer getrouwd is
met een Pakistaanse vrouw en ook haar ernstig heeft mishandeld?5

Antwoord 3

Ja.

Vraag 4

Vindt u het aanvaardbaar dat Nederlandse mannen aan de lopende band met buitenlandse
vrouwen trouwen om ze vervolgens in ons land ernstig te mishandelen en thuis op te
sluiten?

Antwoord 4

Ik vind geweld, mishandeling en vrijheidsberoving niet aanvaardbaar. Mishandeling
en vrijheidsberoving zijn ook strafbaar gesteld in het wetboek van strafrecht. In
de vraag wordt echter gesuggereerd dat Nederlandse mannen aan de lopende band met
buitenlandse vrouwen trouwen en ze in ons land ernstig mishandelen en thuis opsluiten.
Dit geschetste beeld strookt niet met de cijfers en informatie die ik tot mijn beschikking
heb.

Wanneer er sprake is van mishandeling en vrijheidsberoving dan gelden voor deze vrouwen
dezelfde rechten als voor Nederlanders. Een belangrijk initiatief in dit kader is
het programma «Geweld hoort nergens thuis», dat in opdracht van het Ministerie Volksgezondheid,
Welzijn en Sport (VWS) en Justitie en Veiligheid (JenV) en de Vereniging van Nederlandse
Gemeenten (VNG) wordt uitgevoerd. Het programma heeft tot doel om huiselijk geweld
en kindermishandeling eerder en beter in beeld te krijgen en vervolgens duurzaam te
stoppen en op te lossen. Maatregelen die in het kader van dit programma genomen worden,
kunnen ook bijdragen aan de aanpak van deze praktijken.

Vraag 5

Deelt u de mening dat we deze praktijk moeten stoppen? In hoeverre is het mogelijk
om voor notoire mishandelaars een verbod in te stellen om keer op keer een volgende
buitenlandse partner naar Nederland te halen?

Antwoord 5

Zie het antwoord op vraag 2 en 4.

Vraag 6, 13

Bent u bereid met Femmes for Freedom in gesprek te gaan hoe zij een bijdrage kunnen
leveren aan kennisbevordering van professionals en inburgeringscursussen over geweld
tegen huwelijksmigranten?

Bent u bereid met Femmes for Freedom, overheden, bedrijven en onderwijsinstellingen
te bespreken hoe zij samen partners van kennismigranten kunnen bereiken om hen minder
kwetsbaar te maken voor gedwongen isolement?

Antwoord 6, 13

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de inburgering en werken nauw samen met professionele
instanties en professionals op dit terrein en hebben toegang tot relevante netwerken.
Ook hebben gemeenten, in hun rol van opdrachtgever, goede contacten met aanbieders
van taal- of inburgeringsonderwijs. Gemeenten hebben hierin beleidsvrijheid en nemen
hier zelf besluiten over. In de actieagenda Schadelijke Praktijken zijn verschillende
maatregelen opgenomen om schadelijke praktijken – eerder en beter in beeld te krijgen
en te stoppen en duurzaam op te lossen. Femmes for Freedom wordt actief betrokken
bij de uitvoering van de actieagenda.

Vraag 7, 8

Deelt u de mening dat bij dit soort uitbuiting sprake kan zijn van mensenhandel?

Bent u het ermee eens dat de overheid moet ingrijpen indien sprake is van een geloofwaardig
vermoeden van mensenhandel? Zo ja, bent u bereid om de aanpak van het gedwongen isolement
van verborgen vrouwen met de Nationaal Rapporteur Mensenhandel te bespreken?

Antwoord 7, 8

Bij mensenhandel staat het oogmerk van uitbuiting voorop. In het artikel wordt daarentegen
gesproken over misstanden die plaatsvinden binnen het huwelijk van een persoon die
een partner vanuit een ander land naar Nederland gehaald heeft. Hoewel dit ernstige
kwesties betreffen, vallen deze kwesties niet onder de noemer mensenhandel. Wel kunnen
zaken als een gedwongen huwelijk, en isolement in het huwelijk zorgen voor een kwetsbare
positie van de betrokken vrouwen, waardoor zij eventueel vatbaarder zijn voor mensenhandel.
In het rapport Zicht op kwetsbaarheid (2016), kaart de Nationaal Rapporteur Mensenhandel
en Seksueel Geweld tegen Kinderen deze kwetsbaarheid ook aan. Tegelijkertijd wordt
in het rapport ook aangegeven dat deze zaken an sich niet onder de noemer mensenhandel
vallen. Gegeven het reeds bestaande onderzoek en standpunt van de Nationaal Rapporteur
ziet de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid op dit moment geen aanleiding
om hierover in gesprek te gaan met de Nationaal Rapporteur.

Vraag 9, 10

Bent u bekend met het verhaal van de Iraanse Negar die zich als huwelijksmigrante
bij haar man in Nederland voegde, die hier als kennismigrant aan de TU Delft werkte,
en kort na haar komst door haar man om het leven is gebracht?6

Bent u ervan op de hoogte dat vrouwen van kennismigranten uit niet-westerse landen
vaak in een gedwongen isolement leven en mishandeld worden?7

Antwoord 9, 10

Deze casus is Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid bekend. Dit geldt niet voor
signalen dat dit op grote schaal8 voorkomt. Er zijn geen cijfers over hoe vaak dit voorkomt.

Vraag 11

Is het juist dat Negar geen inburgeringsplicht heeft als partner van een kennismigrant?
Bent u het ermee eens dat inburgering, hier en in het buitenland van partners van
kennismigranten, kan bijdragen aan «empowerment» en aan het voorkomen van onderdrukking?

Antwoord 11

Het klopt dat partners van kennismigranten voor het verkrijgen van een machtiging
tot voorlopig verblijf en een verblijfsvergunning bij hun referent, niet inburgeringsplichtig
zijn. Ingevolge artikel 3, eerste lid, aanhef en onder a, van de Wet Inburgering is
de vreemdeling met een reguliere verblijfsvergunning voor bepaalde tijd inburgeringsplichtig
als hij anders dan voor een tijdelijk doel in Nederland verblijft. Gelet op artikel
2.1, eerste lid, aanhef en onder h en m, van het Besluit Inburgering worden arbeid
als kennismigrant en verblijf als familie- of gezinslid bij een kennismigrant aangemerkt
als tijdelijke verblijfsdoelen in de zin van artikel 3, eerste lid, aanhef en onder
a, van de Wet Inburgering. Derhalve zijn kennismigranten noch hun partners inburgeringsplichtig.
Het kabinet is niet voornemens om kennismigranten en gezinsleden inburgeringsplichtig
te maken. Om een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd te verkrijgen, dienen de
kennismigrant en de eventuele gezinsleden wel te voldoen aan het inburgeringsvereiste.

Vraag 12

Indien de man van Negar wordt veroordeeld, moet hij Nederland verlaten na het uitzitten
van zijn straf?

Antwoord 12

Indien de referent onherroepelijk is veroordeeld, zal de IND beoordelen of zijn verblijfsrecht
kan worden ingetrokken. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de zogeheten glijdende
schaal.

Vraag 14

Kent u de steekproef van de gemeente Rotterdam, waaruit blijkt dat 20% van de huwelijksmigranten
in een gedwongen isolement leven? Deelt u de mening dat dit zeer zorgelijk is? Bent
u bereid een landelijk onderzoek in te stellen naar de omvang van gedwongen isolement
van huwelijksmigranten?9

Antwoord 14

De gemeente Rotterdam heeft een verkennend kwantitatief onderzoek gedaan naar huwelijksmigranten:
hun welzijn en participatie. Dit kwantitatieve onderzoek was een verkennend haalbaarheidsonderzoek.
Dit heeft de gemeente Rotterdam veel stof gegeven tot nadenken, maar vanwege de kleine
aantallen in dit onderzoek (het onderzoek kent een steekproef van 20 personen), was
het niet mogelijk om generieke conclusies te trekken. De resultaten uit de haalbaarheidspilot
in Rotterdam laten zien dat er in vier van de 20 gevallen signalen waren die mogelijk
een risico vormen op het ontstaan van sociaal isolement. Dit is een percentage van
20%.

Ondanks dat hier sprake is van een verkennend haalbaarheidsonderzoek, deel ik uw mening
dat de resultaten zorgelijk zijn. Omdat elk geval van gedwongen isolement er één te
veel is, wordt er niet voor gekozen om een landelijk onderzoek in te stellen naar
de omvang van gedwongen isolement van huwelijksmigranten, maar om direct over te gaan
op maatregelen om deze kwetsbare groep uit hun gedwongen isolement te halen. Zo wordt
bij de inburgering expliciet aandacht besteed aan het thema zelfbeschikking, zodat
een fenomeen als gedwongen isolement minder voorkomt. Daarnaast maakt de Minister
van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in 2020 de financiering mogelijk van één of meerdere
organisatie(s) die culturele onderdrukking aanpakken en zelfbeschikking. Deze organisatie(s)
zal/zullen zich onder andere richten op het doorbreken van sociaal isolement van vrouwen.