Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Voordewind, Van der Staaij en van Helvert over de mensenrechtensituatie in Eritrea n.a.v. de excommunicatie van patriarch Antonios van de Eritrees-Orthodoxe Tewahedo-Kerk en de gedwongen sluiting van katholieke klinieken

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 3 juni 2020).

Vraag 1

Bent u bekend met de situatie van patriarch Antonios van de Eritrese Orthodoxe Tewahdo
Kerk en de andere geestelijken, gelovigen die in de Eritrese gevangenissen vastzitten,
zonder enige vorm van proces of contact met de buitenwereld?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u bereid om in bilateraal en multilateraal verband druk uit te oefenen op de
Eritrese overheid om deze gevangenen vrij te laten, mede gezien het feit dat patriarch
Antonios op zeer hoge leeftijd is en ieder moment in gevangenschap kan komen te overlijden?

Antwoord 2

Nederland kaart in bilateraal en multilateraal verband geregeld de slechte mensenrechtensituatie
in Eritrea aan en roept Eritrea op om vrijheden, waaronder de vrijheid van religie
en levensovertuiging, te respecteren. Recent heeft Nederland nadrukkelijk zijn zorgen
geuit over de situatie van patriarch Antonios bij de Eritrese ambassadeur in Brussel
die mede-geaccrediteerd is in Nederland.

In multilateraal verband heeft Nederland door de jaren heen aandacht gevraagd voor
de structurele problemen in Eritrea; het ontbreken van een Grondwet, beperkingen aan
vrijheid van meningsuiting, vereniging en religie, de langdurige nationale dienstplicht
en de praktijk van willekeurige arrestaties en martelingen. In de VN Mensenrechtenraad
spreekt Nederland consequent zorgen uit over de slechte mensenrechtensituatie in Eritrea
en pleit Nederland voor verlenging van het mandaat van de Speciaal Rapporteur voor
de mensenrechtensituatie in Eritrea. Ook de EU roept, mede dankzij inzet van Nederland,
Eritrea op om de mensenrechten, waaronder vrijheid van religie en levensovertuiging,
te respecteren. Dit gebeurt in de VN Mensenrechtenraad en via politieke dialoog met
Eritrea (in het kader van de artikel 8 dialoog).

De huidige Eritrese autoriteiten, die er voor hebben gekozen om de relaties met de
buitenwereld op een laag niveau te houden, tonen zich overigens weinig gevoelig voor
druk in bilateraal of multilateraal verband. Het aantal diplomatieke instrumenten
dat hiervoor kan worden ingezet – zonder het leven van de Eritrese bevolking nog moeilijker
te maken dan het al is – is daarom beperkt.

Vraag 3

Bent u ervan op de hoogte dat de Eritrese regering in het afgelopen jaar onder meer
22 katholieke klinieken onder dwang heeft gesloten?2 Bent u bereid hierover opheldering te vragen bij de Eritrese autoriteiten?

Antwoord 3

Ja. Op 12 juni 2019 hebben de Eritrese autoriteiten de inbeslagname bevolen van alle
gezondheidscentra die worden beheerd door de katholieke kerk nadat in april 2019 de
vier katholieke bisschoppen van Eritrea de autoriteiten hebben opgeroepen om tot echte
dialoog over vrede en verzoening in Eritrea te komen en om hervormingen door te voeren.
Nederland heeft in EU verband de zorgen over de schending van de land- en eigendomsrechten
van de katholieke kerk expliciet genoemd in de 43e vergadering van de VN Mensenrechtenraad in februari jl. Ook heeft Nederland recent
opheldering gevraagd bij de Eritrese ambassadeur in Brussel die mede-geaccrediteerd
is in Nederland.

Vraag 4

Bent u van mening dat de mensenrechtensituatie in Eritrea sinds de ontspanning in
de relatie met Ethiopië is verbeterd of niet? Kunt u uw antwoord toelichten? Hoe stelt
u de mensenrechtensituatie in Eritrea in bilateraal en multilateraal verband aan de
orde?

Antwoord 4

Sinds de ontspanning in de relatie met Ethiopië is er weinig tot geen verandering
zichtbaar in Eritrea. Hoewel de relatie tussen Eritrea en buurlanden verbeterd is
sinds juli 2018, heeft dit niet geleid tot binnenlandse hervormingen. Nederland heeft
in bilateraal en multilateraal verband zijn zorgen geuit over het uitblijven hiervan.
In de bilaterale dialoog met Eritrese ambassadeur in Brussel die mede-geaccrediteerd
is in Nederland komen deze onderwerpen geregeld aan bod. Tevens heeft de Secretaris-Generaal
van het Ministerie van Buitenlandse Zaken deze boodschappen afgegeven tijdens haar
bezoek aan Eritrea in april 2019.

In multilateraal verband is de VN-Mensenrechtenraad het aangewezen forum om de mensenrechtensituatie
in landen te bespreken. Nederland spreekt zich voortdurend uit over de zorgwekkende
mensenrechtensituatie in Eritrea en roept het land op om de mensenrechten te respecteren
en om samen te werken met de Speciaal Rapporteur voor de mensenrechtensituatie in
Eritrea. Op Nederlands initiatief is er in juni 2019 een kerngroep gevormd bestaande
uit Nederland, Duitsland, Frankrijk, België, Oostenrijk en Australië, om het mandaat
van de Speciaal Rapporteur voor Eritrea te verlengen en zo Eritrea op de agenda van
de VN Mensenrechtenraad te houden. Nederland zal dit jaar – ditmaal als lid van de
MRR – wederom samen met de kerngroep een mandaatverlengingsresolutie indienen en daarbij
in het bijzonder Eritrea oproepen om hervormingen door te voeren, gevangenen vrij
te laten en democratische vrijheden en mensenrechten te respecteren.

Vraag 5

Is de Nederlandse overheid op de hoogte van de inmenging van de Eritrese overheid
in religieuze aangelegenheden in Eritrea, maar ook hier in de Eritrese diaspora, in
Nederland?3

Antwoord 5

Ja.

Vraag 6

Welke maatregelen kan de Nederlandse overheid treffen om de religieuze vrijheid van
Eritrese vluchtelingen, geestelijken en volgelingen te beschermen?

Antwoord 6

Het kabinet staat voor het beschermen van de rechten van iedereen in Nederland. Dat
betekent tevens bescherming tegen druk vanuit het land van herkomst. Wanneer er sprake
is van mogelijke strafbare gedragingen, zoals bedreiging of afpersing, roept het kabinet
iedereen in Nederland op om altijd aangifte bij de politie te doen.

Om de aangiftebereidheid te vergroten binnen de Eritrese gemeenschap is in 2017 een
handreiking gepubliceerd voor gemeenten met informatie over de Eritrese gemeenschap
en hoe beleidsmakers, professionals en vrijwilligers Eritrese nieuwkomers kunnen ondersteunen
in hun integratie. Daarnaast is zoals gemeld in de brief van 4 februari 2019 (Kamerstuk
22 831, nr. 137) een handelingskader ontwikkeld om politiemedewerkers nader te informeren en bewust
te maken over de problematiek binnen de Eritrese gemeenschap.

Het kabinet heeft bovendien een beperkt aantal diplomatieke instrumenten tot zijn
beschikking om landen aan te spreken op ongewenste inmenging. Zo heeft het kabinet
in januari 2018 de Tijdelijk Zaakgelastigde van het Eritrese ambassadekantoor in Den
Haag tot persona non grata verklaard en zijn vertrek geëist. Dit besluit volgde op
aanhoudende aanwijzingen dat

intimidatie en dwang plaatsvonden bij de inning van de diasporabelasting

waardoor het kabinet zich genoodzaakt zag een krachtig diplomatiek signaal af te geven
aan de Eritrese autoriteiten (Kamerstuk 22 831, nr. 135). In dit verband wijzen wij u ten slotte op de Kamerbrief over de aanpak tegen ongewenste
buitenlandse inmenging van 16 maart 2018 (Kamerstuk 30 821, nr. 42).

Vraag 7

Bent u bereid de Eritrese vertegenwoordiging in Nederland duidelijk te maken dat Nederlandse
overheid niet gediend is van inmenging van de Eritrese overheid in het leven van Eritrese
vluchtelingen in Nederland aangezien zij juist voor het regime zijn gevlucht en hier
hun heil hebben gezocht? Welke maatregelen kan de Nederlandse overheid nemen om deze
ongewenste inmenging tegen te gaan?

Antwoord 7

Zie ook het antwoord op vraag 6. Indien er concrete gevallen zijn van inmenging van
de Eritrese overheid in het leven van Eritreeërs in Nederland, dan zal ik aan de Eritrese
ambassadeur duidelijk maken dat de Nederlandse overheid niet van zulke praktijken
is gediend.