Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Jasper van Dijk over het bericht ‘UWV-artsen weigeren afleggen ambtenareneed’

Antwoord van Minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) (ontvangen 11 mei
2020).

Vraag 1

Wat is uw reactie op de onrust onder keuringsartsen over de «ambtenareneed», waarin
onder meer moet worden gezworen om niets te doen dat het aanzien van het UWV kan schaden?1

Antwoord 1

Met de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra) worden medewerkers van publieksrechtelijke
ZBO’s, zoals het UWV, ook ambtenaren. Daarbij hoort ook het afleggen van een ambtseed.
Het is aan de organisaties zelf om de inhoud van die eed te bepalen binnen kaders
die daarvoor gelden. Het UWV heeft dat op basis van verschillende voorbeelden van
gemeenten en de eed voor Rijksambtenaren gedaan. Vooruitlopend op het uitspreken van
de eed tijdens de Week van de Waarde die het UWV eind maart zou organiseren, zijn
verschillende bijeenkomsten georganiseerd over de eed.

Hierbij bleek dat één passage intern leidde tot vragen en discussie, namelijk «Ik
realiseer mij dat mijn handelen onderdeel is van het handelen van UWV en zal niets
doen dat het aanzien van UWV zal schaden.»

Dit riep bij sommige medewerkers, in het bijzonder bij artsen en accountants, de associatie
op dat bepaalde kritiek en/of intern onderzoek niet zou mogen omdat deze het aanzien
van het UWV zou kunnen schaden. Dat is uiteraard niet het doel van deze bepaling.
Het UWV hecht sterk aan professionaliteit en een open cultuur en vakmanschap waar
een ieder zich kritisch kan uitspreken. Ook staat het recht om extern «de klok te
luiden» mocht een medewerker het idee hebben dat hij misstanden ziet die binnen de
organisatie niet geadresseerd worden, buiten kijf. De raad van bestuur heeft dan ook
het besluit genomen om deze passage aan te passen zodat hier geen verdere misverstanden
over zijn. Deze luidt nu «Ik realiseer mij dat mijn handelen onderdeel is van het
handelen van UWV en zal niets doen met het doel het aanzien van UWV te schaden.» Ik
hoop dat dit de bezorgdheid onder artsen en accountants wegneemt. Het is goed dat
de raad van bestuur hierover in gesprek blijft.

Vraag 2 en 3

Begrijpt u dat artsen er moeite mee hebben om iets anders te zweren dan de artseneed?

Erkent u dat deze toevoeging kan schuren met de artseneed en met het maatschappelijk
belang?

Antwoord 2 en 3

Naar mijn mening staat de door het UWV aangepaste ambtseed niet op gespannen voet
met de artseneed. Ook de Nederlandse Vereniging voor verzekeringsdeskundigen (NVVG)
heeft in overleg met de artsenfederatie KNMG aangegeven dat (verzekerings)artsen die
werkzaam zijn bij UWV, zoals alle artsen, altijd gehouden zijn aan de eigen professionele
verantwoordelijkheid zoals die verankerd is in de artseneed en gedragsregels van de
KNMG. Een door de werkgever vormgegeven ambtseed kan aan dit uitgangspunt geen afbreuk
doen.

Mocht in een uitzonderlijk geval de UWV ambtseed strijd opleveren met de artseneed,
dan dient een arts voorrang te geven aan de artseneed. Dit volgt uit het systeem van
de wet en de tuchtrechter redeneert ook als zodanig. Dit vormt, gelet op dit voorbehoud,
dus geen beletsel voor het ondertekenen van de UWV ambtseed.

Ik zie evenmin hoe de aangepaste UWV eed zou schuren met het maatschappelijk belang.
Deze eed laat onverlet dat medewerkers vrij zijn om hun kritiek en/of zorgen uit te
spreken ook als dit consequenties zou kunnen hebben voor het aanzien van het UWV.

Vraag 4

Begrijpt u dat keuringsartsen het idee hebben dat ze monddood gemaakt worden en dat
de Novag haar leden oproept deze verklaring niet af te leggen?

Antwoord 4

Ik kan best begrip opbrengen voor vraagtekens bij de oorspronkelijke passage.

Het idee dat keuringsartsen monddood zouden worden gemaakt en de oproep van een boycot
kan ik evenwel niet volgen.

Vraag 5

Wat gebeurt er met de mensen die weigeren de UWV-ambtenareneed af te leggen? In hoeverre
worden zij onder druk gezet of staat hun dienstbetrekking op het spel?

Antwoord 5

Ik vind het van belang dat medewerkers van UWV zich ten volle bewust zijn van de speciale
positie die zij vervullen als ambtenaren zoals dat ook betekenis krijgt door ondertekening
van een ambtseed.

Binnen UWV heeft voor huidige werknemers, die al in dienst waren voor de inwerkingtreding
van de Wnra, weigering van het afleggen van de eed de consequentie dat hierover een
gesprek wordt gevoerd met de direct leidinggevende. Daarbij wordt geen druk uitgeoefend
maar is de inzet meer inzicht te verkrijgen in de specifieke beweegreden hierachter.

Vraag 6

Hoe gaan het UWV en u om met klokkenluiders en wat is er gebeurd met mensen binnen
het UWV die misstanden (bijvoorbeeld rondom de keuringen in Groningen) hebben aangekaart?

Antwoord 6

Er zijn mij en UWV geen gevallen bekend van klokkenluiders, die zich hebben aangemeld
bij het huis van klokkenluiders en een beroep doen op deze regeling.

Voor het delen van signalen en zorgen zijn er binnen UWV diverse loketten beschikbaar
zoals het Luisterend Oor, vertrouwenspersonen en Bureau Integriteit. Bij dit laatste
loket kunnen ook misstanden worden gemeld. Meldingen worden met zorg behandeld.

Naar aanleiding van het rapport «Wat er over melden te melden valt» dat uw Kamer eerder
is aangeboden, wordt extra geïnvesteerd in responsief leiderschap zodat medewerkers
zich goed gehoord voelen door direct leidinggevenden. Ook is extra ingezet op bekendheid
van de verschillende meldpunten en vertrouwenspersonen waar medewerkers terecht kunnen
met zorgen, signalen en/of klachten.

Het niet delen van interne informatie buiten de organisatie, is, net als bij vele
andere organisaties, waaronder ministeries, onderdeel van de integriteitscode.

Als interne rapporten of informatie van intranet naar buiten komen, kan dat aanleiding
zijn voor onderzoek. Dit kan immers bijvoorbeeld ook aantasting van de privacy van
medewerkers of klanten betreffen. De formele procedure is dat na dergelijk lekken
een onderzoek en gesprek naar beweegredenen plaats vindt. Afhankelijk van context
en situatie kunnen dan eventuele maatregelen worden getroffen. Er zijn het afgelopen
jaar naar aanleiding van lekken van documenten naar de pers geen maatregelen getroffen
tegen medewerkers.

Vraag 7

Bent u bereid om deze UWV-ambtenareneed van tafel te halen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Nee. Zoals uit voorgaande duidelijk moge zijn, zie ik hiervoor geen aanleiding.