Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Hijink en Marijnissen over de handelwijze van Facilicom/Axxicom in de thuiszorg

Antwoord van Minister De Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 4 juni
2020).

Vraag 1

Wat vindt u ervan dat de bestuursvoorzitter (CEO) van Facilicom, het moederbedrijf
van Axxicom, zijn thuiszorgmedewerkers via een videoboodschap verzoekt om vakantiedagen
op te nemen, zodat zij zich minder bezwaard voelen om salaris te ontvangen als zij
door minder werk thuis op de bank zitten?1

Antwoord 1

Ik heb kennis genomen van de videoboodschap van de bestuursvoorzitter van Facilicom.
In de boodschap schetst de bestuursvoorzitter de mogelijkheid om verlof op te nemen,
waardoor medewerkers die nu noodgedwongen thuis zitten zich wellicht minder bezwaard
voelen om salaris te ontvangen. De bestuurder noemde daarbij dat Facilicom geen beroep
kon doen op subsidies. De toon van de boodschap daargelaten, een werkgever kan werknemers
verzoeken om verlof op te nemen. Een werknemer is hiertoe echter niet verplicht. Daarvan
is in dit geval ook geen sprake. Een dergelijk verzoek is overigens best begrijpelijk
met het oog op voldoende beschikbaarheid van personeel als de dienstverlening in een
vervolgfase weer aantrekt en er bovendien deels sprake zal zijn van een vorm van inhaal
van de dienstverlening die eerder geen doorgang kon vinden.

Vraag 2

Waarom worden thuiszorgmedewerkers verzocht om vrije dagen op te nemen, terwijl de
werkgever een beroep kan doen op financiële compensatieregelingen? Kunt u uw antwoord
toelichten?2, 3

Antwoord 2

De oproep van de bestuurder was gericht aan alle medewerkers van Facilicom. Facilicom
levert diensten in uiteenlopende branches. Naast de zorg zijn dit horeca en recreatie,
industrie, onderwijs, overheid, retail, transport & logistiek, wonen en zakelijke
dienstverlening. Deze branches zijn allemaal in meer of mindere mate geraakt door
COVID-19. Het gebruik van compensatieregelingen sluit overigens niet uit dat medewerkers
gewezen kunnen worden op de mogelijkheden om verlof op te nemen.

Vraag 3

Kan Facilicom zijn personeel verplichten om vrije dagen op te nemen? Zo ja, bent u
bereid Facilicom hier op aan te spreken, aangezien er al zoveel gevraagd wordt van
onze zorgverleners? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 3

Uit de wet volgt dat vakantiedagen worden vastgesteld bij schriftelijke overeenkomst
of cao. Als dit niet gebeurt, dan stelt de werkgever de tijdstippen van aanvang en
einde van de vakantie vast overeenkomstig de wensen van de werknemer. In de cao voor
de Verpleging, Verzorging en Thuiszorg (VVT), waaronder ook de medewerkers van Axxicom
vallen, zijn geen afspraken gemaakt over de tijdstippen van het verlof. Dat betekent
dat een werkgever een werknemer niet kan verplichten vakantiedagen op te nemen, maar
daartoe wel een verzoek mag doen. De werknemer hoeft hiermee niet in te stemmen. Wanneer
een werknemer van mening is dat de werkgever ten onrechte verplicht tot het opnemen
van vakantie, kan de werknemer zich tot de vakbond of een rechtshulpverlener wenden
om zich over zijn rechtspositie te laten adviseren en in het uiterste geval tot de
rechter. In de videoboodschap heeft de bestuurder van Facilicom een oproep gedaan
aan medewerkers om vakantie op te nemen. Er was geen sprake van een verplichting.

Vraag 4 en 9

Vindt u het acceptabel dat thuiszorgmedewerkers (van Facilicom) in de huishoudelijke
verzorging geen beschermingsmiddelen krijgen en ook niet vallen onder het testbeleid?
Bent u bereid dit te wijzigen? Zo nee, waarom niet?4

Welke maatregelen gaat u treffen om te zorgen dat thuiszorgmedewerkers met voldoende
beschermingsmiddelen aan het werk kunnen en ook getest kunnen worden als dat nodig
is? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 4 en 9

Ik vind het heel belangrijk dat alle mensen die werken in de zorg – binnen en buiten
het ziekenhuis – erop kunnen rekenen dat zij hun werk veilig kunnen doen. Daarom is
het van belang dat zorgprofessionals, indien nodig, gebruik kunnen maken van persoonlijke
beschermingsmiddelen en zich kunnen laten testen indien zij zelf symptomen van COVID-19
hebben. Sinds 6 april kunnen alle zorgmedewerkers binnen en buiten de ziekenhuizen,
inclusief professionals werkzaam in de huishoudelijke verzorging, getest worden.

Op 5 mei jl. is besloten dat professionals die huishoudelijke hulp, begeleiding, dagbesteding
of maaltijdondersteuning verzorgen bij mensen thuis, voortaan in specifieke gevallen
ook in aanmerking komen voor persoonlijke beschermingsmiddelen. Het gaat dan om situaties
waarbij zorg aan iemand met COVID-19 – of verdenking daarop – niet uitgesteld kan
worden.

Voor ondersteuning thuis die verleend wordt krachtens de Wet maatschappelijke ondersteuning
2015 (Wmo 2015) – zoals huishoudelijke hulp, begeleiding, dagbesteding en maaltijdondersteuning,
in een maatschappelijke opvang, vrouwenopvang en beschermd wonen instelling – kan
veelal worden volstaan met begeleiding op 1,5 meter afstand. Hier zijn geen beschermingsmiddelen
nodig.

Ook mogen Wmo-medewerkers alleen werken als ze klachtenvrij zijn en er zeker van zijn
dat de gezondheid van de patiënt of cliënt het toelaat om zorg te verlenen. Als COVID-19
bij een cliënt is vastgesteld dan wordt ondersteuning uitgesteld. Maar soms kan ondersteuning
niet worden uitgesteld of heeft een medewerker gerede twijfel of de situatie veilig
is. In die gevallen kan de medewerker beschikken over een «reservepakket» aan persoonlijke
beschermingsmiddelen.

Het RIVM heeft samen met partijen uit het veld uitgangspunten opgesteld voor het gebruik
van persoonlijke beschermingsmiddelen bij zorg en ondersteuning buiten het ziekenhuis.
De richtlijnen zijn gemaakt op basis van besmettingsrisico’s voor medewerkers en cliënten/patiënten
in geval van (verdenking op) COVID-19. Als de specifieke situatie daarom vraagt, kunnen
zorgmedewerkers op basis van hun professionele inzichten en ervaring beredeneerd afwijken
van deze richtlijnen en persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken. Tegelijkertijd
geldt dat het algemeen preventief gebruik niet nodig is en de schaarste vergroot.

Medewerkers die ervaren dat ze onvoldoende bescherming hebben in hun werk, kunnen
hierover in gesprek gaan met hun werkgever. Werkgevers moeten zich namelijk maximaal
inspannen om de besmettingsrisico’s – volgens de richtlijnen – te beperken. Dat betekent
dat ze ook voldoende persoonlijke beschermingsmiddelen beschikbaar moeten stellen,
via reguliere kanalen of via een aanvraag bij het Landelijk Consortium Hulpmiddelen
(LCH). Wanneer medewerkers ervaren dat deze inspanning niet voldoende plaats vindt,
kunnen ze dit melden bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).

Vraag 5

Klopt het dat thuiszorgmedewerkers geen beschermingsmiddelen kunnen declareren om
zichzelf te beschermen? Kunt u dit uitzoeken?

Antwoord 5

Het is belangrijk dat thuiszorgmedewerkers, daar waar de aard van hun taken hier om
vraagt, de beschikking hebben over persoonlijke beschermingsmiddelen. Aanbieders zijn
er voor verantwoordelijk zorg te dragen voor het borgen van de bescherming van hun
medewerkers en daarmee van hun beschikbaarheid. In mijn brief van 5 mei aan de koepelorganisaties
Actiz, VGN en Zorgthuisnl heb ik werkgevers ook gewezen op het belang van voldoende
beschermingsmiddelen voor zorgmedewerkers en mensen die worden ingehuurd. Als ze daarin
niet via reguliere kanalen kunnen voorzien, dan kunnen ze deze aanvragen bij het LCH.
Afgesproken is dat organisaties de meerkosten van beschermingsmiddelen kunnen declareren
bij zorgverzekeraars, zorgkantoren dan wel gemeenten.

Vraag 6

Hoeveel cliënten van Facilicom hebben de zorg tijdelijk stopgezet in verband met besmettingsgevaar?
Kunt u dit uitzoeken?

Antwoord 6

Volgens de informatie die is verstrekt door Axxicom thuishulp (onderdeel van Facilicom)
heeft het bedrijf te maken gehad met maximaal 10–11% corona-gerelateerde uitval van
cliënten. Inmiddels is dit teruggelopen naar 4–5%. Dit betekent dat ongeveer 95–96%
van de reguliere dienstverlening op dit moment doorgaat.

Vraag 7

Deelt u de mening dat tijdelijke stopzetting van zorg door cliënten in verband met
corona en het gebrek aan beschermingsmiddelen een werkgeversrisico is dat niet mag
worden afgewenteld op thuiszorgmedewerkers? Zo ja, wat gaat u hieraan doen? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 7

Als er door omstandigheden minder werk is dan volgt uit het Burgerlijk Wetboek dat
dit voor risico komt van de werkgever. Deze dient de werknemer voor de vaste urenomvang
door te betalen. Zie ook de antwoorden op vragen 4 en 9.

Vraag 8

Vindt u het wenselijk dat mensen met behoud van uitkering werken in de thuiszorg bij
Facilicom? Kunt u uw antwoord toelichten?5

Antwoord 8

De afspraken tussen Axxicom en de gemeente zijn bedoeld om mensen met een afstand
tot de arbeidsmarkt nieuwe kansen te bieden. Er zijn bovendien veel extra mensen nodig
voor de zorg. Vanuit deze beide perspectieven kan ik me heel goed vinden in dit initiatief.

Vraag 10

Welke maatregelen gaat u treffen om te zorgen dat Facilicom haar personeel goed behandelt?
Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 10

Zoals toegelicht in het antwoord op vraag 3 kan een werkgever medewerkers niet verplichten
verlof op te nemen. Dat van een verplichting sprake is, blijkt niet uit de videoboodschap
van de bestuurder van Facilicom. Ik zie daarom geen noodzaak tot aanvullende maatregelen
of acties mijnerzijds.