Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Aartsen en Yesilgöz-Zegerius over het bericht 'Politie waarschuwt voor vals geld met carnaval, mogelijk via AliExpress gekocht'

Antwoord van Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid), mede namens de Minister
van Financiën en Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat (ontvangen 15 mei
2020).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Politie waarschuwt voor vals geld met carnaval, mogelijk
via AliExpress gekocht»?1

Antwoord 1

Ja, dit bericht is als waarschuwing naar buiten gebracht door de politie in Bergen
op Zoom. In het bericht meldt de politie dat verschillende valse briefjes van 50 euro
zijn onderschept.

Vraag 2

Klopt het dat er valse biljetten van 50 euro kunnen worden gekocht via AliExpress?
Zo ja, om hoeveel aanbieders en om hoeveel aanbod gaat het precies?

Antwoord 2

Ja, nepgeld wordt op verschillende online handelsplatforms aangeboden, waaronder AliExpress.
Exacte cijfers ontbreken hier echter over. Er is overigens een verschil tussen vals
geld, nepgeld dat voldoet aan de reproductieregels van de Europese Centrale Bank (ECB)
(geautoriseerd nepgeld) en nepgeld dat niet voldoet aan de reproductieregels van de
ECB (ongeautoriseerd nepgeld). Vals geld is moeilijk van echt te onderscheiden en
wordt geproduceerd met het doel om voor echt geld door te gaan. Nepgeld is op zich
niet verboden, het moet mogelijk zijn om namaakgeld te gebruiken, bijvoorbeeld voor
spelletjes of educatieve doeleinden. Het opzettelijk uitgeven van vervalst geld met
het doel dit als echt en onvervalst geld uit te geven is altijd strafbaar, ongeacht
of het nep- of vals geld is. Wel dient nepgeld te voldoen aan de door de ECB gestelde
voorwaarden voor de reproductie van nepgeld, ter bescherming van de integriteit van
de eurobiljetten als betaalmiddel. De voorwaarden zien er onder andere op dat nepgeld
te onderscheiden is van echt geld. Nepgeld dat voldoet aan de reproductieregels van
de ECB is zodoende gemakkelijk te onderscheiden van echt geld. Nepgeld dat niet voldoet
aan de reproductieregels van de ECB hoeft niet geproduceerd te zijn met het doel om
voor echt geld door te gaan en is doorgaans relatief makkelijk te onderscheiden van
echt geld. Vermoedelijk gaat het bij AliExpress overwegend om ongeautoriseerd nepgeld.

Vraag 3

Welke overheidsinstellingen houden toezicht op dergelijke platforms buiten de EU die
illegale producten simpel en massaal versturen naar Nederlandse consumenten?

Antwoord 3

Verschillende overheidsinstellingen zetten zich in om te voorkomen of bestrijden dat
vals- of nepgeld (dat niet aan de ECB richtlijnen voldoet) Nederland binnenkomt, in
omloop wordt gebracht of ten onrechte wordt aangenomen. Zo houdt de Douane risicogericht
toezicht op de EU binnenkomende goederen die via online handelsplatforms kunnen worden
besteld. Vals- of nepgeld is één van de vele risico's waarop post- of koerierszendingen
worden gecontroleerd. De Douane werkt hiertoe nauw samen met post- en pakketdiensten.
Politie en justitie treden op tegen (rechts)personen die geld namaken of het verkopen,
bezitten of uitgeven. Ook kunnen zij waarschuwen, zoals is gebeurd in het bericht
dat is genoemd in vraag 1. De Nederlandsche Bank (DNB) informeert het publiek, winkeliers
en consumenten, op verschillende manieren over de echtheidskenmerken van biljetten
en de wijze waarop er nagegaan kan worden of een bankbiljet vals is. In de antwoorden
op de hierna gestelde vragen wordt hier nader op ingegaan.

Ten slotte heeft de ECB het auteursrecht op eurobankbiljetten en zijn er voorwaarden
gesteld aan de reproductie van nepgeld. Nationale centrale banken kunnen partijen,
die gevestigd zijn op hun grondgebied en ongeautoriseerde reproducties van eurobankbiljetten
aanbieden, aanspreken met het verzoek dit aanbod te staken en de voorraad te vernietigen
of in te leveren bij de centrale bank. Partijen die buiten het grondgebied van de
lidstaten gevestigd zijn, kunnen worden aangesproken door de ECB. Indien een nationale
centrale bank aanbod aantreft van een partij die gevestigd is buiten haar grondgebied,
worden de gegevens over deze partij gedeeld met de ECB.

Vraag 4

Hebben zij dit specifieke geval van nep-geld op de radar? Zo nee, waarom niet? Zo
ja, zijn er meer voorbeelden van geweest afgelopen periode?

Antwoord 4

Dit specifieke geval is gesignaleerd door de politie op het moment dat het op de markt
kwam. In het algemeen is er relatief weinig vals geld in omloop. De hoeveelheid vals
geld dat wel in omloop is, is redelijk stabiel. Hierbij neemt het aantal vervalsingen
van lage kwaliteit toe. Er zijn meerdere zendingen van vals geld door de Douane onderschept,
namelijk 58 sinds januari 2018, inclusief 24 gevallen sinds januari 2020. Dit nepgeld
voldeed niet aan de eisen die de ECB stelt aan toegestaan «nepgeld».

Vraag 5

Welke wettelijke mogelijkheden bestaan er op dit moment om ervoor te zorgen dat deze
biljetten niet mogen worden verkocht via webwinkels zoals AliExpress? Zijn deze wettelijke
mogelijkheden voldoende en voldoende afschrikwekkend om te voorkomen dat er via China
illegaal vals geld Nederland binnenkomt? Hoe worden de fraudeurs en verkopers van
het valse geld opgespoord?

Antwoord 5

Valsemunterij is in Nederland strafbaar op grond van de artikelen 208 tot en met 214
van het Wetboek van Strafrecht. Strafbaar is niet alleen het namaken of vervalsen
van geld, maar ook het verkopen, bezitten of uitgeven van vals geld. De maximumstraf
voor deze feiten kan, afhankelijk van het feitencomplex, oplopen tot negen jaar gevangenisstraf
of geldboete van de vijfde categorie. Bij de politie lopen diverse onderzoeken naar
verdachten die probeerden vals geld in omloop te brengen. Door de inzet van onder
meer digitale expertise en de samenwerking met de Douane en DNB kunnen fraudeurs en
verkopers van vals geld worden opgespoord. In vraag 9 ga ik nader in op de instroom
van het aantal strafzaken met betrekking tot voornoemde wetsartikelen bij het Openbaar
Ministerie (OM).

Vraag 6

Welke maatregelen worden er genomen om aanbieders en platforms die illegale nep-bankbiljetten
aanbieden aan te pakken? Bent u bereid om de Kamer maandelijks te informeren over
het effect van deze maatregel in de vorm van het aantal illegale producten dat wordt
aangeboden via Alibaba? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Controle op vals geld kan alleen op fysieke biljetten aan de grens door de douane
plaats vinden. Ik kan daarom niet (maandelijks) rapporteren over het aanbod op een
individueel platform. Wel zal mijn ambtsgenoot van Economische Zaken en Klimaat u
informeren over het gesprek met Alibaba (zie vraag 7).

De ECB heeft in het vierde kwartaal van 2019 contact gehad met de Chinese centrale
bank over dit onderwerp. Daarnaast heeft DNB het afgelopen jaar een zestal partijen
aangeschreven die gevestigd waren in Nederland met het verzoek het aanbod van ongeautoriseerde
reproducties van eurobankbiljetten te staken. Voor een van de partijen geldt dat deze
nog in gesprek is met DNB. De andere partijen zijn gestaakt met het aanbieden van
ongeautoriseerde reproducties van eurobankbiljetten.

Vraag 7

Heeft u, conform de motie-Aartsen, inmiddels al contact gehad met de directie van
Alibaba om hen te verzoeken hun onveilige, ondeugdelijk en – naar nu blijkt – ook
illegale producten van hun platform af te halen?2 Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft contact met Alibaba om met hen
te spreken over productveiligheid in het kader van de genoemde motie. Helaas is door
reisrestricties in verband met het COVID-19 een afspraak niet doorgegaan. Deze zal
op een zo kort mogelijke termijn alsnog plaatsvinden. Bij dat gesprek zal ook het
aanbieden van illegale nep-bankbiljetten worden betrokken. Mijn ambtsgenoot van Economische
Zaken en Klimaat zal uw Kamer later informeren over de uitkomsten van dat gesprek.

Vraag 8

Deelt u de mening dat de verkoop van valse biljetten moet worden gestopt, bijvoorbeeld
door AliExpress in het uiterste geval op zwart te zetten?

Antwoord 8

Ik ben van mening dat elke vorm van illegale handel, zo ook handel in vals of ongeautoriseerd
nep-geld, onwenselijk is. Illegale handel is dan ook onderwerp van gericht overheidsoptreden.

Vraag 9

Hoeveel gevallen zijn er op dit moment bekend van fraude met vals geld, meer specifiek
van fraude met briefjes van 50 euro die zijn gekocht via AliExpress?

Antwoord 9

Bij het OM zijn in de afgelopen jaren diverse zaken binnengekomen waarbij sprake was
van een verdenking van bezit van of handel in vals geld. Er vindt echter geen afzonderlijke
registratie plaats van de herkomst van vals geld zodat niet bekend is in hoeveel zaken
sprake was van geld dat is aangekocht via AliExpress. De instroom van vals-geld-zaken
bij het OM ziet er als volgt uit:

Jaar

Instroom zaken bij OM

2015

652

2016

602

2017

535

2018

421

2019

7951

X Noot

1

Het hoge aantal in 2019 hangt samen met een andere wijze van registreren sinds 1 januari
2019. Registratie volgens de werkwijze in de daaraan voorafgaande jaren zou leiden
tot een aantal van ongeveer 545 zaken in 2019.

Vraag 10, 11

Wat gaat u doen om deze vorm van fraude te voorkomen, vooral tijdens carnaval en andere
grote evenementen?

Bent u van plan een voorlichtingscampagne op te zetten of mensen te waarschuwen over
het in omloop zijn van vals geld?

Antwoord 10, 11

Het is belangrijk dat het publiek (winkeliers en consumenten) alert is op de risico’s
van vals en ongeautoriseerd nepgeld en voldoende kennis heeft over de echtheidskenmerken
van geldbiljetten, zodat vals en ongeautoriseerd nepgeld kan worden herkend. DNB geeft
hier voorlichting over, onder andere, via één-op-één trainingen van het publiek en
winkeliers tijdens grote events, zoals de Libelle beurs, Horecava, Bloemencorso en
de 50+ beurs, alsook via de website van DNB en brochures. Ook heeft DNB een Echt-of-Vals-app
ontwikkeld waarmee de echtheid van een eurobankbiljet gecontroleerd kan worden door
deze te scannen met de camera van de mobiel op de echtheidskenmerken. Bovendien onderhoudt
DNB contact met het Nederlandse bankwezen en winkeliers om hen te informeren over
de ontwikkelingen rondom valse eurobiljetten. Ten slotte publiceert DNB vier keer
per jaar een persbericht over de ontwikkeling van valse eurobiljetten. In het persbericht
van 24 januari jl. heeft DNB melding gemaakt van «lage kwaliteits»-vervalsingen. Hiermee
wordt gedoeld op nepbiljetten afkomstig van webshops die als valse eurobiljetten in
omloop worden gebracht. Er vindt dus al veel voorlichting plaats en DNB heeft aangegeven
geen aanwijzingen te hebben dat een extra voorlichtingscampagne noodzakelijk is.

Vraag 12

Wat kunnen consumenten en horecaondernemers doen indien zij zijn opgelicht met vals
geld? Worden zij hierbij ondersteund, bijvoorbeeld door de mogelijkheid te creëren
voor consumenten om via een loket te controleren of hun geld een authentiek en wettig
betaalmiddel is? Worden consumenten en horecaondernemers over deze mogelijkheden geïnformeerd
anders dan via het nieuws?

Antwoord 12

In de voorgaande vraag is beschreven op welke wijze DNB het publiek informeert over
de echtheidskenmerken van biljetten en de wijze waarop er nagegaan kan worden of een
bankbiljet vals is. Op de website van DNB staat ook wat te doen bij een vermoeden
van een vals biljet. Als iemand die vermoedt een vals biljet te hebben geaccepteerd,
zich herinnert waar of van wie hij het biljet heeft gekregen, kan hij zich bij de
politie melden. Als hij dit niet weet, dan kan hij het biljet laten checken op echtheid
door de bank of DNB. Als er wordt vastgesteld dat het biljet echt is, krijgt hij de
tegenwaarde terug. Horecaondernemers en winkeliers kunnen bovendien detectieapparatuur
gebruiken, waarmee zij bankbiljetten kunnen controleren.