Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van der Staaij over de gevolgen van de coronamaatregelen voor relatie- en opvoedingsondersteuning

Antwoord van Minister De Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 20 mei
2020).

Vraag 1 en 2

Klopt het dat vanwege de coronamaatregelen de vraag naar relatie- en opvoedingsondersteuning
is toegenomen doordat spanningen tussen partners en in gezinnen oplopen?

Heeft u zicht op de omvang van deze problematiek? Klopt het dat het aantal aanvragen
voor dergelijke hulp en ondersteuning de laatste weken juist is gedaald?

Antwoord 1 en 2

Het vraagt veerkracht van gezinnen om met de coronamaatregelen om te gaan. Het kan
zijn dat spanningen in gezinnen hoog oplopen als gevolg van de maatregelen, ook tussen
de ouders onderling. In de brief «COVID-19 update stand van zaken» van 22 april 2020
heb ik daarom verschillende initiatieven genoemd waar ouders laagdrempelig terecht
kunnen met bijvoorbeeld opvoedvragen, zoals de chatfunctie van FIER of andere hulporganisaties,
de websites van het Nederlands Jeugdinstituut en Movisie, of de telefoonlijn van MIND
Korrelatie.

Ik heb geen inzicht in de precieze omvang van de problematiek en of er sprake is van
een stijging in het aantal aanvragen voor dergelijke hulp en ondersteuning. Dit komt
doordat deze vormen van ondersteuning in het kader van jeugdhulp of Wmo geboden kunnen
worden, alsook in de vorm van relatietherapie op eigen kosten. Of er sprake is van
zgn. vraagterugval in de jeugdhulp, waaronder opvoedondersteuning, zal blijken uit
de CBS-cijfers van 30 oktober aanstaande.

Vraag 3

Bent u bekend met het feit dat initiatieven op het gebied van relatie- en opvoedingsondersteuning
door de coronamaatregelen in financiële problemen dreigen te komen, zoals de Eigen
Kracht Centrale? Deelt u de mening dat dergelijke initiatieven juist nu van grote
betekenis kunnen zijn?

Antwoord 3

Initiatieven op het gebied van relatie- en opvoedingsondersteuning zijn van grote
waarde, ook en met name ten tijde van de coronamaatregelen. Aanbieders in het kader
van de Jeugdwet, zoals de Eigen Kracht Centrale, kunnen bij financiële en/of organisatorische
problemen die kunnen leiden tot discontinuïteit van jeugdhulp in eerste instantie
het Ondersteuningsteam Zorg voor de Jeugd (OZJ) benaderen. Als het OZJ geen soelaas
biedt, kan sinds 1 januari 2019 geëscaleerd worden naar de Jeugdautoriteit (JA). Van
jeugdhulpaanbieders wordt verwacht dat ze tijdig maatregelen nemen om eventuele financiële
problemen te voorkomen en, wanneer dit niet lukt, met betrokken stakeholders zoals
gemeenten (inkopers) in overleg gaan over een oplossing, ook in deze periode van coronacrisis.
Om financiële problemen zoveel mogelijk te beperken hebben het Rijk en de VNG afspraken
gemaakt over de continuïteit van financiering in het Sociaal domein (jeugd en Wmo)
tijdens de coronacrisis, zoals genoemd in de brief «COVID-19 update stand van zaken»
van 31 maart 2020.

Vraag 4

Herkent u dat het voor aanbieders van relatie- en opvoedingsondersteuning door de
coronamaatregelen lastiger is om hulp te blijven bieden? Welke maatregelen zijn genomen
om ervoor te zorgen dat het bestaande aanbod toegankelijk blijft en waar nodig wordt
uitgebreid?

Antwoord 4

De coronamaatregelen vormen een uitdaging voor de continuïteit van hulpverlening over
de gehele linie. Het uitgangspunt is en blijft dat de zorg en ondersteuning, waaronder
relatie- en opvoedondersteuning, doorgang kan vinden conform de richtlijnen van het
RIVM. De verschillende branche- en beroepsverenigingen hebben op basis van de RIVM-adviezen
eigen richtlijnen opgesteld om verdere verspreiding van het coronavirus onder patiënten
en zorgprofessionals zoveel mogelijk te voorkomen.

Daarnaast zijn er veel initiatieven van hulplijnen en chatfuncties die in deze tijd
ook op afstand een luisterend oor en hulp bieden, zoals de landelijke telefoonlijn
en chat via MIND Korrelatie. Hier kunnen ouders advies vragen als spanningen tussen
partners uit de hand dreigen te lopen of opvoedvragen stellen hoe om te gaan met de
nieuwe thuissituatie. In verschillende campagnes wordt aandacht besteed aan wat mensen
kunnen doen als de spanningen oplopen en aan de hulplijnen die landelijk zijn ingesteld.
Op de websites van het Nederlands Jeugdinstituut en Movisie zijn voor gezinnen ook
veel praktische tips te vinden. Op deze manier zorgen we ervoor dat laagdrempelige
vormen van opvoedingsondersteuning beschikbaar en bekend zijn ten tijde van de coronamaatregelen.

Vraag 5

Overweegt u om onder de huidige omstandigheden (financiële) drempels voor het aanvragen
van relatie- en/of gezinsondersteuning te verlagen, zoals het (tijdelijk) opheffen
van het eigen risico bij een intake of het (tijdelijk) toestaan van een intake in
de ggz zonder verwijzing van een huisarts?

Antwoord 5

In de Zvw dient sprake te zijn van een «GGZ-stoornis» om aanspraak op vergoeding van
een GGZ-behandeling te hebben. Omdat bij relatieproblemen geen sprake is van een psychische
stoornis, valt hulp bij relatieproblemen niet onder de te verzekeren geneeskundige
GGZ in het kader van de Zvw. Omdat er geen sprake is van Zvw-zorg, is er ook geen
sprake van een eigen risico of een noodzakelijke verwijzing van de huisarts. Gemeenten
hebben de mogelijkheid om vanuit lokaal beleid burgers te ondersteunen in de vorm
van relatietherapie, bijvoorbeeld in het kader van de Jeugdwet of de Wmo. Om deze
reden is en blijft het advies om bij spanningen thuis tijdig contact op te nemen met
de reguliere instanties voor opvoed- en relatieondersteuning, zoals de lokale gemeentelijke
teams. Daarnaast wordt via de eerdergenoemde inzet van onder andere MIND Korrelatie
laagdrempelig ondersteuning geboden en geven we via campagnes bekendheid aan deze
vormen van ondersteuning.

Vraag 6

Kunt u deze vragen beantwoorden in de eerstvolgende stand van zaken-brief voorafgaand
aan het plenaire debat over het coronavirus?

Antwoord 6

In de brief «COVID-19 update stand van zaken» van 6 mei 2020 is kort ingegaan op de
toegankelijkheid van relatieondersteuning ten tijde van de coronamaatregelen. De volledige
beantwoording van de Kamervragen wordt hierbij separaat toegezonden.